W pewnych sytuacjach postawienie samosiewów do jesieni może być zasadne. Jednak pozostawione samosiewy zwłaszcza rzepaku przesuszą glebę.
Pierwszym zabiegiem pożniwnym jest zwykle podorywka (na 6-8 cm), poprzedzona niekiedy wapnowaniem lub rozlewem gnojowicy. W przypadku pozostawieniu na polu większej ilości słomy i wysokiej ścierni, należy ją wykonać głębiej (do 12 cm), by całkowicie przykryć pozostawione resztki.
Jej celem jest także ograniczenie parowania wody z głębszych warstw, pobudzenie do kiełkowania osypanych nasion rośliny uprawnej i chwastów, jak też zniszczenie rosnących. Ze względów ekonomicznych można ją zastąpić broną talerzową, kultywatorem lub odpowiednim agregatem.
Samosiewy zbóż i rzepaku, jak chwasty
Groźne dla roślin uprawnych są zarówno chwasty, jak też samosiewy zbóż i rzepaku, które konkurują z nimi o światło, wodę i składniki pokarmowe oraz pośredniczą w rozprzestrzenianiu chorób i szkodników.
Szczególnie niepożądane (z uwagi na choroby podstawy źdźbła) dla pszenicy, są samosiewy tego gatunku oraz jęczmienia, w nieco mniejszym stopniu pszenżyta i żyta, zaś w najmniejszym owsa.
Poza tym jęczmień, żyto i pszenżyto silnie krzewią się jesienią i skutecznie zawłaszczają przestrzeń życiową pszenicy, zwłaszcza że po jej wschodach, nie można ich zniszczyć graminicydami.
W praktyce, jeśli bezpośrednio po żniwach spadnie deszcz, bądź gleba jest w miarę wilgotna, warto odczekać 5-10 dni, by osypane nasiona skiełkowały, a następnie przystąpić do pożniwnej uprawy roli, eliminując wyrosłe samosiewy i chwasty.
Szkodniki, choroby i chwasty atakują oziminy w większym nasileniu, przy ich wczesnym, choć często zalecanym terminie siewu. Z tego względu, jak też z uwagi na wyraźne zmiany klimatu, terminy siewu pszenicy warto niekiedy opóźnić, przeciętnie o 10 dni w stosunku do zalecanych.
Tak więc od 20-25 IX do 15 X, w zależności od rejonu kraju oraz prognozowanego przebiegu pogody, zwłaszcza opadów i związanej z tym wilgotności gleby. W tym czasie bujnie rozwijają się często pozostawione samosiewy zbóż i rzepaku.
Samosiewy na zielony nawóz
W przypadku rzepaku, jeśli roślina ta uprawiana jest na danym polu co 4-5 lat, bądź rzadziej, zasadne może być pozostawienie samosiewu do czasu zasiewu zbóż ozimych.
Można go wówczas potraktować jako poplon, który wniesie bez kosztowo znaczne ilości substancji organicznej oraz zapobiegnie stratom składników pokarmowych , zwłaszcza azotu.
Jest to oczywiście dyskusyjne podejście, narażę się zapewne specjalistom od ochrony roślin oraz wielu rolnikom, ale osobiście widziałem pozostawione samosiewy tej rośliny i udane uprawy następcze zbóż ozimych.
Przed ich zasiewem, rośliny rzepaku były niszczone broną talerzową, następnie wysiewano nawozy PK, które przyorywano orką siewną na głębokość 16-20 cm, po czym wykonywano wałowanie połączone z bronowaniem i siew zbóż. Wszystkie te czynności w okresie 2-3 dni. Natychmiastowy po orce wysiew zbóż jest szczególnie ważny w okresie posusznym. Należy dodać, iż z przyoraną biomasą roślin rzepaku wnosi się do gleby ponad 85 proc. wody w niej zawartej.
Pozostawione samosiewy przesuszą glebę
Główna wadą pozostawionych samosiewów rzepaku, było silne przesuszenie gleby, co utrudniało wykonanie niezbędnych uprawek oraz wschody zbóż. Jest to poważne ryzyko i należy się z nim liczyć, zwłaszcza na zwięźlejszych glebach.
W nieco mniejszym stopniu (płycej) przesuszą glebę samosiewy zbóż. Dlatego zabiegi likwidujące samosiewy należy wykonywać przed lub po większych opadach, co może grozić znacznym opóźnieniem wysiewu ozimin i związaną z tym obniżką plonu.
Ze względów fitosanitarnych nie można zalecać pozostawiania samosiewów rzepaku, przy jego częstej uprawie na danym polu, a także samosiewów zbóż, przy ich dużym udziale w strukturze zasiewów.
Jeśli jednak w następnych kilku latach planowana jest uprawa roślin z innych rodzin botanicznych, np. warzyw, tytoniu, gryki, a zwłaszcza wieloletnich plantacji drzew i krzewów owocowych oraz chmielu i wierzby (wikliny), wówczas „udane” samosiewy zbóż i rzepaku, można z powodzeniem zostawić do późnej jesieni.
Reasumując istnieje duże ryzyko pozostawienia samosiewów zbóż i rzepaku do czasu zasiewu na tym polu ozimych form tych roślin. W rolnictwie polowym nie ma jednak ścisłych recept, bowiem w perspektywie kilku lat, taki system uprawy, może przynieść korzystny efekt w postaci poprawy żyzności gleby i plonów roślin następczych.
