Uprawa właściwej odmiany ma znaczenie dla efektów ekonomicznych osiąganych w gospodarstwie rolnym. Pomocna w dobrze odpowiedniej odmiany pszenżyta ozimego jest Lista odmian zalecanych w poszczególnych województwach.
Zdjęcia: Katarzyna Szulc, firmowe
Odpowiednie pod uprawę pszenżyta ozimego są gleby kompleksu pszennego bardzo dobrego i dobrego (klasa I do IIIb), żytniego bardzo dobrego (klasa IIIa i IIIb), pszennego górskiego i zbożowego górskiego oraz zbożowo-pastewne. Słabsze gleby (np. IVa i IVb kompleksu żytniego dobrego, IVb i V żytniego słabego), utrzymywane w wysokiej kulturze, także pozwalają na uprawę tego gatunku, przy czym szczególnie ważny jest tu dobór odmiany. Poza nawożeniem to właściwy wybór odmiany decyduje o potencjale produkcyjnym i przekłada się na wielkość plonu.
Przydatność odmian do uprawy w danym województwie jest sprawdzana w doświadczeniach porównawczych prowadzonych w ramach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego (PDOiR). Na ich podstawie powstają Listy odmian zalecanych (LOZ). Głównym kryterium zamieszczenia odmiany na Liście odmian zalecanych jest wysokość i stabilność plonowania gatunku w danym województwie.
W Krajowym rejestrze (KR) wpisanych jest 46 odmian pszenżyta ozimego, z czego 3 odmiany: Panaso, Stelvio, SU Atletus zostały zarejestrowane w roku bieżącym i są najmłodszymi z tego gatunku. Najdłużej w KR spośród odmian pszenżyta ozimego swój wpis zachowuje Presto, którą zarejestrowano w 1989 roku. Na LOZ znajduje się 21 odmian pszenżyta ozimego, wśród nich odmiany Belcanto i Meloman rekomendowane są do uprawy najczęściej, w 15 województwach poza podkarpackim. Prezentujemy opis odmian, które w tym roku po raz pierwszy trafiły na LOZ w niektórych województwach.
Belcanto (KR 2018) – plenność dobra do bardzo dobrej. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki powyżej średniej. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. Zimotrwałość dość duża. Odporność na rdzę żółtą – duża; na rdzę brunatną i septoriozę liści – dość duża, na choroby podstawy źdźbła, mączniaka prawdziwego, rynchosporiozę i fuzariozę kłosów – średnia, na pleśń śniegową i septoriozę plew – dość mała. Rośliny o średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania dość późny. Masa 1000 ziaren i wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym bardzo duża. Odporność na porastanie w kłosie dość duża, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka średnia. Hodowca: Danko Hodowla Roślin.
Dolindo (KR 2019) – plenność dobra do bardzo dobrej. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki powyżej średniej. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. Zimotrwałość dość duża. Odporność na mączniaka prawdziwego – duża; na choroby podstawy źdźbła, rdzę brunatną i septoriozę liści – dość duża, na rdzę żółtą, rynchosporiozę, fuzariozę kłosów i septoriozę plew – średnia, na pleśń śniegową – dość mała. Rośliny dość niskie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia późny, dojrzewania dość późny. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym duża. Odporność na porastanie w kłosie duża, liczba opadania średnia. Zawartość białka bardzo mała. Hodowca: Danko Hodowla Roślin.
Lombardo (KR 2015) – plenność bardzo dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki średni. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość duża. Zimotrwałość średnia. Odporność na mączniaka prawdziwego i septoriozę plew – dość duża; na pleń śniegową, choroby podstawy źdźbła, septoriozę liści, rynchosporiozę i fuzariozę kłosów – średnia, na rdzę brunatną – mała. Rośliny dość niskie, o małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania dość wczesny. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym dość mała, odporność na porastanie w kłosie i liczba opadania średnie. Zawartość białka mała. Reprezentant hodowcy: Syngenta Polska
Orinoko (KR 2017) – plenność dobra do bardzo dobrej. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki średni. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. Zimotrwałość dość duża. Odporność na pleśń śniegową i mączniaka prawdziwego – duża; na choroby podstawy źdźbła, rdzę brunatną, rdzę żółtą, septoriozę liści, septoriozę plew, rynchosporiozę i fuzariozę kłosów – średnia. Rośliny o średniej wysokości i dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania dość późny. Masa 1000 ziaren bardzo duża, wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym duża do bardzo dużej. Odporność na porastanie w kłosie dość duża, liczba opadania średnia. Zawartość białka dość mała. Hodowca: Danko Hodowla Roślin.
