Zapewnienie możliwości przyznania rolnikom płatności ekologicznych za 2024 r. w przypadkach, gdy w tym roku wykorzystają części obszaru objętego zobowiązaniem ekologicznym na potrzeby GAEC 8 i zniesienie (już odniesieniu do kampanii roku 2024), w ramach GAEC 8, obowiązku ugorowania co najmniej 4% gruntów ornych na poziomie gospodarstwa – przewiduje projekt zmian w rozporządzeniu ekologicznym.
Chodzi o zmiany w rozporządzeniu w sprawie szczegółowych warunków i szczegółowego trybu przyznawania i wypłaty płatności ekologicznych w ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027.
Zmiany w normie GAEC 8
Chodzi o zapewnienie przyznania rolnikom płatności ekologicznych za 2024 r. w przypadkach, gdy w tym roku wykorzystają części obszaru objętego zobowiązaniem ekologicznym na potrzeby wypełnienia normy dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska GAEC 8 (w zakresie minimalnego udziału powierzchni użytków rolnych wykorzystanej na elementy lub obszary nieprodukcyjne, rozumiane jako grunty ugorowane, na których nie są stosowane środki ochrony roślin oraz nie jest prowadzona działalność rolnicza, w tym wypas i koszenie, w okresie od dnia 1 stycznia do dnia 31 lipca, czyli gruntami ugorowanymi bez produkcji).
Projekt przewiduje zniesienie (już odniesieniu do kampanii roku 2024), w ramach GAEC 8, obowiązku ugorowania co najmniej 4% gruntów ornych na poziomie gospodarstwa.
Obecnie obowiązujące przepisy rozporządzenia ekologicznego przewidują, że w ramach realizowanych przez rolników zobowiązań ekologicznych do gruntów ugorowanych bez produkcji mogą zostać przyznane płatności ekologiczne, jeżeli grunty te pozostają w systemie rolnictwa ekologicznego i są pod kontrolą jednostki certyfikującej.
Proponowana zmiana jest korzystna dla rolników, ponieważ pomimo tego, że zmienione zostanie brzmienie normy GAEC 8 będą mieli możliwość ubiegania się o płatności ekologiczne, jeżeli zaplanowali, że w 2024 r. będą spełniali tę normę na gruntach objętych zobowiązaniem ekologicznym. Omawiana zmiana będzie dotyczyła już złożonych przez rolników wniosków o przyznanie płatności ekologicznych, jak również tych wniosków, które nie zostały jeszcze złożone.
Intencją wprowadzania zmiany jest to, aby nie zmieniła się sytuacja finansowa rolników, którzy licząc na płatności ekologiczne z tytułu spełnienia normy GAEC 8 już złożyli wniosek o przyznanie płatności ekologicznych lub zamierzają złożyć taki wniosek.
Uproszenia w płatnościach ekologicznych dla upraw paszowych i trwałych użytkach zielonych (TUZ)
Projekt przewiduje wprowadzenie ułatwień dla rolników, którzy ubiegają się o płatności ekologiczne do powierzchni upraw paszowych na gruntach ornych lub do trwałych użytków zielonych (TUZ) i zamierzają:
- a) spełnić warunek przyznania tych płatności, tj. posiadanie zwierząt, z:
- małżonkiem rolnika ubiegającego się o płatności ekologiczne lub
- innym rolnikiem ubiegającym się o płatności ekologiczne lub
- małżonkiem tego innego rolnika;
- b) wykorzystać do przyznania płatności do takich gruntów zwierzęta będące w posiadaniu małżonka rolnika ubiegającego się o płatności ekologiczne lub innego rolnika ubiegającego się o płatności ekologiczne lub małżonka tego innego rolnika.
We wskazanych wyżej sytuacjach dochodzi do stworzenia grupy rolników na potrzeby przyznania płatności ekologicznych. Założycielem takiej grupy jest rolnik, który ubiega się o płatności ekologiczne do powierzchni upraw paszowych na gruntach ornych lub do powierzchni TUZ, lecz nie posiada własnych zwierząt lub posiada zwierzęta w niewystarczającej liczbie, aby otrzymać płatności ekologiczne do całej wnioskowanej powierzchni takich upraw.
Potwierdzeniem utworzenia grupy rolników jest oświadczenie złożone przez rolnika ubiegającego się o płatności ekologiczne do kierownika biura powiatowego ARiMR, zawierające zgodę pozostałych członków tej grupy na spełnienie warunku przyznania płatności ekologicznych zwierzętami będącymi w posiadaniu członków grupy oraz zgodę na wykorzystanie tych zwierząt do przyznania płatności ekologicznych. Oświadczenie jest składane przez rolnika razem z wnioskiem o przyznanie płatności ekologicznych. Natomiast zgoda zawiera informacje dotyczące numerów identyfikacyjnych zwierząt (dla gatunków oznakowanych numerami indywidualnymi) lub liczby zwierząt (dla gatunków oznakowanych grupowo).
