Problematyczne chwasty w kukurydzy (galeria) – jak zwalczać?

Na plantacji kukurydzy możemy najczęściej zaobserwować kilka, a w skrajnych przypadkach nawet kilkadziesiąt gatunków chwastów. Jednak tak naprawdę istotnych z punku widzenia plantatora, jest tylko kilka gatunków. Które to są i jak je zwalczać?

Wśród najbardziej uciążliwych chwastów w plantacji kukurydzy należy wskazać: perz właściwy, bylica pospolita, skrzyp polny, ślaz zaniedbany, zaślaz pospolity, oraz nawłocie (późna i kanadyjska).

Perz właściwy rozmnaża się głównie poprzez rozłogi podziemne, ale także z nasion, których jedna roślina potrafi wyprodukować około 100-500 szt., a ich przeżywalność w glebie może dochodzi do 10 lat. Perz dzięki olbrzymiej masie rozłogów podziemnych, potrafi wielokrotnie zwiększyć w bardzo krótkim czasie swoja liczebność. Zaniechanie zwalczania tego gatunku może w ciągu kilku lat doprowadzić do całkowitego opanowania powierzchni pola. Ponadto jest to gatunek, który istotnie utrudnia zbiór rośliny uprawnej oraz mechaniczną uprawę gleby.

• Zwalczanie: nikosulfuron (np. Accent 75 WG, Bandera 040 OD, Climax Extra 6 OD, Daichi Extra 6 OD, Fulcorn 50 SG, Henik 50 SG, Kelvin 040 SC, Kivi Extra 6 OD, Kornic 060 OD, Narval 040 OD, Nicogan 040 OD, Nicogran 040 SC, Nikosar 060 OD, Nikosulfuron, Nisshin Extra 6 OD, Nixon 50 SG, Pampa 040 S.C., Pampa Extra 6 OD, Pantani 040 OD, Samson 6 OD, Shiver 040 OD, Templier 750 WG, Victus 040 OD, Victus 75 WG, Vima-Nikosulfuron), rimsulfuron (np. Contor 25 WG, Egzecutor 25 SG, Ramzes 25 WG, Rim 25 WG, Rimel 25 SG, Rimuron 25 WG, Rincon 25 SG, Titus 25 WG, Twist 25 WG), florasulam + 2,4-D (np. Afiflor 306 SE), florasulam + nikosulfuron + tifensulfuron metylu (np. Flotyn 114 OD, Tudor 114 OD), nikosulfuron + mezotrion (np. Elpaso 105 OD, Elumis 105 OD, Kagura, Solux 105 OD), nikosulfuron + rimsulfuron (np. Hector 53,6 WG), nikosulfuron + rimsulfuron + dikamba (np. Hector Max 66,5 WG), foramsulfuron + jodosulfuron metylosodowy + tienkarbazon metylu (np. Maister Power 42,5 OD).
• Ponadto do zwalczania perzu w kukurydzy można zastosować s.cz. cyklosydym, która jest składnikiem graminicydu Focus Ultra 100 EC. Jednak aby bezpiecznie stosować ten graminicyd w uprawie kukurydzy, plantator powinien mieć świadomość, że może on być aplikowany jedynie w odmianach odpornych na cyklosydym, które będą wyróżnione w nazwie określeniem „Duo” lub „CR”.

Bylica pospolita potrafi w ciągu sezonu wegetacyjnego „wyprodukować” od 20000 do 40000 nasion, a ich żywotność w glebie może utrzymywać się nawet przez okres 20 lat. Bylica najbardziej konkurencyjna jest dla roślin kukurydzy uprawianej w systemie bezorkowym lub w siewie bezpośrednim. Jej bezpośrednia szkodliwość polega na intensywnym pobieraniu azotu i potasu z gleby oraz na wydzielaniu do środowiska fitotoksycznych związków allelochemicznych tj. pinen, kamfen i cyneol. Ponadto jej duże nasilenie na jednostce powierzchni bardzo mocno ogranicza zbiór kombajnowy kukurydzy. Ekonomiczny próg szkodliwości dla tego gatunku nie został jeszcze określony, jednak z własnych obserwacji wynika, że już 1-3 szt./m² mogą spowodować utrudnienia w mechanicznym zbiorze kukurydzy oraz wpływać na obniżenie plonowania nawet o 20 proc.

