25 marca Komisja Europejska opublikowała plan działania na rzecz rozwoju produkcji ekologicznej. Jego celem jest zwiększenie produkcji i konsumpcji produktów ekologicznych, zajęcie do 2030 r. pod uprawy ekologiczne 25 proc. użytków rolnych i znaczne zwiększenie akwakultury ekologicznej.
W ocenie ekspertów KE produkcja ekologiczna przynosi szereg istotnych korzyści: pola, na których prowadzi się uprawy ekologiczne charakteryzują się większą o około 30 proc. różnorodnością biologiczną, zwierzęta hodowane ekologicznie cieszą się wyższym poziomem dobrostanu i przyjmują mniej antybiotyków, rolnicy ekologiczni osiągają wyższe dochody a ich gospodarstwa są bardziej odporne, natomiast konsumenci dokładnie wiedzą, co dostają dzięki unijnemu logo produkcji ekologicznej. Plan działania jest zgodny z Europejskim Zielonym Ładem i strategią „od pola do stołu” oraz strategią na rzecz różnorodności biologicznej.
Jak podkreśla Komisja Europejska plan działania na rzecz rozwoju produkcji ekologicznej ma zapewnić szybko rozwijającemu się sektorowi ekologicznemu odpowiednie narzędzia do osiągnięcia celu 25 proc. rolnictwa ekologicznego. Aby zapewnić zrównoważony wzrost w tym sektorze w planie działania przedstawiono 23 działania, oparte na trzech aspektach: pobudzaniu konsumpcji, zwiększaniu produkcji i dalszej poprawie zrównoważonego charakteru sektora.
K E zachęca państwa członkowskie do opracowania krajowych planów działania w zakresie produkcji ekologicznej w celu zwiększenia ich krajowego udziału rolnictwa ekologicznego. Istnieją istotne różnice między państwami członkowskimi w odniesieniu do udziału gruntów rolnych obecnie objętych rolnictwem ekologicznym: waha się on od 0,5 proc. do ponad 25 proc. Krajowe plany działania w zakresie produkcji ekologicznej będą stanowić uzupełnienie krajowych planów strategicznych WPR poprzez określenie środków wykraczających poza rolnictwo i to co oferuje WPR.
Według ekspertów KE wzrost konsumpcji produktów ekologicznych będzie miał kluczowe znaczenie dla zachęcenia rolników do przejścia na rolnictwo ekologiczne, a tym samym zwiększenia rentowności i odporności ich gospodarstw.
Dlatego w planie działania przedstawiono szereg konkretnych działań mających na celu zwiększenie popytu, utrzymanie zaufania konsumentów i przybliżenie kwestii żywności ekologicznej obywatelom. Między innymi: informowanie o produkcji ekologicznej, promowanie konsumpcji produktów ekologicznych, zachęcanie do szerszego stosowania produktów ekologicznych w stołówkach publicznych za pomocą zamówień publicznych oraz zwiększenie dystrybucji produktów ekologicznych w ramach unijnego programu dla szkół. Działania mają również zapobiegać oszustwom, zwiększać zaufanie konsumentów i służyć poprawie identyfikowalności produktów ekologicznych. Sektor prywatny może również odegrać istotną rolę, na przykład nagradzając pracowników „bioczekami”, które mogą oni wykorzystać przy zakupie żywności ekologicznej – informuje Biuro Prasowe Komisji Europejskiej
Jak się dowiedzieliśmy obecnie w UE około 8,5 proc. użytków rolnych w UE jest uprawianych ekologicznie, a tendencje pokazują, że przy obecnej stopie wzrostu do 2030 r. będzie to 15–18 proc.
W planie działania na rzecz rozwoju produkcji ekologicznej przewidziano zestaw narzędzi, które dostarczą dodatkowych bodźców i umożliwią osiągnięcie poziomu 25 proc. Chociaż plan działania koncentruje się w dużej mierze na „efekcie przyciągania” ze strony popytu, wspólna polityka rolna pozostanie kluczowym narzędziem wspierającym konwersję. Obecnie na wsparcie rolnictwa ekologicznego przeznacza się w ramach WPR około 1,8 proc. (7,5 mld euro). Przyszła WPR będzie obejmować ekoprogramy, które – w zależności od wyniku negocjacji w sprawie WPR – będą dysponowały budżetem w wysokości od 38 do 58 mld EUR w okresie 2023–2027. Ekoprogramy można wykorzystać do pobudzenia wzrostu rolnictwa ekologicznego.
