fbpx

Polska strategia w ramach unijnej polityki rolnej. Na czym ma polegać i na jakie wsparcie będą mogli liczyć rolnicy?

Przed nami kolejny, siedmioletni okres modernizacji polskiej wsi. Przy pomocy funduszy z UE nasze rolnictwo czeka realizacja nowych celów ekonomicznych, społecznych i środowiskowych. Po otrzymaniu unijnych dyrektyw Polska rozpoczęła prace nad Krajowym Planem Strategicznym Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027.

Przypomnijmy, że już w 1962 r. zapoczątkowano Wspólną Politykę Rolną jako partnerstwo między sektorem rolnym i społeczeństwem, między Europą i rolnikami. Tak więc WPR jest wspólną polityką, która dotyczy wszystkich krajów UE.

Baner Syngenta

Cele i zasady WPR określa art. 39 Traktatu o Wspólnocie Europejskiej: zwiększenie produktywności, stabilizowanie rynków, zapewnienie dostępności towarów, zapewnienie godziwych cen konsumpcyjnych, zapewnienie zadowalającego standardu życiowego. Jest zarządzana i finansowana na poziomie europejskim ze środków pochodzących z budżetu UE. Jej cele na lata 2023-2027 to:

  • wspieranie godziwych dochodów gospodarstw rolnych i odporności w całej Unii (w celu wzmocnienia bezpieczeństwa żywnościowego)
  • zwiększenie zorientowania na rynek i poprawa konkurencyjności, w tym większe ukierunkowanie na badania naukowe, technologię i cyfryzację
  • poprawa pozycji rolników w łańcuchu wartości
  • przyczynianie się do łagodzenia skutków zmian klimatu i przystosowania się do nich
  • wspieranie zrównoważonego rozwoju i wydajnego gospodarowania zasobami naturalnymi, takimi jak woda, gleba i powietrze
  • przyczynianie się do ochrony różnorodności biologicznej, wzmacnianie usług ekosystemowych oraz ochrona siedlisk i krajobrazu
  • przyciąganie młodych rolników i ułatwianie rozwoju działalności gospodarczej na obszarach wiejskich
  • promowanie zatrudnienia, wzrostu, włączenia społecznego i rozwoju lokalnego na obszarach wiejskich, w tym biogospodarki i zrównoważonego leśnictwa
  • poprawa reakcji rolnictwa UE na potrzeby społeczne dotyczące żywności i zdrowia, w tym bezpiecznej, bogatej w składniki odżywcze i zrównoważonej żywności, jak też dobrostanu zwierząt.

W ramach budżetu UE WPR jest finansowana z dwóch funduszy:

  • Europejski Fundusz Rolniczy Gwarancji (EFRG) zapewnia bezpośrednie wsparcie i środki rynkowe
  • Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) finansuje rozwój obszarów wiejskich.

Reforma Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) po 2023 roku zakłada, że każde państwo członkowskie UE przygotuje Plan Strategiczny dla WPR. Dokument ten będzie obejmował zarówno instrumenty  I filaru WPR (tj. płatności bezpośrednie) oraz działania w zakresie rynków rolnych, jak i II filaru, czyli wsparcie obszarów wiejskich.

Nowa WPR będzie silnie skoncentrowana na kwestiach związanych z ochroną środowiska i przeciwdziałaniu zmianom klimatu. Ukierunkowanie to jest wskazane w trzech dokumentach Komisji towarzyszących pakietowi legislacyjnemu WPR po 2020 r. tj. Europejski Zielony Ład, Strategia „od pola do stołu” oraz strategia różnorodności biologicznej.

W oparciu o unijne wskazówki trwają prace nad Krajowym Planem Strategicznym WPR. 15 lutego zakończyły się konsultacje pierwszego projektu Planu, do którego zgłoszono 3,5 tys. uwag. Na ich bazie powstanie II wersja dokumentu uwzględniająca już kwestie finansowe. Następnie – po przeprowadzeniu kolejnych konsultacji – zostanie opracowany materiał, który w październiku 2021 r. trafi do  akceptacji Rady Ministrów, po czym w listopadzie 2021 r, jest planowane oficjalne przekazanie Planu do zatwierdzenia przez KE.

