Przed zakupem materiału siewnego warto skorzystać z Listy Odmian Zalecanych, która zawiera wykaz odmian rekomendowanych do uprawy w poszczególnych województwach. Lista ta jest corocznie aktualizowana w oparciu o być wyniki doświadczeń COBORU prowadzone w ramach Porejestracyjnego Doświadczalnictwa Odmianowego (PDO).
Na liście umieszczane są odmiany, które w danym regionie uzyskują dobre wyniki w co najmniej 2-letnich doświadczeniach. W przypadku rekomendacji wstępnej mogą to być 1-roczne badania. Badania PDO uwzględniają dwa poziomy agrotechniki, tj. a1 z podstawową agrotechniką i a2 z intensywną agrotechniką (wyższe nawożenie azotowe, stosowanie nalistnych preparatów wieloskładnikowych, regulatorów wzrostu i fungicydów).
W tabeli przedstawiono listę odmian pszenicy ozimej zalecanych do uprawy w poszczególnych województwach. Znalazło się na niej 39 odmian, z czego 41% stanowią odmiany jakościowe (A), 54% odmiany chlebowe (B) i zaledwie 5% odmiany paszowe (C).
Warto zwrócić uwagę na odmiany, które uzyskały rekomendację do siewu w przeważającej liczbie województw. Świadczy to o dobrej tolerancji zmiennych warunków klimatyczno-glebowych. Poniżej przedstawiamy charakterystykę wybranych odmian pszenicy ozimej.
Tonnage – odmiana, którą można zaliczyć w poczet liderek w plonowaniu. W doświadczeniach PDO, w okresie 2018-2021 osiągnęła średni plon na poziomie 105% odmiany wzorcowej na obu poziomach agrotechniki. Dodatkowo cechuje się ona wysoką masą 1000 ziaren, dużą odpornością na mączniaka i rdzę brunatną oraz żółtą, a także małą odpornością na wyleganie.
Venecja (A) – odmiana wstępnie rekomedowana, może być z powodzeniem uprawiana na obszarze prawie całej Polski (14 województw). Odznacza się wysoką plennością, w doświadczeniach PDO w latach 2018-2021 uzyskała średni plon na poziomie 105% wzorca na podstawowej agrotechnice (a1) i 104% na intensywnej agrotechnice (a2). Cechuje się średnią do niskiej zimotrwałością (4 w skali 9-stopniowej) oraz przeciętną odpornością na wyleganie. Odporność na choroby podstawy źdźbła, mączniaka prawdziwego, septoriozę plew i brunatną plamistość liści kształtuje się na średnim poziomie, zaś na rdzę brunatną i septoriozę liści na niskim. Ziarno jest grube, dorodne, jednak słabiej wyrównane.
Artist (B) zajmuje drugie miejsce pod względem liczby województw (13) w których zaleca się ją uprawiać. Jest to odmiana o bardzo dobrej plenności, na obu poziomach agrotechniki, w doświadczeniach PDO (2018-2021) plonowała na poziomie 102% wzorca. Charakteryzuje się przeciętną zimotrwałością (4 w skali 9-stopniowej). Rośliny są raczej niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Odznacza się dość dużą odpornością na mączniaka prawdziwego, rdzę żółtą, septoriozę plew i fuzariozę kłosów, zaś małą na septoriozę liści. Ziarno pszenicy Artist jest dorodne o dużej masie 1000 ziaren, liczbie opadania i wskaźniku sedymentacji, jednak cechuje się słabym wyrównaniem.
Euforia (A) i Opoka (A) posiadają rekomendację do uprawy w 12 województwach. Obie odmiany charakteryzują się wysokim potencjałem plonowania w skali kraju oraz bardzo dobrą zimotrwałością. Warto podkreślić, że znajdują się w czołówce odmian pod względem zimotrwałości – cecha ta została w badaniach PDO oceniona na 5,5 (Euforia) i 4,5 (Opoka). Euforia zasługuje również na uwagę ze względu na bardzo wysoką odporność na wyleganie – uzyskała ocenę 8,3 w skali 9-stopniowej. Jest to pszenica o dużej odporności na m.in. mączniaka, rdzę żółtą, brunatną plamistość liści, fuzariozę kłosów, zaś Opoka na septoriozę plew. Obie pszenice odznaczają się dorodnym ziarnem, o wysokiej liczbie opadania i wskaźniku sedymentacji.
LG Keramik (A) rekomendowana jest do wysiewu w 11 województwach. To kolejna pszenica o bardzo wysokim potencjale plonowania. W stosunku do odmiany wzorcowej w okresie 2018-2021 osiągnęła plon na poziomie wynoszącym odpowiednio 105 i 106% dla poziomu a1 i a2 . Za najważniejsze cechy LG Keramik można uznać dużą odporność na wyleganie oraz niektóre choroby, m.in. rdzę żółtą i septoriozę plew. Z cech jakościowych ziarna na uwagę zasługuje bardzo wysoki wskaźnik sedymentacji i liczba opadania.
RGT Bilanz (B) – odmiana rekomendowana do uprawy na znacznym obszarze Polski (11 województw). W latach 2018-2021 plonowała średnio na poziomie 102% (a1) i 103% (a2) wzorca. Pszenica ta cechuje się dobrą ogólną odpornością na choroby, zwłaszcza mączniaka i rdzę żółtą. Ziarno wyróżnia się wysokim wskaźnikiem sedymentacji oraz liczbą opadania.
RGT Kilimanjaro (A) – odmiana zalecana jest w 10 województwach. Plonowanie na poziomie 101% wzorca dla obu poziomów agrotechniki. Rośliny są dość niskie, o dużej odporności na wyleganie. Jest pszenicą o bardzo dobrych właściwościach wypiekowych, posiada bardzo wysoką liczbę opadania i wskaźnik sedymentacji.
KWS Donovan – odmiana chlebowa. Pomimo że jej rekomendacja obejmuje zaledwie 5 województw, jest to bez wątpienia lider w osiąganych plonach. Średnie plony za okres czterech ostatnich sezonów wegetacyjnych kształtowały się na poziomie 107% wzorca, na obu poziomach agrotechniki. Ziarno tej pszenicy posiada bardzo dobre parametry technologiczne, a zwłaszcza liczbę opadania i wskaźnik sedymentacji.
Symetria (B), pomimo że uzyskała rekomendację tylko w jednym województwie (wstępna rekomendacja), znalazła się w grupie rekordzistek pod względem osiąganych plonów. Za okres ostatnich czterech lat plonowała na poziomie 105% (a1) i 102% (a2) odmiany wzorcowej. Na uwagę zasługują również parametry jakościowe ziarna tej odmiany takie jak: gęstość w stanie zsypnym, liczba opadania i wskaźnik sedymentacji, które w doświadczeniach PDO zostały ocenione bardzo wysoko.
Belissa (B), która wyróżnia się bardzo dobrymi cechami jakościowymi ziarna, w szczególności wyrównaniem, liczbą opadania, wskaźnikiem sedymentacji, zawartością białka i glutenu. Zajmuje również wysoką pozycję w ocenie zimotrwałości (5 w skali 9-stopniowej).
Autor: dr inż. Renata Kieloch, IUNG-PIB
