fbpx

Łubin, groch i bobik: rola bobowatych, stanowisko, termin siewu, nawożenie i wiele więcej

Rośliny bobowate pełnią w naszym kraju ważną rolę w płodozmianie.  Ich wczesny i staranny siew gwarantuje satysfakcjonujące plony oraz korzystny ich wpływ na strukturę gleby.

Bobowate, choć uprawiane na niewielkim obszarze kraju, są bardzo ważną grupą roślin uprawnych. Korzyści bezpośrednie płynące z uprawy tych roślin to plon oraz dopłaty. Nie wolno jednak zapominać o korzyściach pośrednich. Bez wątpienia należy do niech korzystny wpływ na strukturę gleby, a także przerwanie niekorzystnego zbożowego płodozmianu, z którym na polskich polach nadal mamy do czynienia. Należy zatem włączyć bobowate w strukturę zasiewów, a ich uprawę prowadzić prawidłowo.

Baner Syngenta

Najlepiej bobowate siać po zbożach

Pierwszym elementem uprawy roślin bobowatych jest wybór stanowiska, uwzględniający. wymagania glebowe uprawianego gatunku. Różnice w wymaganiach poszczególnych gatunków bobowatych są bardzo zróżnicowane (tab. 1).

Tabela 1. Wymagania glebowe roślin bobowatych

Kolejnym elementem, często bagatelizowanym, uprawy roślin bobowatych jest odpowiednie umiejscowienie ich w strukturze zasiewów. Powszechnie pokutuje błędne przekonanie, że następstwo roślin nie ma tak dużego znaczenia. Błędy popełnione w tym zakresie są bardzo poważne i mają odzwierciedlenie w całym okresie wegetacyjnym, zbiorze oraz wielkości plonu. Zaleca się, aby wszystkie bobowate siać po zbożach co najmniej cztery lata po nawożeniu obornikiem. Bezwzględnie należy stosować 4–5-letnią przerwę w uprawie roślin bobowatych na tym samym polu.

Nieprzestrzeganie zaleceń sprawi, że rozwój wegetatywny roślin uprawnych będzie zbyt duży. Zawiązywanie nasion będzie utrudnione, a zbiór opóźniony i trudny do przeprowadzenia. Ponadto, gdy przerwa w uprawie bobowatych na tym samym stanowisku jest zbyt mała może dojść do nadmiernego porażenia roślin uprawnych przez choroby. Dlatego należy przestrzegać wskazań i bobowate odpowiednio umieścić w strukturze zasiewów (tab. 2). Odpowiednie umiejscowienie bobowatych w strukturze zasiewów jest korzystne dla roślin uprawianych następczo. Korzyści wynikające z uprawy bobowatych są widoczne przez kilka lat. Często zdarza się, że efekty wpływu bobowatych na rośliny uprawiane następczo jest większy w drugim roku po uprawie bobowatych. Związane jest to z szybkością rozkładu resztek pożniwnych.

Tabela 2. Podział przydatności roślin przedplonowych w uprawie roślin bobowatych

Gdy ziemie obeschnie

Uprawa roli przygotowującej stanowisko pod uprawę bobowatych składa się z kilku zespołów przeprowadzanych późnym latem, jesienią i wiosną. Późnym latem, bezpośrednio po żniwach, przeprowadzany jest zespół uprawy pożniwnej. Celem tego zespołu jest przerwanie parowania, zagospodarowanie resztek pożniwnych oraz systematyczne pobudzanie nasion chwastów do kiełkowania i mechaniczne zwalczanie tych wschodzących. Jesienią, a ściślej mówiąc pod koniec jesieni, wykonywana jest orka przedzimowa. Celem jej jest odwrócenie, pokruszenie i spulchnienie gleby, wydobycie na powierzchnię drobnych wypłukanych cząstek gleby, przykrycie resztek pożniwnych, które jeszcze znajdują się na powierzchni gleby oraz nawozów mineralnych, jeśli były stosowane jesienią.

Bobik uprawiany jest na niewielkim areale

Na glebach ciężkich i średnich jesienią można zastosować nawozy potasowe i fosforowe, natomiast na glebach lekkich i kwaśnych z wysiewem nawozów należy zaczekać do wiosny. Związane jest to z tym, że potas na glebach lekkich zostanie wypłukany. Natomiast w przypadku nawozów fosforowych stosowanych jesienią na glebach zakwaszonych występuje ryzyko powstania fosforanów żelaza i glinu. Wiosną, gdy tylko można wjechać w pole o czym świadczą bielejące skiby, pierwszym zabiegiem jest włóczenie pól. Na glebach ciężkich i średnich zabieg ten należy wykonać włóką, natomiast na glebach lekkich wystarczy zastosować bronę zębatą. Celem tego zadania jest wyrównanie powierzchni gleby, dzięki czemu następuje zatrzymanie wody zgromadzonej zimą, a także przyspieszenie ogrzania gleby. Kolejną czynnością jest wysiew nawozów potasowych i fosforowych, jeśli nie były stosowane jesienią. Dawka nawozów musi być dostosowana do potrzeb pokarmowych rośliny uprawnej oraz zasobności gleby (tab. 3). Po wysianiu nawozów należy uprawić glebę za pomocą agregatu uprawowego, który wymiesza nawozy z glebą oraz przygotuje stanowisko do siewu.

