Rzepak ozimy należy do roślin o długim okresie wegetacji, a wydłużony czas przebywania na polu zwiększa ryzyko wystąpienia strat w plonie. Straty te mogą być powodowane przez różne czynniki, m.in. chwasty czy chorobotwórcze grzyby. Jednocześnie odnotowuje się wzrost zainteresowania uprawą rzepaku, co ma swoje odzwierciedlenie w rosnącym areale i intensyfikacji jego uprawy. To z kolei sprzyja rozprzestrzenianiu się chorób.
Na początkowym etapie uprawy, to jest podczas planowania i zakładania plantacji, a nawet dłużej, bo aż do fazy wydłużania pędu głównego, rolnik może zastosować różne metody ochrony rzepaku przed chorobami, zarówno bezpośrednie jak i pośrednie (określenia: bezpośrednie i pośrednie – należy traktować jako terminy umowne). Do metod pośrednich zalicza się właściwą agrotechnikę przed siewem, dobór odmian tolerancyjnych na choroby, zwalczanie szkodników, które poprzez zranienia narażają rośliny na łatwy dostęp patogenów do tkanek, jak również zwalczanie chwastów będących żywicielami pośrednimi wielu patogenów. Z kolei metody bezpośrednie w tym okresie obejmują właściwe zaprawienie nasion zaprawami nasiennymi czy opryskiwanie fungicydami. W późniejszych fazach rozwoju rzepaku, metody pośrednie tracą na znaczeniu, a niekiedy ich zastosowanie jest wręcz niemożliwe ze względu na wysokość i zwartość łanu.
W rozwoju rzepaku fazą decydującą o wielkości i jakości plonu jest okres kwitnienia oraz zawiązywania i dojrzewania łuszczyn. Z punktu widzenia ochrony rzepaku przed chorobami, jedynym racjonalnym rozwiązaniem w tym czasie jest wykonanie zabiegu opryskiwania fungicydami. Zabieg opryskiwania w tym okresie powinniśmy wykonać w fazie opadania płatków kwiatowych lub, jeśli to konieczne możemy opóźnić go do momentu zawiązywania łuszczyn (30% łuszczyn zawiązanych), pamiętając aby karencja po zastosowaniu środka nie była dłuższa niż przewidywany termin zbioru.
Do najgroźniejszych chorób tego końcowego już etapu rozwoju rzepaku należą: zgnilizna twardzikowa, czerń krzyżowych, oraz szara pleśń. Dodatkowo może wystąpić też werticilioza i mączniak prawdziwy, jednak uważa się, że ich szkodliwość jest znacznie mniejsza.
Zgnilizna twardzikowa (Sclerotinia sclerotiorum) może powodować poważne straty w plonie, jednak są rejony kraju w których nie występuje. Choroba rozwija się w warunkach wysokiej wilgotności, a czynnikiem, który dodatkowo sprzyja jej rozwojowi, są opadające płatki i pyłek kwiatowy pozostające w rozwidleniach łodyg lub u nasady liści. W miejscach tych tworzy się sprzyjające środowisko dla rozwoju grzyba. Przy wysokiej wilgotności względnej na łodygach pojawiają się jasne plamy z puszystym nalotem grzybni, które z biegiem czasu obejmują cały jej obwód.
W środku łodygi tworzą się czarne skupiska zbitej grzybni będące formą przetrwalną grzyba tzw. sklerocja. W końcowej fazie rozwoju choroby rośliny rzepaku zamierają, łamią się i ulegają całkowitemu zniszczeniu. Czasem choroba ta jest mylona z suchą zgnilizną kapustnych, gdy ta jest w bardzo zaawansowanej postaci i również powoduje zamieranie roślin.
W przypadku zgnilizny twardzikowej zabieg chemicznej ochrony powinien zostać wykonany profilaktycznie, przed pojawieniem się pierwszych objawów choroby w fazie opadania pierwszych płatków kwiatowych.
Czerń krzyżowych (Alternaria spp.) może zaatakować rzepak w trakcie całego okresu wegetacyjnego. Jej objawy mogą się pojawić na wszystkich organach rośliny, ale zdecydowanie najgroźniejsza jest, gdy wystąpi na łuszczynach. Choroba ta może powodować zmniejszenie plonu nawet do 30%.
