W dniu 13 stycznia 2012 roku fasola wrzawska została zarejestrowana przez Komisję Europejską jako chroniona nazwa pochodzenia (rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 22/2012 z dnia 11 stycznia 2012 r.). Jest to już trzydziesty trzeci polski produkt zarejestrowany w unijnym systemie chronionych nazw pochodzenia, chronionych oznaczeń geograficznych i gwarantowanych tradycyjnych specjalności.
Jest to kolejny po fasoli Piękny Jaś” z Doliny Dunajca/fasoli z Doliny Dunajca, polski produkt zarejestrowany przez Komisję Europejską jako Chroniona Nazwa Pochodzenia. Fasola wrzawska jest wytwarzana w powiatach: tarnobrzeskim i stalowolskim, w województwie podkarpackim.
Fasola wrzawska wyróżnia się dużą wielkością nasion, cienką okrywą nasienną oraz delikatną strukturą i konsystencją. Posiada specyficzny słodki smak co sprawia, że jest wysoko cenionym produktem kulinarnym.
Pod nazwą “Fasola wrzawska” mogą być sprzedawane wyłącznie nasiona fasoli tycznej
Piękny Jaś, zaliczanej do fasoli wielokwiatowej (Phaseolus multiflorus). Jest to roślina jednoroczna, pnąca, tyczna, średnio plenna, dość późna. Strąki dojrzewają stopniowo, aż do przymrozków. Strąki niedojrzałe są zielone, w miarę dojrzewania brunatnieją. Strąk dojrzały jest krótki, bardzo szeroki, spłaszczony. Odmiana uprawiana na tzw. suche ziarno. Ziarna fasoli muszą być bocznie spłaszczone o kształcie nerkowatym, muszą być czyste, całe, zdrowe, dojrzałe, dobrze wykształcone, suche bez zanieczyszczeń, nie wyschnięte, bez otworów spowodowanych przez owady, wolne od niebezpiecznych chorób, nie okazujące jakiegokolwiek pogorszenia lub wzrostu pod wpływem temperatury.
W widłach Wisły i Sanu, w północnej części Kotliny Sandomierskiej fasola “Piękny Jaś” uprawiana była niemal w każdym gospodarstwie, czemu sprzyjały warunki klimatyczne i glebowe (bardzo żyzne mady nadwiślańskie, duża wilgotność), odpowiednie do wysokich wymagań fasoli.
Nazwa “fasola wrzawska” wywodzi się od wsi Wrzawy, jednak mogą jej używać producenci fasoli z trzech podkarpackich gmin: Gorzyce, Zaleszany i Radomyśl nad Sanem. Fasola wrzawska ma specyficzny, delikatny smak, cienką skórkę i dużą wartość odżywczą.
Wniosek o przyznanie ChNP został złożony w 2008 r. przez: Stowarzyszenie Producentów Fasoli Tycznej “Piękny Jaś” we Wrzawach. Stowarzyszenie liczy ponad 300 członków.
Duże wartości odżywcze i smakowe “fasoli wrzawskiej” sprawiają, że zapotrzebowanie na nią stale wzrasta, a w lokalnej kuchni pojawiają się coraz to nowe potrawy oparte na tym cennym warzywie. Na terenie określonym w pkt 5 fasola znajduje poczesne miejsce w tutejszej kuchni.
Jest również surowcem do wielu innych dań i potraw. A oto kilka przykładów tego, co jest znane, przyrządzane i przygotowywane na opisywanym terenie: fasolka po wrzawsku, zupa fasolowa nieprzecierana (składniki: Fasola wrzawska “Piękny Jaś”, ziemniaki, włoszczyzna, przyprawy…), zupa fasolowa przecierana (składniki jw.), fasola na sypko z masłem lub słoniną (boczkiem), fasola na sypko podawana na rosole z drobiu, fasola jako przyprawa do gotowanego rosołu (7-12 ziaren, poprawia smak i zabezpiecza klarowność rosołu), tort fasolowy, chleb fasolowy, sałatka fasolowa i pasztet fasolowy.
“