Tabela 3. Wymagania pokarmowe roślin bobowatych (kg/ha)

Bobowate siać zgodnie z normą

Siew to skomplikowany, ale zarazem bardzo ważny element uprawy bobowatych. Uprawiając bobowate należy pamiętać, że gatunki te należy siać wcześnie, gdyż nasiona tych roślin wykazują duże zapotrzebowanie na wodę, natomiast rośliny charakteryzują się niewielką wrażliwością na wiosenne chłody. Niskie temperatury w początkowym okresie wegetacji sprawiają,  że rośliny bobowate mogą przejść pełną jaryzację – rośliny tworzą więcej kwiatów i strąków, a także wcześniej kwitną i dojrzewają. Nie bez znaczenia jest wytworzenie przez rośliny wysiane wcześniej silnego systemu korzeniowego. Ponadto rośliny siane wcześniej w mniejszym stopniu zakażane są chorobami wirusowymi. Wszelkie opóźnienia przedłużają okres wegetacji, a także zwiększają podatność roślin na choroby i szkodniki. Plon z plantacji wysianej z opóźnieniem jest z reguły mniejszy. Najwcześniej spośród bobowatych należy siać bobik i groch.

Łubiny uprawiane są na różnych stanowiskach

Chcąc uzyskać wysoki plon bobiku należy pamiętać, aby wysiać go możliwie najwcześniej. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku grochu. Kalendarzowy termin siewu tego gatunku wygląda następująco: w południowo-zachodniej Polsce – w marcu, północno-wschodniej – na początku kwietnia. Po siewie tych gatunków należy wysiać łubiny. Zbyt wczesny siew może spowodować przedłużenie okresu kiełkowania, co może być przyczyną uszkodzenia nasion przez choroby grzybowe. W południowo-zachodniej Polsce łubiny sieje się na przełomie marca i kwietnia, natomiast na północy Polski w pierwszej połowie kwietnia.

Do założenia plantacji bobowatych należy wykorzystać zdrowy wolny od patogenów chorobotwórczych czy uszkodzeń spowodowanych przez szkodniki materiał siewny. Bezwzględnie należy sprawdzić czy materiał siewny nie jest zanieczyszczony nasionami chwastów, które po skiełkowaniu będą silnie zagrażać uprawie. Dlatego zakładając plantację należy postawić na kwalifikowany materiał, który charakteryzuje się odpowiednią jakością.

Wysiewając bobowate nie wolno zapominać o normie wysiewu. Bezwzględnie musi ona zostać prawidłowo określona, gdyż tylko wówczas jednostka powierzchni przeznaczona pod uprawę danego gatunku będzie maksymalnie wykorzystana, a roślina uprawna będzie miała odpowiednie warunki do wzrostu i rozwoju. Niezbędnymi informacjami do określenia normy wysiewu są: obsada roślin na m2,  masa tysiąca nasion, a także zdolność kiełkowania. Podstawiając je do poniższego wzoru można profesjonalnie określić normę wysiewu:

Przed siewem należy pamiętać o zaprawieniu nasion zaprawami przeciwko chorobom oraz szczepionką zawierającą bakterie Rhizobium lub Bradyrhizobium. Bakterie te tworzą symbiozę z systemem korzeniowym roślin bobowatych, dostarczając roślinom uprawnym przyswajalny azot. Prawidłowo przebiegająca symbioza sprawia, że plon jest wyższy, a jego jakość lepsza. Wybierając szczepionkę bakteryjną należy bezwzględnie pamiętać, że każdy gatunek roślin bobowatych może tworzyć symbiozę tylko z określonym szczepem bakterii. Dlatego kupując szczepionkę należy sprawdzić dla jakiego gatunku jest ona dedykowana.

Po określeniu normy wysiewu oraz odpowiednim przygotowaniu materiału siewnego można wykonać siew. Jednak podczas jego wykonywania należy pamiętać, że każdy gatunek z pośród roślin bobowatych ma inne wymagania odnośnie rozstawy rzędów oraz głębokości umieszczania nasion. Dlatego nasiona należy wysiać według wymogów danego gatunku (tab. 4).

Tabela 4. Parametry techniczne siewu roślin bobowatych

dr inż. Przemysław Kardasz

Polowa Stacja Doświadczalna IOR–PIB w Winnej Górze

McHale - baner
Danko baner marzec 2024
Webinarium konopie - baner
POZ 2024 - baner

ZOSTAW KOMENTARZ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

Najpopularniejsze artykuły
NAJNOWSZE WIADOMOŚCI
[s4u_pp_featured_products per_row="2"]
INNE ARTYKUŁY AUTORA




ARTYKUŁY POWIĄZANE (TAG)

NAJNOWSZE KOMENTARZE

Newsletter

Zapisz się do Rolniczego Newslettera WRP.pl, aby otrzymywać informacje o tym co aktualnie najważniejsze w krajowym i zagranicznym rolnictwie.