Ważnym elementem produkcji roślinnej jest racjonalna technika nawożenia i ochrony roślin, gdyż podczas tych zabiegów wprowadza się do środowiska tysiące ton substancji chemicznych mogących stanowić realne zagrożenie dla człowieka i środowiska.
Rozwój techniki ochrony roślin to doskonalenie urządzeń do aplikacji środków ochrony roślin, które obejmuje między innymi takie przedsięwzięcia, jak:
- sposoby ograniczenia znoszenia rozpylanej cieczy – przez stosowanie odpowiednich rozpylaczy, opryskiwaczy rękawowych i recyrkulacyjnych;
- sposoby precyzyjnej aplikacji środków ochrony roślin – wykorzystanie elektroniki i globalnego systemu lokalizacji.
W celu ograniczenia znoszenia rozpylonej cieczy opracowano różne rozwiązania, ale w praktyce rolniczej stosowane są najczęściej dwa, a mianowicie: rozpylacze o wąskim spektrum i opryskiwacze z pomocniczym strumieniem powietrza.
Podczas sprzyjających warunków atmosferycznych, zaleca się stosować rozpylacze tradycyjne, wytwarzające drobne krople. Gdy z wykonaniem zabiegu nie można czekać i musi być on wykonany przy wietrznej pogodzie, należy zastosować rozpylacze grubokropliste, np. eżektorowe.
W przypadku dużej zmienności prędkości wiatru jazda opryskiwacza z wiatrem bądź pod wiatr wymagałaby od operatora częstej zmiany rozpylaczy, co jest trudne do spełnienia w praktyce. Automatyczny wybór wielkości kropel, niezależnie od operatora, daje układ VarioWindSelect. Jest on wyposażony w anemometr mierzący prędkość wiatru podczas ruchu opryskiwacza. Jeśli wartość graniczna prędkości wiatru zostanie przekroczona – na sygnał ze sterownika mikroprocesorowego dopływ cieczy do rozpylaczy tradycyjnych jest odcinany i kierowany do rozpylaczy eżektorowych wytwarzających duże krople. Gdy prędkość wiatru zmaleje, odcinany jest dopływ cieczy do rozpylaczy eżektorowych, a uruchamiane są rozpylacze tradycyjne.
Pomocniczy strumień powietrza wykorzystywany w opryskiwaczach polowych pozwala na dobrą penetrację nawet bardzo gęstego łanu i przenoszenie drobnych kropel na rośliny, ograniczając znoszenie nawet drobnych kropel. Strumień powietrza utrzymuje wysoką energię kropel cieczy na całej drodze od rozpylacza do chronionej powierzchni, więc dzięki temu można pracować przy większej prędkości roboczej. Stosując tego typu opryskiwacze można ograniczyć dawkę fungicydów i herbicydów.
Duże straty cieczy podczas zabiegu opryskiwaczem tradycyjnym, stanowiły przesłankę do stworzenia opryskiwaczy odzyskujących znaczną część opadającej cieczy, tzw. opryskiwaczy recyrkulacyjnych. Opryskiwacze te znalazły zastosowanie głównie w ochronie sadów.
Włączenie w układ sterowania opryskiwacza urządzenia procesorowego (komputera), zapewnia utrzymanie stałej dawki cieczy roboczej na hektar. Niekontrolowana przez traktorzystę zmiana prędkości jazdy powoduje zmianę dawki cieczy na hektar, ale w tym przypadku urządzenie procesorowe dzięki czujnikowi prędkości koryguje ciśnienie i dawka w każdym momencie opryskiwania jest jednakowa. Komputery zamontowane na opryskiwaczach pełnią jednocześnie wiele funkcji kontrolnych i sterujących. Te dodatkowe funkcje to chociażby możliwość sterowania pianowymi znacznikami śladów, hydrauliką opryskiwacza itd. Pozwala to na jednoczesne kontrolowanie prędkości jazdy, dawki i ciśnienia wypryskiwanej cieczy, objętości zużytej cieczy oraz powierzchni na jakiej wykonano oprysk.
