Narastający problem zjawiska odporności chwastów jest ważny z punktu widzenia rolnika, dlatego też temu niepożądanemu zjawisku poświęcimy więcej uwagi. W materiale opublikowanym w WRP 163/2020 (str. 15) przedstawiono jakie są typy odporności chwastów oraz jakie symptomy zaobserwowane na polach uprawnych po zastosowaniu herbicydów mogą być dla rolnika niepokojące pod kątem powstawania zjawiska odporności chwastów.
W Polsce można stosować środki ochrony roślin, w tym także herbicydy, które uzyskały odpowiednie zezwolenia wydawane przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Wykaz takich produktów można znaleźć na stronie internetowej w formie rejestru. Nazw handlowych herbicydów zarejestrowanych w Polsce jest obecnie ponad 1000, co nie jest równoznaczne z ich dostępnością w sprzedaży. Jedną z bardziej popularnych substancji czynnych jest tribenuron metylu, który wg zestawienia występuje aż w 32 produktach solo różniących się gównie nazwą handlową, a w mniejszym stopniu zawartością i formą użytkową. Zwykle posiadacz zezwolenia rejestruje 2–4 nazw jednego produktu. Herbicydy zarejestrowane do stosowania przez użytkowników profesjonalnych – posiadających odpowiednie szkolenia – zawierają od jednej do trzech substancji czynnych. W zależności od produktu mogą one mieć ten sam lub inny mechanizm działania.
Mechanizm działania herbicydów
Efekt chwastobójczy widoczny po zastosowaniu herbicydu powstaje w wyniku złożonego oddziaływania substancji czynnej na procesy biochemiczne i fizjologiczne zachodzące w intensywnie rosnących chwastach. Na skutek zakłócenia istotnych procesów na poziomie komórek i tkanek następuje zahamowanie prawidłowego wzrostu i rozwoju chwastów, którego efektem jest śmierć. Mechanizm działania określa, na jaki ważny dla rośliny proces wpływa substancja czynna wchodząca w skład herbicydu. Zahamowanie, bądź zakłócenie procesów w roślinie widoczne jest często w postaci charakterystycznych dla danej grupy objawów – łatwych do zaobserwowania (fot. 1).
W niektórych przypadkach działanie substancji czynnej może być widoczne na kolejnej roślinie uprawnej w płodozmianie, tzw. wpływ następczy (fot. 2).
Podział herbicydów
Obecnie, zarówno firmy produkujące środki ochrony roślin, jak i profesjonalni użytkownicy posługują się klasyfikacją herbicydów w oparciu o zestawienie przygotowanie przez HRAC (Herbicyde Resistance Action Commitee). W praktyce rolniczej często funkcjonuje określenie: mechanizm działania wg HRAC.
Czytaj także: ,,Sami przeciwdziałajmy zjawisku uodpornienia chwastów”
O ile opis samego sposobu działania herbicydów jest skomplikowany i zawiera wiele naukowych stwierdzeń, bardzo często nawet zbędnych użytkownikom–praktykom, to samaznajomość podziału mechanizmów działania wg HRAC (grup substancji czynnych) jest już przydatna. Pozwala zarządzać odpowiednim doborem herbicydów – nie tylko pod kątem nazw handlowych, ale przede wszystkim pod kątem mechanizmu działania (tabela). Substancje czynne należące do tej samej grupy wg HRAC charakteryzują się tym samym mechanizmem działania. Dlatego tak ważne jest budowanie świadomości o konieczności rotacji mechanizmami działania aby możliwie jak najdalej oddalić od danego pola wizję uodpornienia chwastów na często stosowane środki o tym samym mechanizmie działania.
Tekst i zdjęcia: Bartosz Waniorek