Dla Polski z unijnego budżetu zaplanowano limity na lata 2021-2027:

1.z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji (EAGR) na dopłaty bezpośrednie kwotę 21,64 mld euro, na realizację programów w sektorze pszczelarskim – 35,2 mln euro,

2. z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EAFARD) na realizację interwencji określonych w Planie Strategicznym Wspólnej Polityki Rolnej z zakresu rozwoju obszarów wiejskich (w rozumieniu dotychczasowego PROW) – 9,53 mld euro, razem 31,17 mld euro (w cenach bieżących).

To o 920 mln euro mniej niż w kończącej się siedmiolatce (2014-2020). Uzupełnieniem tych funduszy rolniczych mają stanowić środki w ramach programu „Horyzont Europa”, które obejmą wsparcie badań i innowacji w dziedzinach: produkcji żywności, rolnictwa, rozwoju obszarów wiejskich i biogospodarki.

Tymczasem Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi przygotowuje Plan Strategiczny dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023 – 2027 w oparciu o unijne dyrektywy. W zakresie warunkowości i ekosystemów na poziomie krajowym będą kontynuowane normy GAEC, a to oznacza:

a) utrzymanie trwałych użytków zielonych w oparciu o stosunek powierzchni trwałych użytków zielonych do powierzchni użytków rolnych; wskaźnik ten nie zmniejsza się o więcej niż5% w porównaniu z rokiem referencyjnym 2018,

b)zakaz wypalania gruntów rolnych,

c) ustanowienie stref buforowych wzdłuż cieków wodnych [strefy muszą spełniać minimalne wymagania dotyczące stosowania nawozów azotowych wynikające z przepisów wdrażających dyrektywę azotanową,

d) zakaz przekształcania lub zaorywania trwałych użytków zielonych wyznaczonych jako cenne na obszarach Natura 2000.

Nowością w płatnościach bezpośrednich będą środki przeznaczane na ekoschematy. Tu zaproponowano 17 możliwości (szczegółowy wykaz w Krajowym Planie Strategicznym WPR).

Warunkiem przyznania płatności jest podjęcie się realizacji co najmniej jednego ekoschematu z proponowanej listy praktyk na gruntach rolnych kwalifikujących się do płatności i spełnienie wymagań określonych dla tej praktyki.

Interwencje dotyczące dobrostanu zwierząt przewidują kontynuację pakietów wdrażanych w ramach PROW 2014-2020 – lochy, tuczniki, krowy mleczne, krowy mięsne, owce oraz rozszerzenie zakresu wsparcia o kury nioski, brojlery, indyki, konie i bydło opasowe. Rolnikom udzielane będzie wsparcie na realizację zobowiązań w zakresie dobrostanu zwierząt, które wykraczają ponad odpowiednie obowiązkowe normy na okres jednego roku. I tak w ekoschematach przewidziano następujące stawki:

  • 301 zł/lochę za zapewnienie lochom zwiększonej powierzchni bytowej w budynkach
  • 612 zł/lochę jako dodatkowa płatność za zapewnienie lochom dostępu do wybiegu
  • 24 zł/tucznika za zapewnienie zwiększonej powierzchni bytowej w budynkach
  • 33 zł/tucznika jako dodatkowa płatność za zapewnienie dostępu do wybiegu
  • 185 zł/krowa mleczna ( do 100 szt. – 100% płatności, 101 do 150 – 75%, powyżej – 50%)
  • 595 zł/krowa mleczna utrzymywana grupowo w budynkach (progi degresywności jw.)
  • 133 zł/samicę owcy domowej w wieku co najmniej 12 miesięcy.

Wsparcie dochodów związane z produkcją do młodego bydła ma być przyznawane dla zwierząt kwalifikujących się do płatności, nie więcej jednak niż do 20 sztuk; minimalne wymagania to posiadanie co najmniej 3 szt. W przypadku województw, w których średnia pow. gruntów rolnych

jest niższa od średniej krajowej, tj. lubelskiego, podkarpackiego, śląskiego i świętokrzyskiego, – posiadanie 1 szt. zwierząt. Obsada zwierząt (bydła, owiec i kóz) w gospodarstwie ma wynosić od 0,5 ha do 1,5 DJP/ha UR

Kolejna zmiana dotyczy ograniczenia płatności redystrybucyjnej, bo wsparcie będzie przysługiwało

dla gospodarstw posiadających od 3 ha do 50 ha. Z pomocy zostaną wyłączeni rolnicy mający do 3 ha i powyżej 50 ha.