• Zwalczanie: w przypadku uprawy zerowej (siew bezpośredni) większość chwastów wieloletnich (w tym i bylica pospolita) rozpoczyna swoją wegetację znacznie wcześniej niż rośliny kukurydzy. Tę różnicę czasową pomiędzy wschodami kukurydzy a wzrostem bylicy, można wykorzystać stosując herbicydy nieselektywne, których głównym składnikiem jest glifosat (np. Envision 450 SL, Roundup 360 Plus). Należy jednak pamiętać o podstawowej zasadzie, a mianowicie zabieg tymi herbicydami musi być wykonany na chwasty w fazie 3-5 liści ale nie później niż 3 dni przed wschodami kukurydzy (BBCH 00-09).
• Natomiast do zwalczania bylicy po wschodach kukurydzy nie ma niestety zarejestrowanych oficjalnie s.cz. herbicydów. Natomiast z własnych badań, które zostały przeprowadzone w IUNG-PIB w ZHiTUR we Wrocławiu, wynika, że do zwalczania bylicy pospolitej znajdującej się w fazie od 2 do 6 liści, skuteczne okazały się następujące s.cz. terbutylazyna + mezotrion + S-metolachlor (np. Lumax 537,5 SE), terbutylazyna + mezotrin (Calaris 400 SC), chlopyralid (np. Lontrel 300 SL), nikosulfuron (np. Innovate 240 SC), mezotrion + nikosufuron (np. Elumis 105 OD), foramsulfuron + jodosulfuron metylosodowy + mezotrion (np. Maister 310 WG + Callisto 100 SC). Należy jednak pamiętać o tym, że wymienione s.cz. skutecznie niszczą bylicę pospolitą tylko w początkowych fazach rozwojowych. Jedynie herbicydy zawierające w swoim składzie s.cz. glifosat, mogą być z powodzeniem stosowane w zaawansowanych fazach rozwojowych bylicy pospolitej.

Skrzyp polny preferuje głownie gleby wilgotne (roślina wskaźnikowa), raczej kwaśne, chociaż spotykany jest również na glebach o odczynie obojętnym czy nawet zasadowym. Skrzyp polny sprawia bardzo dużo problemów plantatorom, którzy uprawiają rośliny w szerokich rzędach, np. kukurydzę. Jego bezpośrednia szkodliwość polega na intensywnym pobieraniu z gleby makroelementów (głównie potasu) oraz na konkurencyjnym oddziaływaniu na roślinę uprawną. Potrafi tworzyć enklawy o powierzchni od kilku do nawet kilkudziesięciu metrów kwadratowych, które to mogą powodować utrudnienia w mechanicznym zbiorze kukurydzy.

• Zwalczanie: najskuteczniejszą metodą jest stosowanie urozmaiconych zmianowań, gdyż poprawnie ułożony płodozmian, który umożliwia kolejno następującym po sobie roślinom uprawnym, prawidłowy wzrost i rozwój, w bardzo dużym stopniu ogranicza występowanie tego gatunku. Ponadto stosowanie tradycyjnej uprawy roli z wykorzystaniem klasycznego pługa odkładnicowego czy obrotowego oraz uprawa roślin o zróżnicowanych okresach zbioru z zastosowaniem różnych międzyplonów (ścierniskowych czy ozimych), w długofalowej perspektywie czasowej, również przyczynia się do wyeliminowania tego gatunku z pola. Ponadto regularnie i prawidłowo przeprowadzone wapnowanie oraz melioracja, zmienia warunki chemiczne oraz wilgotnościowo-termiczne gleby przez co rośliny skrzypu polnego nie są w stanie w kolejnych latach prawidłowo się rozwijać.
• Przykładowe s.cz. herbicydów, które są zalecane do ochrony kukurydzy, a które są stosowane w praktyce rolniczej do czasowego ograniczania roślin skrzypu polnego: fluroksypyr (np. Starane 333 EC), florasulam + fluroksypyr (np. Valentia 102 SE), florasulam + 2,4 D (np. Afiflor 306 SE, Black 306 SE, Centaur 306 SE,  Deresz Bis 306 SE, Diablo 306 SE, Flod 306 SE, Mustang 306 SE, Volt 306 SE), dikamba (np. Dicash, Dolero, Oceal 700 SG, Vermeil 700 SG).

Należy sobie jednak zdawać sprawę z faktu, iż przytoczone przykłady herbicydów, mogą jedynie w pewnym stopniu ograniczyć rozwój skrzypu polnego. Nie są w stanie całkowicie wyeliminować tego chwastu, gdyż posiada on wąskie i cienkie pędy nadziemne, bardzo silnie wysycone krzemionką (ponad 10 proc.), która utrudnia przenikanie s.cz. herbicydów w głąb rośliny, przez co skrzyp jest chwastem bardzo trudnym do zwalczenia za pomocą jedynie herbicydów.

Ślaz zaniedbany najbardziej konkurencyjny jest dla kukurydzy uprawianej w siewie bezpośrednim. Jego bezpośrednia szkodliwość polega na intensywnym pobieraniu z gleby głównie azotu, oraz może powodować utrudnienia w mechanicznym zbiorze kukurydzy.

