Jęczmień wydaje się być bardzo perspektywiczną rośliną w obecnej sytuacji produkcyjnej i klimatycznej Polski. Ze względu na m.in. umiarkowaną wrażliwość na niedobór wody w podłożu, jest w stanie wydać plon satysfakcjonujący rolnika, w przeciwieństwie do innymi gatunków zbóż. Także uniwersalność produkcji – odmiany o różnym przeznaczeniu – może dostarczyć poszukiwanego niezmiennie surowca dla różnych dziedzin produkcji. Specjaliści zgodnie twierdzą, że areał uprawy tej rośliny będzie się zwiększał, właśnie ze względu na powyższe jej atuty.
Wymagania
Jęczmień jary, spośród zbóż jarych jest najmniej wrażliwy na niesprzyjające wzrostowi i plonowaniu roślin czynniki klimatyczne. Chodzi głównie o zdolności wykorzystania zasobów wody z gleby podczas kiełkowania i wczesnej fazy wzrostu, a w późniejszym czasie wegetacji – dość dużą tolerancję na niedobór wody w glebie, wysoką temperaturę otoczenia od drugiej połowy jego wegetacji (nawet określić go można wówczas jako roślinę ciepłolubną), czy wydłużający się dzień. Przy niesprzyjających warunkach uprawy (związanych z powyższymi czynnikami, jak również glebowymi) roślina reaguje na stres zwiększeniem zawartości białka w ziarnie. Czynnik ten może być dobrze postrzegany przez rolnika i przetwórców pod warunkiem, że jęczmień nie był produkowany z przeznaczeniem na cele browarne. W sytuacji uprawy z myślą o wykorzystaniu na paszę lub kasze – parametr ten podnosi wartość użytkową ziarna.
Jednak, ze względu na płytkie korzenienie się i niezbyt obfity system korzeniowy, jęczmień najlepiej rośnie i najwyższe plony daje na glebach o dobrej kulturze agrarnej, gliniastych czy lessowych, także na lżejszych o zwięźlejszym podłożu, należących do kompleksu żytniego bardzo dobrego i dobrego. Na cele browarne powinien być siany na żyznych (kompleks pszenny bardzo dobry, pszenny dobry lub żytni bardzo dobry), o pH powyżej 5,8. Nie toleruje nadmiernego uwodnienia/uwilgotnienia gleby.
Jęczmień, jako płytko korzeniące się zboże o niezbyt mocnym systemie korzeniowym wymaga dobrego nawożenia gleby w azot, fosfor i potas. Azot – wiadomo – jest głównym pierwiastkiem plonotwórczym, a fosfor i potas, wpływając na system korzeniowy i całą kondycję rośliny – pośrednio zwiększają jej odporność na niedobory wody, patogeny i szkodniki. Optymalnie rozbudowany system zdrowych korzeni to także umocowanie rośliny w podłożu – czyli przeciwdziałanie wyleganiu, gwarancja optymalnego uwodnienia komórek, prawidłowego przebiegu fotosyntezy, transportu asymilatów – czyli wypełniania ziarna, w efekcie wysokiego plonu. Warto więc tak przygotować glebę, aby na starcie rośliny nie cierpiały na niedobór któregoś z tych pierwiastków.
Terminy siewu
Jęczmień jary jest dość wytrzymały na niską temperaturę, po lekkim przemarznięciu (znosi przymrozki do -5°C) wczesną wiosną, nawet bardzo dobrze się krzewi, przez co wydaje więcej pędów kłosonośnych. Kiełkuje już co prawda przy 1–2°C, ale potem dobrze rośnie, gdy temperatura powietrza utrzymuje się na poziomie co najmniej 8°C. Dlatego można go siać w różnych rejonach Polski, w następujących terminach, które są optymalne dla uzyskania wysokich plonów:
● środkowo-zachodni – w połowie marca;
● centralny, Małopolska – połowa marca do trzeciej dekady marca;
● Pomorze środkowe, Warmia, północne Mazowsze, Podlasie – przełom marca i kwietnia;
● Mazury i Suwalszczyzna – pierwsza dekada kwietnia.
Spośród zbóż jarych jęczmień najlepiej toleruje opóźnienie terminu siewu, pod warunkiem jednak, że w tych opóźnionych, w stosunku do wyżej podanych terminów, wysiewany jest na glebach żyznych, kompleksów pszennych do dobrych żytnich.
Lista Odmian Zalecanych (LOZ) w 2020 r.
Poniżej przedstawiamy tabelarycznie zebrane informacje o odmianach jęczmienia jarego rekomendowanych przez Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych dla poszczególnych województw Polski.
Autor: Katarzyna Kupczak