W zakresie wsparcia dochodów dla młodych rolników przewidziano płatność roczną przyznawaną na hektar użytków rolnych w gospodarstwie, z jednolitą stawką w całym kraju, bez limitu powierzchniowego użytków rolnych w gospodarstwie (obecnie limit wynosi 50 ha). Takie wsparcie może być przyznawane maksymalnie przez okres pięciu lat począwszy od rozpoczęcia działalności rolniczej dla beneficjenta w wieku do 40 lat.

W Planie Strategicznym dla WPR na lata 2023-2027 przewidziano także wsparcie dla gospodarstw ekologicznych. Płatność roczna będzie określana na podstawie poniesionych kosztów i utraconych dochodów związanych z realizacją wymogów określonych dla interwencji z uwzględnieniem powierzchni (ha) w okresie konwersji do 3 lat realizacji zobowiązania oraz do 5 lat po okresie konwersji. Stawki płatności w zależności od grupy upraw i okresu konwersji/po konwersji mają wynosić od 1250 zł do 3000 zł.

O to, jakie ma uwagi do  Planu Strategicznego  i jak WPR  wpłynie na zmiany w polskim rolnictwie, zapytaliśmy Krzysztofa Jurgiela, posła PiS do Parlamentu Europejskiego i członka stałego Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi:

Krajowy Plan Strategiczny (KPS) musi realizować filary rozwojowe rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa. Zostały one przyjęte w 2017 r. przez kierownictwo Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi w czasie, kiedy pełniłem funkcję Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Te filary to:

  • Opłacalność produkcji rolnej,
  • Jakość życia i środowiska na obszarach wiejskich,
  • Pozarolnicze miejsca pracy i aktywne społeczeństwo,
  • Sprawna administracja rolna.

Zdecydowana większość interwencji KPS dotyczy poprawy konkurencyjności rolnictwa i gospodarki żywnościowej oraz bezpieczeństwa żywności.

Mówiłem o tym w Parlamencie Europejskim, iż polscy rolnicy są dyskryminowani w Unii Europejskiej, ponieważ po raz kolejny od 2004 r. mają niższe dopłaty w stosunku do państw starej piętnastki. Dodatkowo wprowadzono Europejski Zielony Ład, zobowiązując państwa członkowskie do przeznaczania części środków (20-30%) na złagodzenie zmian klimatu i ochronę różnorodności biologicznej. Aby skutecznie realizować rozwój wsi, utrzymać konkurencyjność obszarów wiejskich, należy przywrócić „Pakt dla obszarów wiejskich”, który jest przewidziany w Strategii Odpowiedzialnego Rozwoju. 

Pakt pokazuje rolę i zobowiązania wszystkich kompetentnych podmiotów do realizacji konkretnych działań na rzecz rozwoju wsi i rolnictwa.

Uzupełnieniem Paktu powinna być ustawa finansowa na lata 2023-27 określająca środki na realizację poszczególnych zadań.

Nowym zadaniem jest wprowadzenie systemu wiedzy i innowacji – AKIS. Powinien on zapewnić sprawną i skuteczną organizację i powiązania pomiędzy partnerami, którzy tworzą lub wykorzystują wiedzę i innowacje w rolnictwie i na obszarach wiejskich. Przypominam, że naszym celem jest ekonomiczne, ekologiczne i społecznie stabilne rolnictwo oraz zagospodarowane obszary wiejskie, jako miejsce atrakcyjne do życia, spędzania wonnego czasu, zamieszkania i rekreacji.

Osiągnięcie celu zależy od kontynuowania polityki zrównoważonego rozwoju. WPR i KPS to programy mające ważne miejsce w tej polityce – podsumowuje Krzysztof Jurgiel.

Waldemar Staszyński

McHale - baner
Danko baner marzec 2024
Webinarium konopie - baner
POZ 2024 - baner

ZOSTAW KOMENTARZ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

Najpopularniejsze artykuły
NAJNOWSZE WIADOMOŚCI
[s4u_pp_featured_products per_row="2"]
INNE ARTYKUŁY AUTORA




ARTYKUŁY POWIĄZANE (TAG)

NAJNOWSZE KOMENTARZE

Newsletter

Zapisz się do Rolniczego Newslettera WRP.pl, aby otrzymywać informacje o tym co aktualnie najważniejsze w krajowym i zagranicznym rolnictwie.