• Zwalczanie: najlepiej jest ograniczyć występowanie ślazu w pierwszym roku jego rozwoju, niszcząc siewki lub młode rośliny (faza 1-3 liści), które wzeszły z nasion, wykorzystując do tego celu następujące s.cz. foramsulfuron + jodosulfuron metylosodowy (np. Maister 310 WG), foramsulfuron + jodosulfuron metylosodowy + tienkarbazon metylu (np. Maister Power 42,5 OD), foramsulfuron + tienkarbazon metylu (np. Monsoon Active), bentazon (np. Baltar, Beni, Benz), tienkarbazon metylu + izoksaflutol (np. Adengo 315 SC). Formy dwuletnie, a tym bardziej wieloletnie ślazu zaniedbanego, są praktycznie nie wrażliwe na działanie s.cz. herbicydów, przez co stwarzają więcej trudności plantatorom. Jest na nie jednak sposób, polegający na wykorzystaniu „luki” czasowej, pomiędzy początkiem jego wegetacji wczesno wiosennej, a siewem kukurydzy, w tym czasie stosuje się herbicydy nieselektywne, zawierające s.cz. glifosat (np. Envision 450 SL, Roundup 360 Plus). Zabieg tymi herbicydami musi być wykonany nie później niż 3 dni przed wschodami kukurydzy (BBCH 00-09).

Zaślaz pospolity – szkodliwość chwastu wynika również z dużej siły konkurencyjnej względem kukurydzy – 25 szt./m², może powodować obniżenie plonu kukurydzy nawet o 50 proc.

• Zwalczanie: aktualnie nie ma oficjalnych zaleceń dotyczących zwalczania zaślazu pospolitego w kukurydzy w postaci zarejestrowanych s.cz. herbicydów. Bardzo ciekawe i obiecujące wyniki badań, uzyskano w IUNG-PIB ZHiTUR we Wrocławiu, które dotyczyły możliwości ochrony plantacji kukurydzy przy pomocy różnych s.cz. herbicydów. W badaniach tych wykazano, że do zwalczana zaślazu pospolitego występującego w kukurydzy, skuteczne okazały się następujące s.cz. mezotrion (np. Callisto 100 SC), foramsulfuron + jodosulfuron metylosodowy (np. Maister 310 WG), tienkarbazon metylu + izoksaflutol (np. Adengo 315 SC) ale zastosowane we wczesnym fazach rozwojowych zaślazu pospolitego (2-4 liście).

Nawłocie (późna i kanadyjska) na polach uprawnych, spotyka się przeważnie oba gatunki nawłoci, jednak zazwyczaj przeważa nawłoć późna. Dlatego skupimy się jedynie na opisie tego gatunku oraz możliwości jego wyeliminowania z łanu kukurydzy. Nawłoć późna ze względu na swoje rozmiary oraz sztywną łodygę może powodować utrudnienia w mechanicznym zbiorze kukurydzy. Ekonomiczny próg szkodliwości dla tego gatunku nie został określony, jednak z praktycznych obserwacji wynika, że zachwaszczenie na poziomie 5-7 szt./m² może powodować spadek plonu ziarna na poziomie nawet 20 proc.

• Zwalczanie: aktualnie nie ma oficjalnych zaleceń dotyczących zwalczania nawłoci w kukurydzy w postaci zarejestrowanych s.cz. herbicydów. Jednak obiecujące wyniki, uzyskano w IUNG-PIB ZHiTUR we Wrocławiu, w których wykazano, że do ograniczania nawłoci występującej w kukurydzy, w miarę skuteczne okazały się następujące s.cz. fluroksypyr + chlopyralid (np. Starane 333 EC + Lontrel 300 SL) oraz dikamba + 2,4-D (np. Oceal 700 SG + Esteron 600 EC) ale zastosowane we wczesnym fazach rozwojowych nawłoci (1-2 liście).
• Ponadto w przedwschodowym, nieselektywnym ograniczeniu nawłoci, jest możliwość zastosowania (jednak nie później jak na 3 dni przed wschodami kukurydzy) herbicydów zawierających w swoim składzie glifosat (np. BGT, Roundup 360 Plus, Roundup Active 360, Envision 450 SL, Roundup Flex 480, Roundup TransEnergy 450 SL). Jednak pamiętajmy o tym, iż nawłoć po tego typu zabiegu niestety potrafi odrastać.
• Bardzo skutecznym sposobem na zniszczenie siewek czy kłączy nawłoci są wszelkiego rodzaju zabiegi uprawowe, wykorzystujące różnego rodzaju narzędzia, np. bierne (brony) czy aktywne (glebogryzarka). Ponadto głęboka orka zimowa również bardzo skutecznie ogranicza zachwaszczenie tym gatunkiem.