Projekt zmian rozporządzenia umożliwia składanie w kampanii 2024 r. oświadczeń zawierających zgody rolników tworzących grupę lecz bez wskazywania numerów identyfikacyjnych zwierząt (dla gatunków oznakowanych numerami indywidualnymi) lub liczby zwierząt (dla gatunków oznakowanych grupowo). Pomimo braku takich informacji złożone przez rolników zgody będą mogły być wykorzystane przy przyznawaniu płatności ekologicznych za 2024 r. Oświadczenia te będą w dalszym ciągu składane do kierownika biura powiatowego ARiMR razem z wnioskiem o przyznanie płatności ekologicznych. Takie rozwiązanie będzie korzystne dla rolników, ponieważ zmniejszy obciążenia administracyjne oraz zmniejszy ryzyko związane z ewentualnymi pomyłkami przy wpisywaniu numerów zwierząt i niepewnością co do wskazania z góry odpowiedniej liczby zwierząt jaki będą wykorzystywane do przyznania płatności.
Rozwiązania na wypadek błędnej deklaracji
Projekt przewiduje wprowadzenie rozwiązań, które zabezpieczą rolników realizujących zobowiązania ekologiczne przed negatywnymi konsekwencjami błędnej deklaracji uprawy we wniosku o przyznanie płatności ekologicznych. Będzie to dotyczyło przede wszystkim rolników:
– którzy rozpoczynają realizację zobowiązań ekologicznych od 2024 r. między innymi na gruntach, które już w 2023 r. stały się TUZ i we wniosku o przyznanie płatności ekologicznych zadeklarują uprawę: traw w siewie czystym z przeznaczeniem na materiał siewny jako uprawy rocznej lub traw w siewie czystym z przeznaczeniem na materiał siewny jako uprawy wieloletniej w ramach Pakietu 1. Uprawy rolnicze lub Pakietu 9. Małe gospodarstwa z uprawami ekologicznymi lub łąki przemiennej, mieszanki jednorocznej traw, mieszanki jednorocznej traw z bobowatymi drobnonasiennymi, mieszanki wieloletniej traw, mieszanki wieloletniej, traw z bobowatymi drobnonasiennymi lub pastwiska przemiennego w ramach Pakietu 7. Uprawy paszowe na gruntach ornych lub Pakietu 9. Małe gospodarstwa z uprawami ekologicznymi – w takich przypadkach pomimo błędnej deklaracji będzie uznawane, że na danym gruncie jest realizowane zobowiązanie w ramach Pakietu 8. Trwałe użytki zielone, a w przypadku Pakietu 9. Zobowiązanie obejmujące TUZ.
– którzy rozpoczynają realizację zobowiązań ekologicznych od 2024 r. lub już realizują takie zobowiązania i w jego trakcie dotychczasowe grunty z uprawami traw na GO – stały się TUZ. W takich przypadkach pomimo błędnej deklaracji będzie uznawane, że na danym gruncie jest realizowane odpowiednio zobowiązanie w ramach Pakietu 1 lub Pakietu 9 obejmującego uprawy jak dla Pakietu 1 lub odpowiednio zobowiązanie w ramach Pakietu 7 lub Pakietu 9 obejmującego uprawy jak dla Pakietu 7.
Wskazane wyżej rozwiązania są korzystne dla rolników, ponieważ zabezpieczą ich przed negatywnymi konsekwencjami błędnej deklaracji, tj. ewentualną odmową płatności i karami za przedeklarowanie. Natomiast rolnicy, w przypadku których grunty objęte zobowiązaniem z uprawami dla Pakietu 1, Pakietu 7 i Pakietu 9 stały się TUZ w trakcie realizacji zobowiązania ekologicznego będą mieli możliwość jego dalszej realizacji w ramach tych pakietów zamiast zobowiązania w ramach Pakietu 8 lub Pakietu 9 obejmującego TUZ.
Przepisy przejściowe
W odniesieniu do spraw objętych postępowaniami:
1) wszczętymi przed dniem 15 marca 2024 r. i niezakończonymi ostateczną decyzją przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia
2) zakończonymi ostateczną decyzją wydaną na podstawie przepisów dotychczasowych, w przypadku gdy zostały wznowione po dniu wejścia w życie niniejszego rozporządzenia
– będą stosowane dotychczasowe przepisy.
Ze względu na możliwość wystąpienia wśród rolników wnioskujących w 2023 r. o płatności ekologiczne błędnej deklaracji uprawy we wniosku o przyznanie płatności ekologicznych, tj. zadeklarowania na TUZ uprawy traw na GO i w konsekwencji odmowy przyznania płatności ekologicznych oraz nałożenia kar z tytułu przedeklarowania powierzchni projekt rozporządzenia wprowadza przepis, który umożliwi zmianę już wydanych decyzji w sprawie przyznania płatności ekologicznych w części dotyczącej ustalonej wysokości kary i ponowne] rozpatrzenie wniosków, które dotyczyły przypadków takiej błędnej deklaracji. Przy ponownym rozpatrywaniu wniosków z przypadkami błędnych deklaracji będzie stosowana omawiana nowelizacja rozporządzenia.
Projekt nowelizacji rozporządzenia pomoże rolnikom, na których nałożono kary z tytułu przedeklarowania powierzchni, którzy dokonali błędnej deklaracji. Ewentualne ponowne rozpatrzenie takich wniosków będzie dotyczyło około 60 rolników, którzy złożyli wnioski o przyznanie płatności ekologicznych w 2023 r. i zadeklarowali na TUZ trawy na GO.
Większość przepisów omawianej nowelizacji rozporządzenia wejdzie w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia.
