Jednym z najczęściej występujących obecnie stresów środowiskowych jest deficyt wody. Stres ten pojawia się gdy zawartość wody w tkankach roślinnych spadnie poniżej wartości krytycznej dla danego gatunku rośliny.
Stres powodowany suszą
Deficyt wody u roślin wynika najczęściej z wystąpienia suszy glebowej, będącej konsekwencją braku opadów atmosferycznych. Bardzo często towarzyszy jej susza atmosferyczna związana z występowaniem wysokich temperatur powietrza, niskiej wilgotności powietrza, a często również silnych wysuszających wiatrów.
Niedobór wody w roślinach może także być konsekwencją wystąpienia suszy fizjologicznej, czyli ograniczonego pobierania wody przez rośliny. Przyczyną pojawienia się suszy fizjologicznej może być niska temperatura gleby, zasolenie i niedotlenienie gleby, względnie uszkodzenie systemu korzeniowego roślin.
Wystąpienie stresu wodnego u roślin prowadzi do zaburzenia większości procesów zachodzących w roślinie, co skutkuje zahamowaniem ich wzrostu. Stres wodny u roślin może być również związany z nadmiarem wody w glebie, co prowadząc do zamierania najmłodszych korzeni hamuje wzrost systemu korzeniowego.
Stres powodowany wysoką temperaturą
Często deficytowi wody w roślinie towarzyszy stres termiczny, występujący gdy roślina wzrasta w temperaturze odbiegającej od temperatury optymalnej dla prawidłowego przebiegu jej procesów życiowych. Zarówno zbyt wysoka, jak i zbyt niska temperatura przyczynia się do ograniczenia wzrostu roślin, wynikającego między innymi z zaburzenia procesów metabolicznych, jak również zamierania komórek i tkanek.
Stres wywołany wysoką temperaturą, tzw. szok termiczny zakłóca procesy metaboliczne u roślin, prowadzi do denaturacji białek, a w skrajnych przypadkach do śmierci roślin. Rośliny wykazują różną wrażliwość na wysoką temperaturę.
Do roślin wrażliwych należy większość roślin lądowych o delikatnych liściach, rośliny naczyniowe rosnące pod wodą, a także glony i porosty w stanie uwodnienia. Rośliny te ulegają uszkodzeniom pod wpływem temperatury w granicach od 30 do 45°C.
Rośliny względnie odporne to rośliny stanowisk słonecznych i suchych, które są zdolne do nabywania odporności. Mogą one przeżyć krótką ekspozycję na wysoką temperaturę w przedziale od 50 do 60°C. Natomiast absolutny limit termiczny dla niektórych z nich wynosi 70°C.
Tja, susza, tylko gdzie? Bo na pewno nie na południu Polski, non-stop leje. Dzisiaj znowu, ostatni raz nie lało 28 maja.