W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat w rolnictwie na całym świecie masowo stosowano środki ochrony roślin i nawozy mineralne, co przyczyniło się do nadmiernej degradacji środowiska naturalnego. Jest to efektem pogoni za wysokimi plonami o jak najwyższej jakości. Niestety, nadmierna chemizacja rolnictwa ma swoje odbicie w negatywnym oddziaływaniu na środowisko naturalne i zdrowie człowieka – pojawiła się groźba wyniszczenia organizmów pożytecznych, rozwoju ras odpornych szkodników na stosowane pestycydy oraz pojawiania się wtórnych patogenów.
Nadmierne używanie pestycydów i nawozów mineralnych niekorzystnie wpływa nie tylko środowisko, ale także na zdrowie ludzi. Dlatego od kilku lat zaczęto wprowadzać uregulowania prawne mające na celu redukcję szkodliwego oddziaływania ochrony roślin i nawożenia. Unia Europejska wprowadza zasady integrowanej ochrony roślin. Nowe przepisy nie zakazują używania chemicznych środków ochrony, ale ograniczają i racjonalizują ich stosowanie. Producent powinien ograniczać stosowanie pestycydów do niezbędnego minimum poprzez zredukowanie dawek substancji czynnych, ograniczenie ilości wykonywanych zabiegów czy stosowanie dawek dzielonych. Zgodnie z kierunkami wytyczonymi przez Komisję Europejską należy redukować stosowanie nawożenia mineralnego, które przyczynia się do nadmiernej degradacji gleb i zanieczyszczenia środowiska naturalnego. Należy zatem wybierać nawozy, które sprzyjają wzrostowi produktywności upraw poprzez redukcję wpływu szkodliwych dla roślin czynników biotycznych i abiotycznych. Szansą i przyszłością dla rozwoju zrównoważonych metod produkcji rolniczej są nawozy z dodatkiem substancji o działaniu biostymulującym. Nawozy te są niezwykle efektywne w zrównoważonym nawożeniu plantacji, gdyż zwiększają odporność roślin na stresy mineralne i środowiskowe. Ponadto stymulują wzrost, rozwój i plonowanie roślin uprawnych oraz zapewniają zaopatrzenie w dostępne formy składników pokarmowych. Ich stosowanie nie tylko gwarantuje prawidłowe odżywienie roślin uprawnych, ale także zapewnia korzystne oddziaływanie na glebę – preparaty te podnoszą jej potencjał plonotwórczy. Dokarmiają rośliny, a równocześnie powodują zmiany fizyczne w glebie – sprzyjają rozwojowi flory i fauny glebowej, korzystnie wpływają na jej odczyn i przekształcają składniki pokarmowe z form nieprzyswajalnych na przyswajalne dla roślin. Są to produkty przyjazne dla roślin, środowiska glebowego i zdrowia człowieka.
Nowe podejście do nawożenia
Nowe podejście do odżywiania roślin i gleby zmusza producentów rolnych do zmiany technologii nawożenia. Należy stosować nawozy, które działają wielopłaszczyznowo. Samo uzupełnianie składników pokarmowych nie jest działaniem wystarczającym. Konieczne jest wprowadzanie z nawozami dodatków, które poprawią parametry gleby decydujące o jej żyzności. Należy stosować metody zabezpieczania gleby w taki sposób, by stworzyć roślinom jak najlepsze warunki do wzrostu i rozwoju oraz należy dbać o dobrą kondycję gleb, gdyż to ona warunkuje wielkość i jakość plonu. Jest czynnikiem determinującym rentowność produkcji. Nawożenie plantacji, odżywianie roślin jest niezbędnym zabiegiem agrotechnicznym. Nie można jednak zapominać o odżywianiu gleby. Dostępne nawozy z dodatkiem substancji biostymulujących nie tylko wzbogacają glebę w składniki pokarmowe niezbędne dla roślin, zapobiegają ewentualnym niedoborom tych składników, ale spełniają dodatkowe funkcje – poprawiają odżywienie roślin aktywując pobieranie i transport składników mineralnych, biorą udział w ochronie roślin przed stresami oraz wydłużają proces fotosyntezy.
Wapń z innych źródeł
Gleby występujące w Polsce w znacznej mierze są zakwaszone. Ich użytkowanie wiąże się z koniecznością wapnowania, dzięki czemu podnosimy pH, co wpływa na ożywienie życia biologicznego w glebie oraz podnosi wykorzystanie składników pokarmowych przez rośliny uprawne. Wapnowanie gleb jest standardowym zabiegiem agrotechnicznym, wykonywanym co kilka lat przez większość rolników. Oprócz tradycyjnego wapnowania warto także stosować nawozy NPK, które wzbogacone zostały o wapń. Taki wybór gwarantuje stworzenie dogodnego dla roślin mikro pH w obrębie systemu korzeniowego – rozwijająca się roślina może w optymalny sposób skorzystać z zasobów składników pokarmowych dostępnych w glebie. Bardzo dobrym przykładem tego typu preparatów są nawozy zawierające mezocalc – naturalny węglan wapnia. Dzięki jego wysokiej reaktywności /rozpuszczalności/ bardzo szybko wpływa on na podniesienie mikro pH gleby w obrębie systemu korzeniowego, co w znacznym stopniu zwiększa dostępność składników pokarmowych, a jednocześnie przyspiesza rozwój roślin. Ponadto minerał ten jest rezerwuarem wapnia dla roślin, poprawia strukturę gleby, stymuluje rozwój systemu korzeniowego, zapewnia lepsze kiełkowanie i krzewienie się roślin. Nawozy z wysoką zawartością reaktywnego wapnia polecane w uprawach rolniczych, sadowniczych i warzywniczych.
