W obliczu konfliktu zbrojnego w Ukrainie w celu zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego w UE grunty ugorowane będzie można w ramach zazielenienia wykorzystać do produkcji żywności i pasz. Umożliwi to uznanie gruntów ugorowanych za odrębne uprawy w ramach dywersyfikacji upraw lub za obszary proekologiczne EFA, nawet jeżeli na takich gruntach będzie dokonywany zbiór roślin w celach produkcyjnych lub wypas.
Dodatkowo na obszarach ugorowanych objętych odstępstwem w ramach obszarów EFA możliwe będzie stosowanie nawozów i środków ochrony roślin. Odstępstwem nie są objęte ugory z roślinami miododajnymi uznawanymi za EFA. Umożliwi to wykorzystanie dodatkowych tysięcy hektarów gruntów na produkcję żywności i pasz. Największy udział gruntów ugorowanych w stosunku do powierzchni gruntów rolnych występuje w województwie podkarpackim, świętokrzyskim, zachodniopomorskim, pomorskim oraz śląskim.
Dotychczasowy status ugorów
Dotychczas na gruntach ugorowanych w okresie od 1 stycznia do 31 lipca w danym roku nie można było prowadzić produkcji rolnej. Obowiązywał tam zakaz uprawy roślin na cele produkcyjne, zakaz wypasu i koszenia, jak również stosowania środków ochrony roślin. Wyłączenie na pewien czas z rolniczego użytkowania gleb najsłabszych, na których jednostkowe koszty wytwarzania często przekraczają uzyskiwane efekty wpływa na ogólną poprawę produkcyjności ziemi oraz obniżkę nakładów finansowych.
Dobór rośliny uprawnej
Uzyskanie sukcesu w uprawie roślin na gruntach ugorowanych wiąże się miedzy innymi z odpowiednim doborem rośliny uprawnej. W tym roku na gruntach ugorowanych można na przykład uprawiać kukurydzę, gdyż zabiegi uprawowe w przypadku tej rośliny rozpoczynają się nieco później niż dla innych roślin uprawnych, a więc rolnicy są w stanie zdążyć z przygotowaniem stanowiska po zmianie przepisów dotyczących możliwości wykorzystania ugorów. Grunty ugorowane można również wykorzystać pod trawy, owies i żyto, czy też grykę i łubin. W przypadku gorszych stanowisk nie należy natomiast wybierać, zwłaszcza w pierwszym roku, roślin zbyt wymagających.
Zwróć uwagę na stanowisko glebowe
Racjonalna uprawa roślin wymaga właściwego przygotowania gruntu ugorowanego, bowiem odpowiednie przygotowanie stanowiska umożliwi uzyskanie właściwej struktury
gleby, co przełoży się na otrzymanie zadowalających plonów. Należy przy tym pamiętać, że parametry fizyczne gleby po okresie ugorowania, w tym zwłaszcza stosunki wodne i tendencje gleby do gromadzenia wody, zależą między innymi od sposobu ugorowania.
W pierwszej kolejności warto zadbać o doprowadzenie zabiegami mechanicznymi (np. talerzowanie, orka) ugorów do użyteczności produkcyjnej. Spośród wielu dostępnych narzędzi i maszyn należy wybrać te, których wykorzystanie umożliwi doprowadzenie gleby do pożądanego stanu przy jak najmniejszej liczbie przejazdów. Należy starannie przygotować glebę do siewu roślin oraz zapewnić im odpowiednie zaopatrzenie w składniki pokarmowe podczas całego sezonu wegetacyjnego. Przy aplikacji nawozów należy nie tylko zadbać o potrzeby nawozowe roślin, ale również o utrzymanie zasobności gleby w składniki pokarmowe przynajmniej na poziomie zasobności średniej.
Istotnym problemem we właściwym przygotowaniu stanowiska glebowego jest nadmierne zachwaszczenie, które należy w jak największym stopniu wyeliminować przed siewem roślin. W przypadku gruntów ugorowanych należy stosować przede wszystkim herbicydy nieselektywne. Dobrze jest wykorzystać w uprawie materiał siewny kukurydzy, który przemysłowo jest zaprawiany fungicydem, co uchroni rośliny przed chorobami grzybowymi. Należy również sprawdzić występowanie szkodników glebowych, szczególnie pędraków i drutowców. W przypadku ich występowania przed siewem roślin można zastosować zaprawy owadobójcze, względnie w trakcie siewu roślin insektycyd w formie mikrogranul. Niebezpieczne dla roślin uprawnych mogą być również szkodniki, w tym między innymi rolnice czy też śmietki.
Zbadaj parametry glebowe
Niezbędna jest również ocena parametrów glebowych, w tym pH oraz zawartości przyswajalnych form makroskładników pokarmowych (fosforu, potasu i magnezu). Analiza gleby wykonana w Stacji Chemiczno-Rolniczej da nam nie tylko informacje na temat aktualnego stanu gleby, ale również umożliwi dostosowanie nawożenia nie tylko do potrzeb pokarmowych rośliny uprawnej, ale również do zasobności gleby. Dzięki analizie gleby uzyskamy również informację o ewentualnej potrzebie wapnowania.
Dr Ryszard Brodowski, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
