Stowarzyszenie Agroekoton jest miejscem kreowania różnorodnych idei oraz sposobów ich wdrażania do praktyki rolniczej. Najważniejszy cel stowarzyszenia to łączenie potencjałów, koordynacja działań różnych środowisk i ich współpraca na rzecz innowacji i zrównoważonego rozwoju rolnictwa.
Dr inż. Mirosław Korzeniowski – ekspert w dziedzinie rolnictwa zrównoważonego jest aktywnym cyklistą. Uważa, że jazda na rowerze, nie tylko pozwala na bezpośrednią obserwację otaczającego środowiska ale wymaga też stałego utrzymywania równowagi i może być przykładem zrównoważonego podejścia do wszelkich podejmowanych przez człowieka działań. Szczególnie bliskie jest mu wdrażanie założeń zrównoważonego rozwoju do praktyki rolniczej, co realizuje w Stowarzyszeniu Agroekoton, którego jest prezesem.
Wyzwania jakie strategie Zielonego Ładu niosą dla europejskiego i polskiego rolnictwa przedstawiono podczas Pierwszej Konferencji Agroekoton, która odbyła się 7 grudnia 2021 r. w Puławach oraz na towarzyszącej jej konferencji prasowej.
Europejski Zielony Ład to zbiór inicjatyw politycznych Komisji Europejskiej w odpowiedzi na kryzys klimatyczny i nasilenie procesów degradacji środowiska. Jego nadrzędnym celem jest osiągnięcie neutralności dla klimatu w Europie do 2050 r.
Priorytetowe wyzwania Zielonego Ładu
W krajach członkowskich UE wdrożonych musi zostać szereg zmian – mówił M. Korzeniowski, wskazując na najważniejsze z nich. Jednym z priorytetowych działań jest obniżenie zużycia pestycydów i związanego z nimi ryzyka o co najmniej 50 proc. Zgodnie ze zharmonizowanym wskaźnikiem ryzyka (z ang. Harmonised Risk Indicator) redukcja zużycia pestycydów w latach 2011–2018 wynosiła 17 proc. w krajach UE27, przy czym w naszym kraju – 22 proc. (aż o 5 proc. więcej).
W Polsce do 2020 r. zostało ponadto wycofanych ze stosowania aż 237 środków ochrony roślin. Warto zwrócić uwagę na niskie zużycie tych produktów w kraju w stosunku do innych państw UE. Prezes Stowarzyszenia Agroekoton podkreślał, że konieczne jest zintensyfikowanie krajowych działań na rzecz rolnictwa ekologicznego i zrównoważonego, co ma pomóc polskim producentom w osiągnięciu kolejnego celu jakim jest zagospodarowanie 25 proc. gruntów rolnych na potrzeby rolnictwa ekologicznego. Najbliżej tego celu są obecnie Austria, Szwecja i Estonia. Większość rolnictwa w Polsce i UE27 nadal pozostaje w segmencie konwencjonalnym, który ewoluuje w stronę rolnictwa zrównoważonego. We wdrażaniu zasad Zielonego Ładu ma pomóc wspólna polityka rolna (WPR) – w pełni wspólnotowa polityka unijna, której nowe zadania i zasady mające obowiązywać od 2023 r. zostały już w większości ustalone. Znajdą się wśród nich: premie dla rolników za działania na rzecz środowiska (tzw. ekoschematy), zwiększenie produkcji integrowanej i ekologicznej, powiązanie płatności bezpośrednich z celami środowiskowymi, mniejsze kwoty na dopłaty bezpośrednie.
Neutralność klimatyczna w rolnictwie
- Korzeniowski poruszył także kontrowersyjny temat radyklanych zmian w wielu obszarach gospodarek krajów UE, które mają nastąpić dzięki wdrożeniu serii dyrektyw „Fit for 55”. Zmiany w prawie unijnym doprowadzić mają do całkowitej neutralności klimatycznej wspólnoty do 2050 r. Pakiet klimatyczny zawiera też cele jakie mają zostać osiągnięte w krótszym czasie, do 2030 r. Są wśród nich m.in.: redukcja emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 55% (w odniesieniu do ich emisji w 1990 r.); zmniejszenie zużycia energii o co najmniej 9 proc.; wzrost produkcji energii z OZE aż o 40 proc.; nowe krajowe cele redukcji emisji gazów cieplarnianych w sektorach transportu, budownictwa i rolnictwa.