Pożyteczne algi
Mając dostępne składniki pokarmowe w glebie powinniśmy wpłynąć na ich efektywne pobranie i wykorzystanie przez rośliny. Tylko w ten sposób zapewnimy roślinom prawidłowy rozwój, czego efektem końcowym będzie wysokiej jakości, optymalny plon. Warto zastosować preparaty nowej generacji wzbogacone o komponenty zawierające filtraty z alg. Wykazują one zdecydowanie wyższą skuteczność w porównaniu z tradycyjnymi nawozami. Obecnie przemysł wytwarzający nawozy oparte o filtraty z alg mając do dyspozycji nowoczesne laboratoria zajmujące się morską biotechnologią oraz wysokozaawansowane technologie produkcji wytwarza preparaty precyzyjnie ukierunkowane na uruchomienie potencjału plonotwórczego roślin uprawnych. Dzięki opracowanym technologiom przetwarzania alg morskich udało się z nich wyekstrahować ważne dla upraw polowych związki, które stymulują wiele procesów fizjologicznych w roślinach. Związki te mogą być podawane zarówno z nawozami płynnymi, jak i doglebowymi. Ekstrakty zawarte w nawozach doglebowych stymulują przemiany metaboliczne w roślinie, pobudzają aktywność korzeniową, poprawiają architekturę systemu korzeniowego, efektywność pobierania wody i składników pokarmowych, regulują także przemiany enzymatyczne. Doskonale wiemy, jak ważnym elementem rośliny jest system korzeniowy. O jego stymulację dbamy stosując różne zabiegi agrotechniczne, jednak najlepsze efekty daje zastosowanie nawozów doglebowych zawierających aminopurunę. Badania nad tą substancją trwają od ponad wieku, rozpoczęły się w 1913 roku. Naukowcy dowiedli, że ma ona działanie prowokujące rozwój pewnych etapów wegetacyjnych, w tym rozwój korzenia. Jej obecność stanowi dla komórki rośliny impuls do pobierania wapnia, przez co dochodzi do podziałów komórkowych i do rozwoju korzenia – włośników. Aminopuryna działa jak sygnał, który odbierają receptory komórek korzenia. Po wychwyceniu sygnału roślina zaczyna intensywniej pobierać do wewnątrz komórki wapń. Wzrost przepływu wapnia powoduje aktywowanie kiełkowania, rozwoju systemu korzeniowego i wschody roślin.
Warto więc wybrać nawóz wapniowy o szerokim spektrum działania i zawierający dodatkowo mechanizm uruchamiający „pompę wapniową” stymulującą pobieranie wapnia przez rośliny z gleby. Przykładem tego typu nawozów są te zawierające kompleks Physio Plus, czyli aminopurynę i mezocalc.
Biostymulacja azotu
Mówiąc o optymalizacji nawożenia nie sposób ominąć tematu najważniejszego składnika plonotwórczego, jakim jest azot. Decyduje on o wielkości i jakości plonu. Jest niezbędnym elementem syntezy cząsteczek białka – podstawowego budulca wszystkich żywych organizmów. Niedobór azotu powoduje nie tylko spadek plonu, ale i zahamowanie wzrostu i rozwoju rośliny. Stosujemy go w bardzo dużych ilościach licząc na to, że przełoży się on bezpośrednio na wysoki plon. I jest w tym dużo racji! Niemniej efektywność działania azotu zależy także od dostępności innych składników pokarmowych: siarki, magnezu, cynku… i nie tylko. Wśród oferowanych na rynku nawozów azotowych dostępne są również takie, których efekt plonotwórczego działania azotu wspomagany jest przez naturalną substancję o działaniu biostymulującym N PRO. Dzięki jej obecności roślina szybciej pobiera i przetwarza azot do związków organicznych budując swój plon, co także w znacznej mierze ogranicza kumulację szkodliwych dla zdrowia ludzkiego azotanów. W tym przypadku dbamy nie tylko o racjonalizację nawożenia azotem, ale również o zdrowie konsumentów.
Opisane przykłady racjonalizacji nawożenia nawozami granulowanymi poprzez wykorzystanie naturalnych substancji o działaniu biostymulującym, to tylko część tego, co można wnieść do obecnie stosowanych technologii. Chodzi przede wszystkim o to, aby zacząć odżywiać nasze uprawy, a nie tylko je nawozić. Aby to zrozumieć, należy poznać potrzeby pokarmowe konkretnych roślin oraz ich procesy fizjologiczne, by móc w sposób efektywny odżywić plantację.
Kolejnym szerokim zagadnieniem jest dokarmianie dolistnie roślin nawozami płynnymi, gdzie również poprzez stosowanie naturalnych substancji o działaniu biostymulującym podnosimy jego efektywność oraz wzmacniamy naturalną odporność roślin na działanie czynników stresowych.
Paweł Kocel