SU Liborius (KR 2019) – plenność bardzo dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki średni. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. Zimotrwałość mała do średniej. Odporność na rdzę żółtą – duża, na pleśń śniegową, fuzariozę kłosów – dość duża, na choroby podstawy źdźbła, mączniaka prawdziwego, rynchosporiozę, septoriozę plew i septoriozę liści – średnia; na rdzę brunatną – dość mała. Rośliny dość wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren bardzo duża, wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym mała. Odporność na porastanie w kłosie i liczba opadania dość małe. Zawartość białka mała. Reprezentant hodowcy: Saaten-Union Polska
Tadeus (KR 2017) – plenność dobra do bardzo dobrej. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki powyżej średniej. Tolerancja na zakwaszenie gleby mała. Zimotrwałość średnia. Odporność na pleśń śniegową, choroby podstawy źdźbła i mączniaka prawdziwego – dość duża; na rdzę żółtą, septoriozę liści, rynchosporiozę i fuzariozę kłosów – średnia, na rdzę brunatną i septoriozę plew – dość mała. Rośliny niskie, o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren, wyrównanie ziarna i gęstość ziarna w stanie zsypnym średnie. Odporność na porastanie ziarna w kłosie duża, liczba opadania bardzo duża. Zawartość białka średnia. Reprezentant hodowcy: Saaten-Union Polska
Toro (KR 2018) – plenność bardzo dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki średni. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. Zimotrwałość średnia. Odporność na pleśń śniegową, mączniaka prawdziwego, choroby podstawy źdźbła i rdzę żółtą – dość duża; na rdzę brunatną, rynchosporiozę, septoriozę liści, septoriozę plew i fuzariozę kłosów – średnia. Rośliny dość niskie, o średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren mała, wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym dość mała. Odporność na porastanie w kłosie i liczba opadania średnia. Zawartość białka dość mała. Hodowca: Hodowla Roślin Strzelce.
Trefl (KR 2015) – plenność bardzo dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki poniżej średniej. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. Zimotrwałość średnia. Odporność na mączniaka prawdziwego – duża do bardzo dużej; na rdzę brunatną, septoriozę liści i fuzariozę kłosów – dość duża; na rynchosporiozę i septoriozę plew – średnia; na pleśń śniegową i choroby podstawy źdźbła – dość mała. Rośliny dość wysokie, o małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie ziarna dość dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym dość duża. Odporność na porastanie ziarna w kłosie średnia, liczba opadania dość duża. Zawartość białka średnia. Hodowca: Hodowla Roślin Strzelce.
Lista odmian zalecanych pszenżyta ozimego 2021:
Dolnośląskie: Belcanto (2021), Meloman (2018), Kasyno (2020), Temuco (2020)
Kujawsko-Pomorskie: Belcanto (2020), Meloman (2016), Tadeus (2020), Sekret (2019), Carmelo (2020), Porto (2019), Trapero (2017)
Lubelskie: Belcanto (2021), Meloman (2017), Tadeus (2020), Kasyno (2019), Orinoko (2021), Lombardo (2018), Temuco (2020), Rotondo (2017)
Lubuskie: Belcanto (2021), Meloman (2017), Tadeus (2020), Sekret (2019), Lombardo (2021), Toro (2021), Trapero (2018), Trefl (2021)
Łódzkie: Belcanto (2021), Meloman (2016), Tadeus (2019), Sekret (2020), Carmelo (2020), Toro (2021), Trapero (2017), Octavio (2019)
Małopolskie: Belcanto (2021), Meloman (2017), Sekret (2020), Orinoko (2020), Lombardo (2019), Porto (2020), Avokado (2020)
Mazowieckie: Belcanto (2021), Meloman (2016), Kasyno (2019), Orinoko (2020), Porto (2020), Panteon (2019), Rotondo (2017)
Opolskie: Belcanto (2021), Meloman (2016), Tadeus (2020),Kasyno (2019), Orinoko (2021), Lombardo (2017), Carmelo (2020), Panteon (2020)
Podkarpackie: Tadeus (2020), Sekret (2019), SU Liborius (2021)*, Panteon (2018), Avokado (2019)
Podlaskie: Belcanto (2021), Meloman (2017), Tadeus (2021), Liborius (2021)*, Toro (2021), Trapero (2017), Panteon (2017), Borowik (2013), Dolindo (2012)*, Subito (2014)
Pomorskie: Belcanto (2020), Meloman (2016), Tadeus (2021), Sekret (2019), Kasyno (2018), SU Liborius (2021)*, Temuco 2020), Toro (2021), Trapero (2017)
Śląskie: Belcanto (2020), Meloman (2016), Tadeus (2019), Sekret (2018), Kasyno (2018), Orinoko (2019), Lombardo (2017), SU Liborius (2021)*, Toro (2021)*
Świętokrzyskie: Belcanto (2021), Meloman (2017), Sekret (2019), Kasyno (2019), Orinoko (2020), Carmelo (2020), Porto (2020), Borowik (2013)
Warmińsko-Mazurskie: Belcanto (2021), Meloman (2017), Kasyno (2019), Orinoko (2021), Porto (2020), Octavio (2020)
Wielkopolskie: Belcanto (2021), Meloman (2017), Tadeus (2020), Carmelo (2020), Temuco (2019), Avokado (2019)
Zachodnio-Pomorskie: Belcanto (2020), Meloman (2016), Tadeus (2019), Sekret (2020), Lombardo (2021), SU Liborius (2021)*, Temuco (2020), Dolindo (2021)*
*odmiana wstępnie rekomendowana na podstawie wyników PDOiR z roku zbioru 2020
