Potas to ważny składnik w okresie suszy. Czy wiesz, ile potasu pobierają rośliny? Jakie nawozy potasowe stosować?

Zboża kłosowe pobierają dwa razy więcej potasu niż fosforu, kukurydza trzy razy więcej. Rośliny dobrze zaopatrzone w potas lepiej znoszą suszę. Jakie nawozy potasowe stosować? Czy nawożenie dolistne potasem ma sens?

Potas (K) obok azotu pobierany jest przez rośliny w największych ilościach. Gleby Polski są ubogie w ten składnik, bowiem ponad 60 proc. z nich, wykazuje niedoborową zawartość K.

Potas spełnia w roślinie trzy zasadnicze funkcje: reguluje gospodarkę wodną, aktywuje szereg enzymów niezbędnych dla prawidłowego wzrostu i rozwoju rośliny oraz zwiększa odporność rośliny na skrajne temperatury oraz choroby grzybowe i bakteryjne.

Potas w roślinie akumulowany jest głównie w częściach wegetatywnych, tj. łodygach i liściach. Stąd po mineralizacji słomy zbóż, rzepaku, liści buraka i innych okopowych wnosi się do gleby od 50 do ponad 200 kg K₂O na 1 ha.

Potas odpowiada za gospodarkę wodną roślin

Dobre zaopatrzenie roślin w K ułatwia pobieranie i przepływ wody przez komórki korzenia i jej transport w wiązkach przewodzących. Dzięki temu rośliny wykazują niższy współczynnik transpiracji, czyli zużywają mniej wody na wyprodukowanie jednostki suchej masy.

Lepiej wówczas znoszą suszę, dłużej w ciągu dnia utrzymują turgor, co przejawia się większą aktywnością fotosyntezy. Dłuższa żywotność rośliny w ciągu dnia zapewnia prawidłowy wzrost i rozwój roślin oraz syntezę i gromadzenie materiałów zapasowych: węglowodanów, tłuszczy i białek.

Jon potasowy ułatwia też transport tych związków w roślinie i zwiększa pojemność organów spichrzowych, gdzie są odkładane. Ze względu na fakt, iż nawozy PK wysiewane są często łącznie, należy zwracać uwagę na wzajemny stosunek tych składników.

W przeliczeniu na 1 t plonu rośliny uprawne przeciętnie pobierają

• 1 t ziarna zbóż – 24 kg potasu (K₂O) i 12 kg fosforu (P₂O₅),
• 1 t ziarna kukurydzy – 38 kg K₂O i 14 kg P₂O₅,
• 1 t nasion rzepaku – 55 kg K₂O i 24 kg P₂O₅,
• 1 t korzeni buraka c. – 6 kg K₂O i 1,8 kg P₂O₅,
• 1 t bulw ziemniaka – 5,5 kg K₂O i 1,5 kg P₂O₅,
• 1 t zielonki kukurydzy – 4,4 kg K₂O i 1,5 kg P₂O₅,
• 1 t zielonki traw (łąki, pastwiska) – 5,5 kg K₂O i 1,4 kg P₂O₅.

Wynika z tego, że fosforolubne zboża, pobierają przeciętnie 2-krotnie więcej (kukurydza prawie 3-krotnie) K₂O niż P₂O₅, podczas gdy okopowe i pastewne ponad 3-krotnie więcej.

Podstawą ustalania dawek potasu powinna być zasobność gleby. Za optymalną przyjmuje się 12-25 mg K₂O w 100 g gleby, przy czym mniejsze wartości na lżejszych. Na zwięźlejszych glebach, zwłaszcza przy uprawie roślin wyżej plonujących, za optymalną można przyjąć 18-25 mg.

Zbyt wysokie, jednorazowe dawki K powodują wzrost zasolenia gleby i jej degradację (niszczenie struktury, zaskorupienie) oraz (na glebach lekkich) wymywanie tego składnika. Poza tym nadmiar K może blokować przyswajalność Mg i Ca (efekt antagonizmu).

Objawy niedoboru potasu na roślinach

• żółtawe, a następnie brązowiejące plamy zaczynające się od wierzchołka i brzegów starszych liści, przy dużym niedoborze liście te zamierają i opadają,
• zwiędły wygląd roślin, które wcześniej tracą turgor, potas „odpowiada”, bowiem za gospodarkę wodną roślin,
• słabiej wykształcone korzenie, co utrudnia zaopatrzenie roślin w wodę i składniki pokarmowe,
• gorsze krzewienie zbóż i słabiej rozwinięte rośliny dwuliścienne,
• gorsza zimotrwałość (większe wypady) ozimin, które przy niedoborze K nie gromadzą dostatecznej ilości cukrów i są w większym stopniu narażone na wymarzanie.

Jakie nawozy potasowe?

Potas wnoszony jest do gleby w postaci chlorku potasu (KCl), czyli popularnej soli potasowej oraz (rzadziej) siarczanu potasu (K₂SO₄). KCl zawiera niepożądany w wielu uprawach chlor, z kolei znacznie droższy K₂SO_4, niezbędny dla wielu roślin siarkę.

Praktyczna rada odnośnie wysiewu tych nawozów jest następująca: pod rośliny jare może być stosowana jesienią sól potasowa. Wówczas niepożądany chlor jest wymywany poza zasięg korzeni.

Pod rośliny ozime może być wysiana w całości jesienią sól potasowa lub zawierające tę formę nawozy wieloskładnikowe, ewentualnie (pod rzepak) obydwa nawozy.

W przypadku widocznych objawów niedoboru potasu wskazane jest pogłówne wniesienie tego składnika, licząc się, że jego wykorzystanie może być niewielkie, zwłaszcza w okresie suszy.

Możliwe jest też dolistne dokarmianie roślin potasem, co umożliwi jego szybkie dostarczenie do tkanek i komórek rośliny, choć w niewielkim stopniu zaspokoi potrzeby pokarmowe.