Gnojowica lub gnojówka mogą być stosowane pod wiele roślin, w różnych terminach i dawkach. Najlepiej składniki z tych nawozów wykorzystają rośliny o długim okresie wegetacji. Czym różnią się gnojówka i gnojowica?
Gnojowica produkowana w systemie bezściołowym jest płynną mieszaniną kału, moczu i wody. W zależności od zawartości suchej masy, wyróżnia się gnojowicę gęstą, zawierającą ponad 8 proc. suchej masy oraz rzadką, a więc mniej lub bardziej rozcieńczoną. Z tego względu zawartość wody, jak też pochodzenie gnojowicy (bydlęca, świńska, z pomiotu ptasiego) decyduje o jej składzie i wartości nawozowej.
Pod względem efektu nawozowego, a zwłaszcza przyswajalności zawartych w gnojowicy składników jest bardziej zbliżona do nawozów mineralnych niż obornika. W porównaniu z obornikiem zawiera 3-4 razy mniej suchej masy, nieco mniej azotu i fosforu oraz około 2 razy mniej potasu. Jednak składniki te, zwłaszcza N, są znacznie lepiej przyswajalne niż z obornika, ale nieco słabiej niż z nawozów mineralnych. Z kolei P, K i Mg są w podobnym stopniu dostępne z gnojowicy jak z nawozów mineralnych.
W 1 m3 gnojowicy (1000 l) znajduje się przeciętnie 4 kg azotu (N) i potasu (K2O) oraz 2–3 kg fosforu (P2O5). Poza tym, podobnie jak w oborniku, występują pewne ilości wapnia (3–3,5 kg CaO), magnezu (ok. 1 kg MgO), siarki, sodu, chloru i mikroelementów, zwłaszcza Zn i Mn.
Należy odróżniać gnojowicę od gnojówki
Gnojówkę stanowi przefermentowany mocz zwierząt przesiąkający przez ściółkę. Gnojówka zawiera w 1m3 przeciętnie 3,5 – 4,5 kg N, od 3 kg (świńska) do 7 kg (bydlęca) K2O, minimalne ilości P, znaczne ilości Mn, Zn i B oraz niewielkie pozostałych mikroelementów.
Zawartość i ilość wnoszonych makroelementów w dawce 30 m3/ha gnojowicy i gnojówki
| Nawozy płynne | Zawartość składników w proc. | Dawka składników w kg/ha |
| N P2O5 K2O MgO | N P2O5 K2O MgO | |
| Gnojowica:
– bydlęca – świńska |
0,36 0,2 0,40 0,09 0,44 0,3 0,38 0,07 |
108 60 120 27 132 90 114 21 |
| Gnojówka:
– bydlęca – świńska |
0,45 – 0,7 – 0,35 – 0,3 – |
135 – 210 – 105 – 90 – |
Stosowanie gnojowicy i gnojówki
Gnojowica lub gnojówka mogą być stosowane pod wiele roślin, w różnych terminach i dawkach.
- po zbiorze zbóż, po czym należy jak najszybciej przyorać lub stalerzować ściernisko, a następnie wysiać międzyplony, np. gorczycę białą lub facelię. Zapobiegnie to ulatnianiu amoniaku i stratom azotu, jak też umożliwi szybszą mineralizację przyoranej słomy i wytworzenie z niej związków próchnicznych. Tego typu wariant możliwy jest przy planowanym wysiewie roślin jarych lub późno wysiewanych (w XI) odmian pszenic, np. przewódkowych,
- przed uprawkami poprzedzającymi siew roślin ozimych, np. rzepaku, ewentualnie (w słabszych stanowiskach) pszenic. Zaleca się wówczas dawkę gnojowicy – do 15 m3,
- przed uprawkami wiosennymi, pod niektóre rośliny jare, w tym kukurydzę i okopowe oraz (w mniejszych dawkach) pod inne, w tym zboża jare,
- wczesną wiosną oraz po zbiorze kolejnych pokosów na łąkach,
- w trakcie wegetacji kukurydzy lub roślin okopowych. W tym celu niezbędny jest odpowiedni sprzęt, umożliwiający ich rozlew w międzyrzędziach.
Ustalając ich dawkę tych nawozów, należy brać pod uwagę ilość wnoszonego azotu, zwłaszcza jesienią pod oziminy, by nie przeazotować roślin. Stąd zaleca się jednorazowo od 15 do 50 m3, czyli od 15 do 50 tys. l/ha.
Niekiedy gnojowica rozlewana jest w okresie późnej jesieni lub wczesnej wiosny, a więc upływa dość długi okres pomiędzy jej aplikacją, a wegetacją roślin. Mogą wówczas wystąpić straty składników, zwłaszcza N w wyniku wymywania, bądź ulatniania. Mniejsze straty wystąpią w dnie pochmurne, z umiarkowanymi opadami i przy niższych temperaturach, a także po zruszeniu wierzchniej warstwy gleby po ich rozlewie. Stąd trudno ostatecznie wyrokować o wartości tych nawozów, zwłaszcza pod względem wykorzystanego azotu.
Spotkałem się też z dolistnym stosowaniem gnojówki rozcieńczonej wodą (3-4 razy więcej wody) w zasiewach zbóż i rzepaku. Ze względów sanitarnych tego typu zabieg nie jest jednak polecany.
