„Nadmiar białka w diecie świń”

Potencjał wzrostowy współczesnych ras świń często przewyższa fizyczne możliwości pobrania przez nie paszy. Za postępem genetycznym winno podążać właściwe żywienie, bez którego praca hodowlana nie miałaby sensu.

W dawce pokarmowej dla świń najważniejszy jest aminokwas lizyna i w stosunku do niego dostosowuje się ilości poszczególnych aminokwasów egzogennych, zwłaszcza metioniny z cysteiną oraz tryptofanu i treoniny wg. tzw. profilu białka idealnego. Pozwala ono na pokrycie zapotrzebowania na aminokwasy w proporcjach zbliżonych do składu ciała świń. Proporcje te (lizyna : metioniny z cystyną : treoniny : tryptofanu) dla grup technologicznych są następujące:

• prosięta odsadzone – 100 : 60 : 65 : 18
• tuczniki w pierwszym okresie tuczu – 100 : 65 : 67 : 19
• tuczniki w drugim okresie tuczu – 100 : 70 : 70 : 20.

Przestrzeganie tych proporcji pozwala na optymalne wykorzystanie białek w paszy, co w konsekwencji korzystnie wpływa na wskaźniki tuczu przy najmniejszym wydalaniu azotu do środowiska.

Tab.1. Poziom białka og. i aminokwasów egzogennych (w g) w 1 kg pasz stosowanych w żywieniu świń (IZ-PIB, 2014)

Głównym źródłem aminokwasów jest białko pasz. Różnią się one znacznie, zarówno pod względem zawartości białka, jak i aminokwasów (tab.1). Zboża mają niską zawartość białka, podczas gdy rośliny strączkowe i oleiste oraz pasze pochodzenia zwierzęcego są bogate w białko. Białko roślinne, w porównaniu z potrzebami szybko rosnących świń zawiera za mało aminokwasów niezbędnych. Najczęściej brakuje lizyny, metioniny, treoniny i tryptofanu. Zapotrzebowanie świń na poszczególne aminokwasy jest względnie stałe i zależy od wieku zwierzęcia (tab.2).

Bilansowanie aminokwasów w diecie, zgodnie z zapotrzebowaniem zwierząt decyduje nie tylko o wykorzystaniu najdroższego składnika paszy jakim jest białko, ale także dla tego, że nadmiar każdego aminokwasu jest eliminowany, najczęściej w postaci amoniaku z moczem. Pociąga to za sobą wzrost ilości azotu wydalanego do środowiska. Poszukuje się więc metod umożliwiających dokładniejsze bilansowanie dawek pokarmowych. Jedną z takich jest stosowanie w żywieniu świń diety niskobiałkowej. I tak, obniżenie poziomu białka w diecie dla świń o 1% zmniejsza ilość wydalanego azotu o 10%. Dieta niskobiałkowa, bez szkody dla osiąganych przyrostów jest możliwa pod warunkiem uzupełniania aminokwasów limitujących przez dodanie ich w czystej formie.

Inną metodą jest normowanie aminokwasów w oparciu o aminokwasy przyswajalne, tj. wchłaniane w jelicie cienkim świń. Tylko te aminokwasy są wykorzystywane efektywnie przez organizm. W UE już od wielu lat funkcjonują programy mające na celu ograniczenie podaży białka w diecie przy zastosowaniu dodatku krystalicznych aminokwasów. W Polsce również są dostępne syntetyczne aminokwasy: L-lizyna, DL-metionina, L-treonina oraz DL-tryptofan.

Tab.2. Zapotrzebowanie na energię, białko i niezbędne aminokwasy w 1 kg mieszanek pełnoporcjowych dla świń w różnych etapach odchowu (Grela i in., 2009)

Wszystkie aminokwasy syntetyczne dodane do pasz w procesie trawienia wchłaniane są całkowicie w jelicie cienkim. Są więc w pełni dostępne dla organizmu, nie obciążając środowiska naturalnego szkodliwym azotem. Stosowanie dodatków syntetycznych aminokwasów ułatwia przygotowanie receptur mieszanek paszowych.

Autor: prof. dr hab. Tadeusz Barowicz, Instytut Zootechniki-PIB w Krakowie