Mówiąc o skutkach zmian klimatu, coraz częściej odnosimy je do produkcji roślinnej. Przykładem może być ostatnia katastrofalna powódź, jaka nawiedziła południowo zachodnią cześć naszego kraju. Jednak nie tylko powódź sieje spustoszenie na polach uprawnych. Coraz częściej mamy do czynienia z niszczycielską siłą wiatru.
Zmiany klimatyczne jakie obserwujemy na przestrzeni ostatnich kilku dekad, powoli stają się niezaprzeczalnym faktem. Można się zastanawiać na ile jest to związane z działalnością człowieka, a na ile jest to przypadek czy może proces naturalny.
Na przestrzeni ostatnich trzech dekad, obserwujemy bardzo wyraźne zmiany jakie zachodzą w klimacie kontynentu europejskiego a w mniejszej skali również i w naszym kraju. Pojawiają się naprzemiennie lub kilka lat z rzędu, okresy wegetacyjne wybitnie suche i gorące, po skrajnie mokre i chłodne, a ostatnio „mieszane” czyli wilgotne i gorące z silnie wiejącym wiatrem.
Prowadzi to do tego, że rolnicy stają przed trudnym zadaniem jakim jest produkcja roślinna w trakcie postępujących zmian klimatycznych.
Rolnictwo, a już w szczególności produkcja roślinna coraz częściej pada ofiarą postępujących z roku na rok zmian klimatycznym. Im więcej anomalii pogodowych ma miejsce w danym sezonie wegetacyjnym, tym trudniej jest plantatorom zaplanować uprawę oraz uzyskać zadawalające plony.
Z punktu widzenia produkcji roślinnej, istotna jest przede wszystkim obserwowana w ostatnich latach, zmiana dwóch głównych czynników klimatycznych:
- temperatura powietrza, wpływająca np. na długość okresu wegetacyjnego,
- wielkość i rodzaj opadów atmosferycznych wraz z ich rocznym (a w szczególności miesięcznym) rozkładem, warunkującym dostępność wody dla roślin uprawnych.
Powodzie, tornada, susze
Wraz z występującymi zmianami klimatycznymi coraz częściej obserwowane są zjawiska ekstremalne, które niszczą znaczne obszary upraw rolniczych. Coraz częściej naprzemiennie w krótkich odstępach czasu, występują powodzie, tornada oraz susze.
Wśród negatywnych skutków zmian klimatu można wyszczególnić te związane z nim bezpośrednio (np. powodzie i lokalne podtopienia, huragany, trąby powietrzne i nawałnice) i pośrednio (np. susza rolnicza czy pojawienie się chorób, szkodników czy chwastów, które do tej pory nie występowały w danej strefie klimatycznej).
Zmiany klimatyczne odnoszą się nie tylko do częstszych i gwałtowniejszych ulew powodujących nagłe powodzie, czego dobitnym przykładem była ostatnia powódź z września tego roku, ale również do powstawania takich zjawisk atmosferycznych jak trąby powietrzne czy tornada (w dużej skali) lub mini trąby powietrzne (w skali mikro).
Silne wiatry
Od co najmniej dwóch dekad obserwujemy na terenie naszego kraju, zwiększenie prędkości silnych, porywistych wiatrów, zarówno huraganowych, jak i trąb powietrznych, czego przykładem były ekstremalne zjawiska wiatrowe, tj. nawałnica w Puszczy Pilskiej z 02.07.2002 roku, tornado w Borach Tucholskich z 14.07.2012, czy nawałnica (tzw. derecho) również w Borach Tucholskich z 11.08.2017 roku.
O ile jeszcze trzy dekady temu były to zupełnie jednostkowe zjawiska, o tyle teraz praktycznie nie ma sezonu, żeby tak silny wiatr w którejś z części naszego kraju nie spowodował znacznych strat w drzewostanie leśnym czy w uprawach rolniczych.
Przykładem może być przejście mikro trąby powietrznej w okolicach Otmuchowa w połowie września tego roku, która to mikro trąba w ciągu kilkunastu minut „położyła” a właściwie zniszczyła blisko 30 ha kukurydzy.
Ekstremalnych zjawisk pogodowych będzie więcej
Zachodzące zmiany klimatu w naszym kraju, najprawdopodobniej prowadzić będą do zwiększenia się liczby dni z niekorzystnymi dla produkcji roślinnej warunkami pogodowymi. W najbliższych latach należy się raczej spodziewać wzrostu a nie spadku, liczby zjawisk ekstremalnych co niestety będzie miało prawdopodobnie bezpośrednie negatywne konsekwencje dla produkcji roślinnej, generując straty w sektorze rolnym naszego kraju.
Praca na roli jest głównym źródłem dochodów dla rolników, plantatorów i przedsiębiorców rolnych. Dlatego wszelkie zmiany klimatyczne mają i będą miały w niedalekiej przyszłości istotny wpływ na strukturę gospodarstw i sytuację finansową tej grupy społecznej.
Potrzebne wsparcie
Stąd już dzisiaj, należy wdrożyć skuteczne środki zaradcze w obrębie których, kluczowe będzie wprowadzenie działań adaptacyjnych, łagodzących skutki zmian klimatycznych. Zwłaszcza, że gałąź gospodarki, jakim jest rolnictwo w naszym kraju nadal jest największym pracodawcą, zatrudniającym obecnie około 1,5 mln osób.
Żadna dziedzina gospodarki nie ma tak wielkiego wpływu na życie społeczne jak rolnictwo, które oprócz wytwarzania podstawowych produktów rolnych jest również (bezpośrednio lub pośrednio) odpowiedzialne za produkcję, np. leków, biopaliw, surowców dla przemysłu tekstylnego czy materiałów budowlanych.
Pamiętajmy jeszcze o jednej istotnej kwestii, a mianowicie w Polsce (i nie tylko), „przemysł” rolniczy przyczynia się do zaspokajania potrzeb krajowego rynku i eksportu, co ma istotne znaczenie dla bilansu handlowego i stabilności gospodarki naszego kraju.
