Niektóre odmiany pszenic jarych ze względu na małą wrażliwość na niskie temperatury można zaliczyć do odmian przewódkowych. Podpowiadamy, czy warto uprawiać pszenicę przewódkową i jaką odmianę jarą można siać jesienią.
Możliwości genetyczne i produkcyjne pszenicy jarej w Polsce nie są w pełni wykorzystywane. Późne siewy pszenicy jarej wiosną przyspieszają jej rozwój. Redukcja liczby kłosków i kwiatków w kłosku ogranicza możliwości produkcyjne rośliny i łanu. Dużym problemem w uprawie pszenic jarych są również wiosenne susze. Badania wskazują, że niektóre odmiany pszenic jarych ze względu na małą wrażliwość na niskie temperatury można zaliczyć do odmian przewódkowych (alternatywnych). Takie odmiany mogą być wysiewane zarówno wiosną, jak i jesienią. Formy jare wysiane późną jesienią mają wydłużony okres wegetacji, dodatkowo cechuje je dobra mrozoodporność.
Odmiany przewódkowe
Hodowcy pszenicy jarej zalecają do siewów jesiennych odmiany przewódkowe:
- Danko Hodowla Roślin Sp. z o.o. w Choryni: Arabella, Goplana, Kandela, Mandaryna, Struna, Telimena i Tonika;
- HR Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR: Nawra i Nimfa;
- HR Smolice Sp. z o.o. Grupa IHAR: Ostka Smolicka;
- Małopolska Hodowla Roślin Sp. z o.o.: Harenda, Izera i Żura;
- KWS Lochow Polska Zboża Sp. z o.o.: KWS Chamsin i KWS Monsun.
Pogoda sprzyja przewódkom
Pozytywny wpływ siewu jesiennego na plonowanie odmian pszenicy jarej został potwierdzony w badaniach IUNG PIB w Puławach. W wymienionych badaniach najwyższy plon ziarna uzyskano stosując stosunkowo wczesne siewy − w trzeciej dekadzie października. Średni plon ziarna z obiektów, na których wysiewano pszenicę w listopadzie (drugi termin siewu) był prawie o 0,3 t z ha niższy. Natomiast najniższy plon ziarna uzyskano z siewu wiosennego. Wyższa plenność pszenicy jarej wysianej w terminie jesiennym niż wiosennym wynikała ze zwiększonej masy ziarna z kłosa i liczby ziarniaków z kłosa oraz lepszego krzewienia produkcyjnego roślin.
Analiza parametrów jakościowych wykazała, że lepszą wartością technologiczną (większa zawartość białka ogółem, w tym białek glutenowych, wyższe wartości wskaźnika sedymentacyjnego) cechowało się ziarno pszenicy jarej z siewu wiosennego. Można to tłumaczyć różnym terminem przechodzenia kolejnych faz wzrostu przez rośliny, w których determinowana jest jakość ziarna. Z obserwacji wynika, że proces dojrzewania ziarniaków, może być w przypadku jesiennego siewu przyspieszony o jeden tydzień, a nawet i więcej.
Długa, ciepła jesień i łagodna zima coraz częściej sprzyja późnojesiennym siewom odmian pszenicy jarej. Zaleca się wysiewać po późno schodzących z pola burakach cukrowych i kukurydzy uprawianej na ziarno, kiedy pozostało mało czasu na wykonanie orki i uprawek przedsiewnych i siewu ozimych. Technologia uprawy odmian przewódkowych pszenicy jarej jest kompromisem pomiędzy siewem zbóż ozimych w późniejszym terminie (ryzyko gorszego przezimowania) a siewem zbóż jarych w optymalnym terminie (plonują niżej od zbóż ozimych i są wrażliwe na susze wiosenne).
Jesienny siew pszenicy jarej – o czym trzeba pamiętać
Uprawa przewódkowych form pszenicy jarej jest możliwa głównie w zachodnich województwach kraju, ze względu na łagodniejsze zimy i występujące częściej susze niż we wschodniej części kraju.
Warunkiem przezimowania pszenicy jarej wysianej jesienią jest osiągnięcie przez rośliny maksymalnie fazy szpilkowania. Bardziej zaawansowany rozwój roślin niesie wyższe ryzyko wymarznięcia. Rośliny wiosną wznowią wegetację dużo szybciej niż wysiane zboża jare. Krzewienie roślin przesuwa się na wiosnę, mniejsza jest ilość pędów bocznych o mniejszych kłosach co przekłada się na poziom plonowania.
Należy pamiętać, że uprawa pszenicy jarej jesienią zwiększa niebezpieczeństwo nasilenia chorób podstawy źdźbła i korzeni oraz ryzyko pojawienia się chwastów typowych dla ozimin.
Materiał siewny przewódek musi być zaprawiony. Norma wysiewu zwiększona o 10-15 proc. w stosunku do wiosennej. Głębokość siewu, zabiegi ochronne, nawożenie na poziomie zbóż ozimych. Szybszy rozwój przewódek na wiosnę, wymaga też podania roślinom pierwszej dawki azotu, najlepiej jako szybko działającej saletry amonowej.
Zalety przewódek
Łany pszenicy jarej siewów jesiennych mają wydłużony okres wegetacji, wykorzystują wodę po zimie. Wiosnę szybko i silniej się rozkrzewią. Tworzą większą liczbę pędów kłosonośnych, a więc i kłosów, a w okresie nalewania ziarna umożliwia dobre wypełnienie ziarna. Mogą wyżej plonować nawet o 20-30 proc.
Wobec ocieplenia się klimatu i występujących wiosennych suszach można się spodziewać że odmiany przewódkowe będą zyskać na popularności. Zaletą upraw przewódkowych jest szybsze dojrzewanie ziarna i mogą być zebrane wcześniej aniżeli wysiane wiosną, zwalniając stanowisko np. pod rzepak. Nie zawsze jest to możliwe w przypadku pszenicy jarej z siewów wiosennych. Warto skorzystać z tej alternatywy szczególnie wtedy gdy minął termin agrotechniczny uprawy dla gatunku ozimego, a wysiew przewódek pozwoli zróżnicować zmianowanie pól w gospodarstwie.