Objawy, widoczne na liściach i łodygach mają postać strefowanych plam, na przemian jasnych i ciemnych pierścieni. Na łuszczynach występują zwykle czarne, początkowo małe, okrągłe plamki, które w miarę upływu czasu zajmują całą powierzchnię łuszczyny. Grzyb przerastając tkankę łuszczyny może przenosić się na nasiona, pogarszając ich jakość. Rozwojowi choroby sprzyjają mokre” dni i temperatura w granicach 20-23oC.
Czerń krzyżowych można zwalczać stosując w okresie kwitnienia rzepaku zarówno zabiegi profilaktyczne, jak i interwencyjne (po stwierdzeniu objawów choroby). W przypadku wystąpienia na plantacji tylko czerni krzyżowych zabieg można opóźnić do fazy zawiązywania pierwszych łuszczyn.
Szara pleśń (Botrytis cinerea) jest chorobą bardzo powszechną, występującą na wielu gatunkach roślin. W rzepaku, podobnie jak czerń krzyżowych, może powodować straty w plonie rzędu 30%, zwłaszcza w sezonach z deszczową pogodą. Grzyb, odpowiedzialny za tę chorobę, atakuje wszystkie organy nadziemne roślin w ciągu całego okresu wegetacyjnego. Objawy na liściach, łodygach, pąkach i strąkach to szarobrązowy nalot grzyba powodujący z czasem zamieranie porażonych części rośliny. Dla rozwoju choroby duże znaczenie mają okresy chłodnej (10-15oC) i mokrej aury oraz wszelkiego rodzaju uszkodzenia roślin powstałe na skutek mrozów lub innych czynników raniących np. szkodników.
W przypadku chemicznego zwalczania choroby należy postępować podobnie jak w przypadku czerni krzyżowych.
Stosowanie chemicznej ochrony powinno odbywać się według ściśle określonych zasad. Po pierwsze, plantator powinien dokonać właściwego wyboru terminu zabiegu, środka i odpowiedniej jego dawki. Informacje te można znaleźć w Zaleceniach Ochrony Roślin wydawanych przez IOR-PIB Poznań. Po drugie, szczegółowo należy zapoznać się z instrukcją stosowania środka, zamieszczoną na opakowaniu. I w końcu, położyć duży nacisk na warunki, w jakich wykonuje się zabieg np. nie prowadzić oprysków w gorące dni przy pełnym nasłonecznieniu czy przy prędkości wiatru powyżej 3 m/s.
Rzepak jest rośliną bardzo wymagającą i licząc na dobre plony producent nie może pozwolić sobie na żadne zaniechania zarówno w ochronie, jak i agrotechnice. Tylko wtedy można liczyć, że rzepak odda cały swój potencjał plonotwórczy.
Tabela. Środki zalecane do zwalczania chorób rzepaku ozimego w okresie kwitnienia. (Opracowanie własne na podstawie Zaleceń IOR-PIB i etykiet stosowania na 02.2010).
|
Środek |
Dawka /ha |
Zgnilizna twardzikowa |
Czerń krzyżowych |
Szara pleśń |
|
Amistar 250 SC |
0,8-1,0 l |
+ (1,0 l) |
+ |
+ |
|
Atak 450 EC |
1,5 l |
+ |
+ |
+ |
|
Brasifun 250 EC |
1,25 l |
+ |
+ |
+ |
|
Caramba 60 SL rej. do 06.2011 |
1,25-1,5 l |
+ |
+ |
+ |
|
Eminent Star 312 SE |
1,8 l |
+ |
+ |
+ |
|
Helicur 250 EW |
1,25 l |
+ |
+ |
+ |
|
Horizon 250 EW |
1,25 l |
+ |
+ |
+ |
|
Impact 125 SC |
1,0 l |
+ |
+ |
+ |
|
Kasir 250 EW |
1,25 l |
+ |
+ |
+ |
|
Matador 303 SE |
1,75 l |
+ |
+ |
+ |
|
Minori 303 SE |
1,75 l |
+ |
+ |
    Najpopularniejsze artykuły NAJNOWSZE WIADOMOŚCI [s4u_pp_featured_products per_row="2"] INNE ARTYKUŁY AUTORA
ARTYKUŁY POWIĄZANE (TAG) |
