Istotnym problemem współczesnego rolnictwa jest już nie tylko zakwaszenie gleb i związane z tym zwiększenie pobierania metali ciężkich przez rośliny czy obniżenie zasobności gleb w przyswajalne formy składników mineralnych, ale również ich zubożenie w substancję organiczną, a co za tym idzie pogorszenie właściwości fizykochemicznych i biologicznych.
Powszechnie wykonywanymi badaniami gleb jest ocena odczynu oraz ich zasobności w przyswajalne formy składników pokarmowych, przede wszystkim w fosfor, potas i magnez. Jednak żyzność i potencjał plonotwórczy gleb jest związany nie tylko z ich właściwościami fizykochemicznymi, ale również z aktywnością biologiczną, tzn. z intensywnością przebiegu katalizowanych przez drobnoustroje przemian substancji organicznych i mineralnych. Obecność w glebie korzystnych grup mikroorganizmów glebowych wskazuje na dobre warunki do wzrostu i rozwoju roślin.
Enzymy bakteryjne zaangażowane są w syntezę białek, węglowodanów, kwasów nukleinowych oraz uczestniczą w obiegu węgla, azotu, fosforu, siarki i innych składników pokarmowych. Są naturalnymi mediatorami i katalizatorami wielu ważnych procesów glebowych, takich jak rozkład substancji organicznej uwalnianej do gleby podczas wegetacji roślin, reakcje powstawania i rozkładu próchnicy glebowej, uwalnianie i udostępnianie roślinom składników pokarmowych czy wiązanie azotu atmosferycznego. Oznaczenie aktywności biologicznej gleby i zrozumienie czynników regulujących aktywność enzymatyczną jest konieczne do charakterystyki potencjału metabolicznego, żyzności i jakości gleby.
Obecnie prowadzone są badania dotyczące bakterii, w tym z rodzaju Pseudomonas oraz grzybów. Przyjmuje się, że aktywność mikrobiologiczna drobnoustrojów przejawia się w aktywności ich enzymów, w tym między innymi dehydrogenaz, fosfatazy alkalicznej czy fosfatazy kwaśnej, jako enzymów powszechnie występujących w komórkach drobnoustrojów. Analizy te wykonywane są w wielu przypadkach z wykorzystaniem dość drogich i czasochłonnych metod. Dlatego też coraz większego znaczenia nabierają metody analityczne, dzięki którym w postaci jednego oznaczenia możemy ocenić jakość biologiczną gleby.
Innowacyjny wskaźnik BIOTREX wskazuje na aktywność i bioróżnorodność mikroorganizmów glebowych, biorąc pod uwagę ich zdolność do rozkładu 95 różnych źródeł węgla. Na jego podstawie nie dokonuje się określenia ilości mikroorganizmów glebowych, a ocenia się życie biologiczne gleby na podstawie zdolności do rozkładu materii organicznej. Wartość indeksu BIOTREX wskazuje na to, czy mamy do czynienia z glebą, która nie nadaje się do uprawy, czy też z glebą słabą, średnią, dobrą, żyzną, bardzo żyzną, a może nadzwyczajnie żyzną. W przypadku gleby słabej wartość indeksu BIOTREX waha się w przedziale od 300 000 do 500 000, zaś dla gleby bardzo żyznej od 1,3 mln do 1,5 mln.
Uzupełnienie podstawowych badań glebowych w ocenę aktywności mikrobiologicznej umożliwi prowadzenie prawidłowej technologii uprawy roślin, z uwzględnieniem potrzeb środowiska glebowego. Gleby o niskich wartościach indeksu BIOTREX charakteryzują się ograniczoną dostępnością składników mineralnych w efekcie złych właściwości powietrzno-wodnych i fizykochemicznych, a uprawiane na nich rośliny są bardziej podatne na stresy biotyczne i abiotyczne.
Gleby określane jako słabe na podstawie wartości indeksu BIOTREX nie dają możliwości uzyskania wysokich plonów o dobrych parametrach jakościowych i tym samym wykorzystania potencjału genetycznego roślin, a wykonywane staranne zabiegi uprawowe nie umożliwiają uzyskania właściwego stanowiska do wzrostu i rozwoju roślin. Ocena mikrobiomu glebowego na podstawie indeksu BIOTREX określającego zdolność do rozkładu materii organicznej da jasny sygnał do podjęcia konkretnych i często długoterminowych działań w celu poprawy żyzności gleby, względnie upewni o celowości i efektywności prowadzonych do tej pory praktyk rolniczych. Koszt oceny mikrobiologicznej gleby jest nieporównywalnie niższy od zysków, jakie można osiągnąć dzięki znajomości stanu i potrzeb gleby.
Gleba stanowi podstawę funkcjonowania ekosystemów, dlatego też bardzo ważny jest pomiar i monitorowanie zmian w niej zachodzących, w celu optymalnego wykorzystania jej zasobów. W opinii naukowców aktywność biologiczna gleby może być używana do oceny jej jakości, co daje informację na temat jej odpowiedniego użytkowania, a coraz więcej doniesień naukowych wskazuje na dodatnią korelację pomiędzy aktywnością biologiczną gleby a uzyskanymi plonami roślin.
