Alkalizacja jest uszlachetnianiem podnoszącym wartość odżywczą ziarna zbóż. Zaletą żywienia krów mlecznych dużymi dawkami tak przygotowanej paszy jest zdrowy i właściwie funkcjonujący żwacz, co skutkuje wzrostem wydajności mlecznej oraz korzystną zmianą jego składu (wyższa zawartość białka i tłuszczu w mleku, mniej komórek somatycznych).
Zboża z racji na łatwość uprawy oraz wysoką wartość energetyczną ziarna są powszechnie wykorzystywane w żywieniu bydła mlecznego. Są źródłem łatwo strawnych węglowodanów niestrukturalnych, które szybko ulegają rozkładowi w żwaczu do lotnych kwasów tłuszczowych (LKT), a następnie wchłaniane przez jego ścianę i dalej wykorzystywane do syntezy (produkcji) mleka. Nadmiar LKT w żwaczu obniża kwasowość jego treści, skutkując występowaniem schorzeń metabolicznych – groźną dla krów kwasicą.
Rozwiązaniem problemu może być alkalizacja skarmianego zboża. Pasza zawierająca takie śrutowane lub gniecione zboże cechuje się wyższym pH, nawet rzędu 8,5, co umożliwia bez konsekwencji kwasicy na zwiększenie udziały śrut zbożowych w dziennej dawce pokarmowej nawet do 7-8 kg/krowę. Dodatkowo poziom białka po alkalizacji zwiększa się w ziarnie o około 4,5-5%, co pozwala na wyeliminowanie z dawki pokarmowej wysokobiałkowych komponentów – poekstrakcyjnych śrut sojowych i rzepakowych oraz koncentratów białkowych. Wszystko to obniża koszty żywienia krów.
Jak to się robi?
Alkalizowanie polega na wymieszaniu wilgotnego śrutowanego lub gniecionego ziarna z preparatami zawierającymi amoniak. Ten uwolniony z preparatu pod wpływem enzymu łączy się z dwutlenkiem węgla i w efekcie tworzy się dwuwęglan amonu. Można alkalizować suche, niedosuszone lub wilgotne ziarno zbóż. Przeprowadza się je w dwojaki sposób. Najprościej jest preparat alkalizujący na godzinę przed zadaniem dodać do wozu paszowego i wymieszać.
Innym sposobem jest poddanie alkalizacji zgromadzonego ziarna w mieszalnikach. Istnieje szereg firm świadczących taką usługę. na terenie gospodarstwa. Jeżeli ziarno jest suche, należy dolać do niego wody, by jego wilgotność wynosiła 20-25%. Alkalizowane ziarno po 10-14 dniach nadaje się do skarmiania zwierzętami. Dla porównania kiszone ziarno można podawać zwierzętom dopiero po 6 tygodniach od zakiszenia. Alkalizacja ziarna wydłuża też okres przechowywania paszy nawet do 2 lat bez uszczerbku na jej jakości. Krowy chętnie wyjadają alkalizowane ziarno.
Zalety alkalizacji zbóż
Według specjalistów z zakresu żywienia krów mlecznych, alkalizowanie ziarna zbóż przynosi hodowcy szereg wymiernych korzyści. Pierwszą jest wzrost stabilności w funkcjonowaniu żwacza. Alkalizacja jest pewnego rodzaju buforowaniem treści żwacza. Efektem jest lepsze wykorzystanie włókna, lepsza strawność węglowodanów, a tym samym poprawa zaopatrzenia w energię. Poprawa wykorzystania skrobi skutkuje wyższą mlecznością, nierzadko o 2-3 litry na krowę/dzień. Produkowane mleko jest bogatsze w tłuszcz, białko oraz zawiera mniej komórek somatycznych. Wyższa zawartość tłuszczu w mleku (nawet o 0,5%) decyduje o cenie mleka w skupie.
Ograniczenie drogich komponentów
Alkalizacja pozwala na zaoszczędzeniu podaży białka w dawce pokarmowej. Za każdy podany kilogram alkalizowanego zboża można obniżyć zawartość śruty rzepakowej o 0,2 kg albo 0,14 kg śruty sojowej. Zakładając, że krowa spożyje 7 kg alkalizowanego ziarna, oszczędności dzienne na krowę sięgają 1,4 kg śruty rzepakowej oraz 0,98 kg poekstrakcyjnej śruty sojowej. Takie oszczędności też nie są bez znaczenia.
Optymalne pH treści żwacza rzędu 5,7-6,7 pozwala zaoszczędzić też na kosztach usług weterynaryjnych. Krowy wykazują się lepszą płodnością, mniej jest też kulawizn. Zalkalizowane zboże doskonale przechowuje się na zewnątrz budynku, np. w pryzmie, przykryte folią lub plandeką, zaś przechowywanym materiałem, ze względu na zapach, nie interesują się ptaki i gryzonie.
Ceny usług
Na rynku działają firmy świadczące usługi z zakresu alkalizacji zbóż w gospodarstwach, jak i sprzedające produkty niezbędne do tego procesu. Kaszt takiej usługi mieści się w przedziale 200-250 zł za tonę ziarna, w zależności od ilości zboża przeznaczonego do przerobu.