Technika nawożenia roślin
Racjonalne nawożenie roślin wymaga przestrzegania przepisów ustawy o nawozach i nawożeniu oraz zasad dobrej praktyki rolniczej, które powinny być punktem odniesienia dla rolników w dobrowolnych działaniach chroniących środowisko naturalne i zapewniających zdrowotność produktów spożywczych
Postęp w konstrukcji maszyn rolniczych sprawił, że dostępne na naszym rynku rozsiewacze umożliwiają spełnienie podstawowych wymagań ochrony środowiska, a mianowicie:
- stosowanie siewu granicznego, aby przy nawożeniu nie przerzucać nawozu na sąsiednie pole, drogę lub ciek wodny. Rozwiązania konstrukcyjne umożliwiają stosowanie specjalnych tarcz do wysiewu granicznego, przechylania zbiornika rozsiewacza wraz z tarczami na lewą lub prawą stronę, zmianę kierunku obrotów tarcz wysiewających oraz stosowanie osłon metalowych przy wysiewie ze skraju pola;
- uzyskanie wymaganej równomierności poprzecznej wysiewu, a w przypadku rozsiewaczy odśrodkowych uzyskanie stałej szerokości roboczej, co jest bardzo istotne przy uprawie zbóż systemem ścieżek przejazdowych;
- zachowanie wymaganej równomierności podłużnej, dzięki zamontowaniu czujnika prędkości roboczej i sterownika. Gdy zmienia się prędkość robocza, sterownik zmienia masę nawozu podawanego na tarcze wysiewające;
- wykonanie próby kręconej w celu dokładnej regulacji dawki nawozu.
Dobór maszyn do nawożenia powinien być ukierunkowany na uzyskanie wysokiej efektywności zabiegu, uzyskanie dobrego jakościowo plonu oraz minimalizację zagrożenia dla środowiska naturalnego.
Gdy już posiadamy izoliniowe mapy zasobności, możemy zaplanować ilość nawozów osobno dla każdej strefy zasobności. Będzie to oznaczało, że musimy aplikować nawozy w określonej ilości nawet dla kilku stref w obrębie jednego pola. Należy to wykonać przez zastosowanie systemu Multi GPS-VRA. System taki składa się z komputera polowego z GPS-em i oprogramowaniem, który sprzężony jest z komputerem rozsiewacza. Do systemu VRA wprowadzamy wcześniej przygotowaną na komputerze stacjonarnym mapę aplikacyjną z przydzielonymi odpowiednio dawkami. W czasie zabiegu GPS podaje dokładne położenie na polu, dzięki temu system VRA przekazuje informację o dawce przydzielonej dla tego miejsca do komputera rozsiewacza. Nawóz automatycznie zostaje wysiany w zaplanowanych ilościach.
Zalety:
- oszczędności nawozów sięgające kilkudziesięciu procent,
- automatyczny wysiew bez ingerencji operatora,
- dawkowanie nawozu dopasowane do zasobności gleb i potrzeb roślin,
- bardziej wyrównany plon, wyższa jakość,
- mniejsza chemizacja, nie dopuszczamy do przenawożenia pól,
- możliwość precyzyjnego wysiewu wapna.
Nawożenie powinno być odpowiednio zaplanowane i zbilansowane. Nie chodzi tu o osiąganie maksymalnych plonów, lecz o taką politykę, aby osiągnąć największy zysk. Każda zwiększona dawka nawozu musi mieć pokrycie w zwiększonym plonie, inaczej niepotrzebnie tracimy środki finansowe i zatruwamy glebę.
Ze względów ekonomicznych, jak i dobrze pojętej ochrony środowiska, poszukuje się metod optymalizacji nawożenia azotem. Zainstalowane na ciągnikach i rozsiewaczach urządzenia do przestrzennej lokalizacji, umożliwiają, za pomocą odpowiednich programów, precyzyjne aplikowanie nawozów i środków ochrony roślin oraz notowanie uzyskiwanych plonów.
Technika nawożenia powinna być ukierunkowana na precyzyjne aplikowanie nawozów, skutkiem czego będzie poprawa efektywności nawożenia, ograniczenie skażenia wód gruntowych, a w efekcie mniejsze skażenie środowiska.