Zagadnienia poruszane na spotkaniach zorganizowanych przez Agroekoton były przedmiotem ożywionych dyskusji i eksperckich debat na temat kierunku polskiej produkcji rolniczej, jej przyszłości, perspektyw, wyzwań i sposobów rozwoju. Głos w panelach zabrali przedstawiciele komercyjnych firm, ośrodków naukowych, niezależni eksperci oraz ogrodnicy i rolnicy.
Praca u podstaw
Według M. Korzeniowskiego i uczestników konferencji do osiągnięcia celów Zielonego Ładu przyczyniają się: dbałość o regenerację gleby, w tym podnoszenie zawartości próchnicy, optymalizacja nawożenia oraz redukcja emisji dwutlenku węgla; zrównoważona ochrona; zachowanie bioróżnorodności; wdrażanie rozwiązań rolnictwa precyzyjnego, w tym systemów wspomagania decyzji. Ważne będzie włączenie nowych strategii UE i zasad WPR do kreowania rolnictwa przyjaznego środowisku. Warto też wykorzystywać atuty specyficzne dla polskiego rolnictwa, m.in.: dużą bioróżnorodność agrocenoz. Konieczne jest różnież bazowanie na osiągnięciach nauki i dobra współpraca na każdym etapie produkcji.
O Stowarzyszeniu
Stowarzyszenie Agroekoton, które tworzy strefę współpracy na rzecz rolnictwa i wspiera rolników we wdrażaniu założeń Zielonego Ładu, powstało w październiku 2020 roku. Organizacja jest inicjatywą grupy osób z branży agro z wieloletnim, managerskim doświadczeniem na poziomie krajowym i międzynarodowym. Do partnerów stowarzyszenia należą wiodące gospodarstwa ogrodnicze i organizacje rolników z głównych rejonów produkcji ogrodniczej w Polsce – na Lubelszczyźnie, Sandomierszczyźnie i Mazowszu. Ważna grupa współpracowników to firmy innowacyjne i globalne koncerny z branży agro.
Kluczowe projekty realizowane w sezonie 2021 Projekt Test Farms – we współpracy z Europejskim Instytutem Innowacji i Technologii
W ramach projektu Agroekoton, jako jedna z dwóch organizacji w Unii Europejskiej, kojarzy europejskie startupy z rolnikami w celu przetestowania innowacyjnych rozwiązań np. niechemicznych metod ochrony roślin czy technologii z obszaru Rolnictwa 4.0. Na koniec sezonu 2021 w trakcie badań są technologie 10 innowacyjnych firm z Włoch, Hiszpanii, Czech, Estonii i Polski.
Projekt Ogrodnictwo Zrównoważone Agroekoton – we współpracy z InHort Skierniewice, Uniwersytetem Przyrodniczym w Lublinie oraz podmiotami komercyjnymi
We współpracujących gospodarstwach prowadzone są badania wdrożeniowe w kluczowych dla projektu obszarach – regeneracja gleby i optymalizacja nawożenia, zachowanie bioróżnorodności, zrównoważona ochrona upraw. Rozwijane są aktywności w ramach Rolnictwa 4.0 np. wykorzystanie dronów w sadach czy cyfrowe systemy wspomagania decyzji. Wszystkie projekty podlegają surowej ocenie współpracujących naukowców i rolników, którzy udostępniają swoje gospodarstwa dla prowadzenia testów.
Plany na sezon 2022
Zdaniem Moniki Witek, wiceprezes Stowarzyszenia, Agroekoton staje się centrum wiedzy o zielonych zmianach i innowacjach w ogrodnictwie i rolnictwie. Planowana jest jeszcze bliższa współpraca z partnerami w upowszechnieniu wiedzy o innowacjach i produkcji zrównoważonej. Środki finansowe, pozyskane ze źródeł publicznych oraz z własnej działalności statutowej, pozwolą na organizowanie konferencji czy prowadzenie kampanii komunikacyjnych w zakresie rolnictwa zrównoważonego. Działania będą skierowane do branży agro, liderów opinii oraz konsumentów.
