Jednym z najważniejszych czynników wpływających na jakość i efektywność upraw rolniczych jest dostarczanie do gleby odpowiedniej ilości wody. W Polsce coraz częściej są okresy suszowe, co prowadzi do mocnych jej deficytów. Dlatego w takich okresach warto nawadniać uprawy. Najbardziej narażonymi na negatywne konsekwencje braku wody są uprawy warzyw i najczęściej tego typu uprawy są nawadniane.
Najważniejszym aspektem przy wyborze nawadniania jest rodzaj uprawy. Są rośliny, które trzeba nawadniać bezpośrednio przy korzeniu np. za pomocą taśmy kroplującej lub linii kroplujących. Taśma kroplująca zużywa mało wody, natomiast jej wadą jest to, że woda musi się wydobywać z małych otworów, co powoduje konieczność stosowania dokładnych filtrów wody przy zasilaniu. Największą przewagą przewodów kroplujących nad zraszaczami jest dostarczanie wody bezpośrednio do strefy korzeniowej roślin. Dodatkowo uprawa nie jest narażona na uszkodzenia mechaniczne wywołane uderzeniami kropli, a także w mniejszym stopniu na porażenie grzybami, wirusami i innymi patogenami chorobowymi.
W przypadku warzyw i owoców sezonowych najczęściej stosowane są taśmy kroplujące. Taśmy to cienkościenne przewody, które zapewniają wypływ wody z emiterów rozmieszczonych w stałych odstępach o danym litrażu. W zależności od gatunku rośliny i rozstawy oraz rodzaj gleby stosuje się taśmy z emiterami co 10, 15, 20, 30 cm. Po sezonie taśmy można zwinąć, by rozłożyć je ponownie wiosną. Ważne jest by zapewnić plonom odpowiednie nawodnienie ze względu na ich wysokie wymagania i wrażliwość na wszelkie niedobory. Droższą, ale i trwalszą alternatywą dla taśm są linie kroplujące. Grubościenne przewody polecane są do upraw wielosezonowych. Krzewy aronii, borówki amerykańskiej i wielu innych plantacji warto nawadniać liniami kroplującymi. Przy wyborze konkretnego systemu nawadniania watro także pamiętać o rodzaju gleby, ponieważ to ona ma wpływ na prawidłowe rozchodzenie się wody i dotarcie do strefy korzeniowej. Im gleba lżejsza tym emitery powinny być rozmieszczone bliżej siebie, za to czas nawadniania w stosunku do gleb ciężkich powinien być krótszy.
Można też nawadniać rośliny „od góry”. W takim przypadku nawadniania można uzyskać większą dawkę polewową oraz w pełni ją kontrolować przez regulacje. Jednak taki system wymaga większej ilości wody i w przypadku np. nasadzeń krzewów są podlewane bez potrzeby międzyrzędzia. Taki system imituje opady deszczu, więc jest naturalną metodą nawadniania upraw. Dobrym przykładem tego systemu jest deszczownia rurowa. Są dobrym rozwiązaniem w przypadku warzyw takich jak rzodkiewka, szczypior, cebula lub owoców takich jak truskawka. Zbudowany jest z równolegle osadzanych rurociągów na których zamontowane są zraszacze bliskiego zasięgu.
Przy zastosowaniu dużej ilości zraszaczy można osiągnąć wysoki opad oraz drobną kroplę, co jest delikatniejsze dla roślin oraz zapobiega zbijaniu gleby. Takie deszczownie mają przewagę nad deszczowniami nawijanymi, ponieważ nawet jeśli w deszczowni będzie belka zraszająca, która podobnie działa to nadal będzie tylko opad w jednym miejscu. Gdy pole będzie pochyłe, może spowodować też spływy erozyjne, które niszczą glebę i uprawy. Jednakże by zamontować deszczownie rurowe na wielkich obszarach wymagają dużo większych inwestycji. Natomiast deszczownie zwijane mogą być mobilne i obsłużyć dużą większą ilość terenu co wiąże się z mniejszym kosztem.
Przed wyborem systemu warto wziąć pod uwagę możliwości zasilania w wodę lub naturalne zbiorniki i ich odległości. Im większe odległości tym mocniejsze pompy by wytworzyć optymalne ciśnienie. W okresach suszy zawsze warto nawadniać uprawy, jednak trzeba dokładnie rozważyć metodę nawadniania by nie wygenerować za dużych kosztów.
Michał Ośko
