Ciągnik nie chce zapalić w chłodny poranek? Słaby rozruch, spadki napięcia, brązowy osad w celi? Zobacz, jak rozpoznać zużyty akumulator w ciągniku oraz sprawdź, jakie problemy z akumulatorem najczęściej pojawiają się jesienią i jak im zapobiec. Prosty poradnik dla każdego rolnika.
Choć dziś w ciągniku znajdziemy komputery, klimatyzację i całą sieć czujników, to bez niepozornego pudełka z kwasem w środku, nie pojedziemy nawet do obory. A jak to zwykle bywa z rzeczami niepozornymi, akumulator o sobie przypomina wtedy, gdy naprawdę nie ma czasu – czyli późną jesienią, gdy zimny poranek, a w gospodarstwie robota wre.
Akumulator w ciągniku – po co on właściwie?
Odpowiedź wydaje się oczywista – żeby uruchomić silnik w ciągniku. Ale to tylko część prawdy. W starszych konstrukcjach faktycznie akumulator zasilał głównie rozrusznik i światła. Dziś jednak nowoczesne maszyny rolnicze przypominają raczej komputer na kołach niż traktor z dawnych lat.
Sterowniki silnika, układ hydrauliki, czujniki, GPS, klimatyzacja – to wszystko potrzebuje stałego napięcia, i to nawet wtedy, gdy ciągnik stoi w stodole. Krótko mówiąc: akumulator w nowym ciągniku pracuje 24 godziny na dobę, właściwie niezależnie od tego, czy coś robisz, czy śpisz.
Jak to działa, czyli trochę o budowie
W dużym uproszczeniu: każdy akumulator 12V składa się z sześciu cel, w których zanurzone są ołowiane płyty w roztworze kwasu siarkowego. Na skutek reakcji chemicznych wymuszających ruch elektronów powstaje napięcie, które znamy z tabliczki – najczęściej 12 V.
Dawniej płyty były z litego ołowiu – ciężkie jak grzech, ale trwałe. Dziś stosuje się siatkowe konstrukcje pokryte cienką warstwą ołowiu. Zyskaliśmy przez to większą powierzchnię i większy prąd rozruchowy, ale straciliśmy trwałość. Kiedyś akumulator służył nawet 8 i więcej lat, dziś – 3, może 4. Coś za coś.
Mróz kontra prąd
Nie ma takiego akumulatora, który lubi mróz. Już przy -10°C jego zdolność do oddawania prądu spada już nawet o połowę. To dlatego właśnie w listopadzie i grudniu najczęściej słychać charakterystyczne „klik… klik…” przekaźników i… nic więcej.
Starsze pokolenie rolników znało na to sposób – zimą akumulator lądował w piwnicy, gdzie było ciepło. Teraz jednak to niemożliwe, bo nowsze ciągniki i kombajny mają elektronikę, która zwykle nie znosi odłączenia zasilania. Zbyt długa przerwa w napięciu może oznaczać utratę ustawień komputera pokładowego lub błędy w sterowaniu.
Co można zrobić?
Nawet najlepszy akumulator nie jest wieczny. Warto jednak mu pomóc:
- Regularnie sprawdzaj napięcie i gęstość elektrolitu. Do tego służy prosty aerometr. Jeśli płyn ma brązowy odcień, akumulator się sypie – dosłownie.
- Dbaj o klemy. Muszą być czyste i dobrze dokręcone. Niedokręcona klema to gotowy przepis na zwarcie, a nawet… wybuch.
- Ładuj z głową. Zanim włączysz prostownik, najpierw podłącz przewody do biegunów. Po skończonym ładowaniu – odwrotnie: najpierw wyłącz zasilanie, potem odepnij przewody. To naprawdę robi różnicę.
- Chroń przed zasiarczeniem. Gdy akumulator długo stoi rozładowany, na płytach tworzą się kryształki siarczanu ołowiu – a tego już nic nie odwróci.
Bum! – czyli o wybuchach, o których się nie mówi
Tak, akumulator może eksplodować. W jego wnętrzu podczas ładowania tworzy się wodór – gaz bardzo łatwopalny. Wystarczy iskra z niedokręconej klemy, papieros w zębach albo zwarcie „na próbę drucikiem” – i nieszczęście gotowe.
Skutki bywają kosztowne: poparzenia kwasem, zniszczony ciągnik, a czasem nawet pożar. Dlatego akumulator to nie jest zwykłe „pudełko z prądem”. To urządzenie, które wymaga respektu.
Jak długo żyje akumulator?
Nawet przy łagodnych zimach i spokojnym użytkowaniu, akumulator w ciągniku wytrzyma około 3–4 lata. To normalne – chemii nie oszukasz. Warto więc kilka razy w roku, a koniecznie najlepiej jesienią, sprawdzić jego stan. Niech zima nie zaskoczy cię nieprzyjemnym „kliknięciem” zamiast rozruchu.
Na koniec – porada z życia
Zanim wymienisz pół instalacji elektrycznej w traktorze, sprawdź najpierw akumulator. Bo w 8 przypadkach na 10 to właśnie on jest winny.
I pamiętaj: jaka ma być klema? Dokręcona!
Bo jeśli coś w traktorze może zawieść w najmniej odpowiednim momencie, to na pewno nie opona – tylko akumulator.
