Wapnować można pod pewnymi warunkami o każdej porze roku. Jednak to okres pożniwny jest optymalny dla wapnowania gleb. Pozwala podczas kolejnych uprawek, wymieszać nawozy wapniowe na całą głębokość profilu glebowego, co warunkuje szybkie odkwaszenie.
Rynek nawozów wapniowych jest bogaty, oferowane są nawozy o różnym składzie i właściwościach fizyko-chemicznych. Rolnikowi często trudno przebrnąć przez gąszcz informacji i wybrać najlepszy na swoje gleby.
Różnice między nawozami wapniowymi są często znaczące, a efekty w postaci odkwaszenia gleby i uzyskania wyższych plonów, mogą być widoczne już w następnym roku, ale też dopiero po kilku, a nawet kilkunastu latach.
Podczas zakupu nawozu pytaj o certyfikat
Wapń w większości nawozów występuje w dwóch formach: tlenkowej (CaO) i węglanowej (CaCO3). Za uniwersalne, a więc polecane zarówno na gleby lżejsze (przede wszystkim), ale też zwięźlejsze, uważane są nawozy węglanowe.
W obrębie tej grupy spotykamy zarówno twarde, silnie skrystalizowane, choć rozdrobnione skały wapienne, jak też miękkie, gąbczaste i porowate skały kredowe.
Cechy te przesądzają o szybkiej i dużej nasiąkliwości oraz rozpuszczalności kredy w roztworze glebowym, co warunkuje natychmiastowe działanie odkwaszające. Stąd „kreda” stała się synonimem wysokiej jakości nawozu wapniowego.
Producent ma obowiązek podać typ wapna nawozowego i jego odmianę oraz z jakiego źródła pochodzi. Informacja ta powinna być podana w sposób czytelny na opakowaniu i w dokumentach (certyfikacie nawozu).
Charakterystyczne cechy kredy
Na podstawie odmiany dowiemy się, czy jest to nawóz z przerobu mielonych, nieporowatych, twardych skał wapiennych (odmiana 04, 05), czy wysoko ceniona przez rolników kreda (odmiana 06a lub 07a), określana w ustawie jako „wapno kredowe”.
Przypisanie kredzie tak wielu pozytywnych cech zaowocowało tym, iż na rynku pojawia się wiele produktów nazywanych kredą. Nie zawsze mają one wspólne naturalne pochodzenie oraz amorficzną (porowatą) budowę.
Informacja ta jest o tyle istotna, gdyż porowaty węglan wapnia, stwarza wyraźnie większą powierzchnię kontaktu z roztworem glebowym, co przyśpiesza działalność odkwaszającą, w porównaniu z silnie skrystalizowaną (zbitą, twardą), choć zmieloną skałą wapienną.
W przypadku kredy trzeba zwrócić uwagę na zawartość CaO (minimum 35, najczęściej około 50 proc.), ewentualnie także MgO (do kilku proc.), poza tym na typ (naturalna kopalina) i odmianę (06a lub 07a), a także reaktywność (zwykle 80-99 proc.) i zawartość wody (pożądana do 10 proc.).
Niektóre nawozy kredowe zawierają dodatkowo związki organiczne, co uwidocznione jest zwykle w ich nazwie, jak też barwie, np. czarna kreda.
Reaktywność nawozów wapniowych
Nawozy zawierające węglan wapnia wykazują bardzo zróżnicowaną aktywność chemiczną (reaktywność), co przesądza o ich szybkości i skuteczności odkwaszania. Wynika to z faktu, iż forma węglanowa w porównaniu z tlenkową, wolniej rozpuszcza się w wodzie.
Stąd bardzo ważnym parametrem węglanu wapnia i magnezu, jest ich reaktywność, rozumiana jako aktywność chemiczna zawartych w nawozie związków Ca i Mg, do wchodzenia w reakcje chemiczne i odkwaszanie gleby.
Wyrażana jest w proc. w stosunku do aktywności świeżego węglanu wapnia, którą przyjęto za 100 proc. Może się więc okazać, że nawóz zawierający więcej CaO jest mniej skuteczny w odkwaszaniu, niż mający mniej CaO, ale wykazujący większą reaktywność.
Dotyczy to zwłaszcza starszych geologicznie, silnie skrystalizowanych, choć rozdrobnionych skał wapiennych, zawierających niekiedy także węglan magnezu. Wprawdzie magnez cechuje się większą siłą odkwaszającą (o 39 proc.) niż wapń, ale wykazuje na ogół niższą reaktywność.
W konsekwencji proces odkwaszania może się ujawnić po 2-3 latach, a nawet dłuższym okresie (dotyczy grubo zmielonych dolomitów oraz suchych gleb). Zupełnie inna reakcja nastąpi po zastosowaniu wapieni miękkich typu kredowego. Efekt odkwaszający, dzięki ich wysokiej reaktywności, nastąpi już w roku wysiewu, bądź kolejnym.
Rozdrobnienie a reaktywność nawozów wapniowych
Innym parametrem jakościowym nawozów wapniowych jest stopień ich rozdrobnienia. Im skała jest drobniej zmielona, tym większa jest powierzchnia kontaktu cząstek nawozu z glebą, a tym samym szybsze działanie odkwaszające.
Naturalne, podsuszone wapno kredowe posiada zróżnicowaną wielkość cząstek, na ogół poniżej 0,15 mm, nie jest to jednak frakcja pylista. Dzięki temu nie ulega stratom podczas wysiewu w dnie wietrzne, co ma miejsce przy wysiewie innych nawozów pylistych.
Tego typu nawozy trudniej także równomiernie rozsiać na polu. Dlatego oferowane są coraz częściej granulowane nawozy wapniowe (także kreda). Większe granule stwarzają też możliwość szerszego rozrzutu, nawet na 30 m.
>>> Czas pobierania prób glebowych
