Znaczny wzrost cen nawozów przyczynił się do tego, że rolnicy zaczęli szukać sposobów pozwalających na ich zaoszczędzenie. Do redukcji zużycia nawozów mineralnych przyczynia się odpowiedni płodozmian, stosowanie poplonów, nawozów organicznych czy nawet odpadów pościekowych. Redukcję zużycia nawozów umożliwiają także systemy rolnictwa precyzyjnego, jednakże wymagają one inwestycji i z tego powodu nie są dostępne dla wszystkich gospodarstw. Jednakże wielu rolników może nie pamiętać, że prawidłowo ustawiony rozsiewacz do nawozów, gwarantujący równomierny wysiew na całej powierzchni pola, oznacza niższe koszty nawożenia.
Równomierny rozkład poprzeczny wysiewu nawozów
Nierównomierny wysiew nawozów, zwłaszcza azotowych w negatywny sposób wpływa na wysokość plonu jak i jego jakość. W wyniku tego ma miejsce występowanie powierzchni niedostatecznie nawiezionych i przenawożonych. Skutkiem tego jest zmniejszenie się plonu. Źle skalibrowany rozsiewacz może się przyczynić do spadku plonów sięgających 10 proc. Niewykorzystany przez rośliny nawóz przyczynia się do zanieczyszczenia środowiska naturalnego. Równomierność nawożenia stałymi nawozami mineralnymi związana jest z takimi czynnikami jak konstrukcja rozsiewacza, właściwości fizyko-mechaniczne nawozu czy też warunki pogodowe (np. prędkość wiatru).
Wskaźnikiem, który charakteryzuje nierównomierność poprzeczną rozsiewu jest względne odchylenie standardowe wyrażone w procentach. Jak zakłada norma PN-EN 13739-2:2004 dopuszczalna maksymalna wartość wskaźnika nierównomierności poprzecznej przy wysiewie nawozów granulowanych wynosi 15 proc.
Równomierność wysiewu jest badana w warunkach laboratoryjnych u producentów. Przede wszystkim chodzi tutaj o udoskonalenie konstrukcji rozsiewacza. Jest to też przesłanka, by przy zakupie rozsiewacza zwracać uwagę na producenta i to czy ma on możliwości badania swoich maszyn również i zakresie poprawności wysiewu nawozów.
Jednakże kontrolę równomierności wysiewu można przeprowadzić także w gospodarstwie. Czynność ta nie wymaga skomplikowanych urządzeń. Niektórzy producenci mogą owe zestawy oferować jako wyposażenie rozsiewacza. W takim zestawie do polowej kontroli wysiewu nawozu znajdują się specjalne tace z przegródkami.
Przeprowadzenie próby polega na ustawieniu tac na polu w równych odległościach od ścieżek przejazdowych a następnie przejechaniu nad nimi rozsiewaczem. Po zakończonym przejeździe zawartość tac należy zasypać do menzurek, które są oznaczone skalą. Dzięki temu można skontrolować ilość nawozu, która została zaaplikowana w danym miejscu. W ten sposób uzyskiwany jest przybliżony obraz rozkładu poprzecznego. Jeżeli we wszystkich menzurkach znajdzie się podobna ilość nawozu, świadczy to że rozsiewacz został dobrze ustawiony. Jeśli różnice są znaczne, należy zmienić nastawy oraz powtórzyć próbę aż do uzyskania poprawnego wyniku. Oczywiście przed rozpoczęciem zabiegu należy wypoziomować rozsiewacz wzdłużnie (pozycja do pracy normalnej lub pozycja przeznaczona do nawożenia pogłównego).
Sposoby kalibracji rozsiewaczy uzależnione są od modelu i producenta. W niektórych modelach zmiana nastaw polega na regulacji kąta łopatek tarczy. W innych maszynach zmianie ulega położenie otworu wysypowego względem tarcz. Jak wynika z badań naukowych obydwa sposoby umożliwiają spełnienie wymagań agrotechnicznych, którym muszą odpowiadać rozsiewacze.
Ustawienia ze smartfonem
W dobie cyfryzacji pomocne w regulacji rozsiewaczy stają bezpłatne aplikacje wgrywane na smartfon. Takie rozwiązania oferują m.in. firmy Amazone i Kuhn. Z pomocą smartfona można dokonać ustawień danego modelu rozsiewacza dla wielu różnorakich nawozów. Baza danych tych aplikacji zawiera informacje o bogatej gamie nawozów. Jeśli dany typ nawozu nie jest wymieniony w obszernej bazie danych nawozowych w aplikacjach jest dostępny dodatkowy system identyfikacji nawozów. Parametry ustawień można przenieść ze smartfonu do terminala sterującego pracą rozsiewacza. W tym przypadku zastosowanie ma technologia Wi-Fi lub Bluetooth.
Amazone oferuje aplikację mySpreader, którą można wykorzystać do oceny poprzecznej równomierności rozsiewu. Niemiecki producent oferuje plastikowe maty, które umieszcza się w określonych odstępach na polu. Następnie należy rozsiać nawóz. Po wykonanym zabiegu należy wykonać smartfonem zdjęcia mat. Na podstawie tych zdjęć aplikacja oblicza stopień pokrycia mat i na tej podstawie określa poprzeczną równomierność rozsiewu.
Podsumowanie
W dobie rosnących cen nawozów a tym samym i wyższych kosztów badanie rozsiewaczy pod kątem równomierności wysiewu jest jednym ze sposobów poszukiwania oszczędności. Stąd też warto poświęcić trochę czasu na przeprowadzenie takiej próby. Tym bardziej, że różnice w rozkładzie nawozu na polu wynikają choćby ze zmiany stopnia granulacji. Przeprowadzenie badania przed rozpoczęciem zabiegu nawożenia przyczyni się do tego że znajdzie się on na powierzchni pola w równomiernie rozłożonej dawce.
dr inż. Jacek Sudlarski
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Co za nowina, na miarę odkrycia Ameryki