Oprócz działań podejmowanych w ramach WPR, pozostałe kluczowe narzędzia obejmują: organizację imprez informacyjnych i tworzenie sieci kontaktów w celu wymiany najlepszych praktyk, certyfikację grup rolników, a nie osób fizycznych, badania naukowe i innowacje, wykorzystywanie technologii blockchain i innych technologii w celu poprawy identyfikowalności, zwiększanie przejrzystości rynku, wzmacnianie przetwórstwa lokalnego i przetwórstwa na małą skalę, wspieranie organizacji łańcucha żywnościowego i poprawę żywienia zwierząt.
Aby zwiększyć świadomość na temat produkcji ekologicznej, Komisja co roku zorganizuje unijny dzień produkcji ekologicznej, a także będzie przyznawać nagrody na rzecz łańcucha żywności ekologicznej w uznaniu dla przykładów doskonałej organizacji na wszystkich jego etapach. Komisja będzie również zachęcać do rozwoju sieci turystyki ekologicznej za pośrednictwem „biookręgów”. „Biookręgi” to obszary, w których rolnicy, obywatele, organizatorzy turystyki, stowarzyszenia i organy publiczne współpracują na rzecz zrównoważonego zarządzania zasobami lokalnymi w oparciu o zasady i praktyki ekologiczne.
W planie działania podkreślono również, że ekologiczna akwakultura jest stosunkowo nowym sektorem, ale ma znaczny potencjał wzrostu. Przyszłe nowe wytyczne UE w sprawie zrównoważonego rozwoju unijnej akwakultury będą zachęcać państwa członkowskie i zainteresowane strony do wspierania wzrostu produkcji ekologicznej w tym sektorze.
Plan działania ma również na celu dalszą poprawę wyników rolnictwa ekologicznego pod względem zrównoważonego rozwoju. Aby osiągnąć ten cel, działania skupią się na poprawie dobrostanu zwierząt, zapewnieniu dostępności ekologicznych nasion, zmniejszeniu śladu węglowego sektora oraz ograniczeniu do minimum stosowania tworzyw sztucznych, wody i energii.
Komisja zamierza także zwiększyć udział badań naukowych i innowacji oraz przeznaczyć co najmniej 30 proc. budżetu przewidzianego na badania naukowe i innowacje w dziedzinie rolnictwa, leśnictwa i obszarów wiejskich na tematy specyficzne dla sektora ekologicznego lub dla niego istotne. Ponadto będzie ściśle monitorować postępy przeprowadzając coroczny przegląd z udziałem przedstawicieli Parlamentu Europejskiego, państw członkowskich i zainteresowanych stron, za pomocą półrocznych sprawozdań z postępów i przeglądu śródokresowego.
– Dzięki zrównoważonym praktykom i wykorzystaniu zasobów sektor ekologiczny odgrywa centralną rolę w realizacji celów Zielonego Ładu. Aby osiągnąć cel dotyczący 25 proc. rolnictwa ekologicznego, musimy zadbać o to, by popyt napędzał wzrost tego sektora, przy jednoczesnym uwzględnieniu znacznych różnic między sektorami ekologicznymi w poszczególnych państwach członkowskich. Plan działania na rzecz rolnictwa ekologicznego zapewnia narzędzia i pomysły, które mają wspierać zrównoważony wzrost sektora. Rozwój ten będzie wspierany przez wspólną politykę rolną, badania naukowe i innowacje, a także dzięki ścisłej współpracy z kluczowymi podmiotami na szczeblu unijnym, krajowym i lokalnym – mówi Janusz Wojciechowski, unijny komisarz ds. rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich.
– Rolnictwo ekologiczne zapewnia wiele korzyści dla środowiska: przyczynia się do powstawania zdrowych gleb, zmniejsza zanieczyszczenie powietrza i wody oraz poprawia różnorodność biologiczną. Jednocześnie, z uwagi na fakt, że w ciągu ostatnich dziesięciu lat popyt wzrastał szybciej niż produkcja, sektor ekologiczny przynosi korzyści gospodarcze uczestniczącym w nim podmiotom. Nowy plan działania na rzecz rolnictwa ekologicznego będzie kluczowym instrumentem służącym osiągnięciu zapisanych w strategii na rzecz różnorodności biologicznej i strategii „od pola do stołu” celów, jakimi są zajęcie 25 proc. powierzchni użytków rolnych pod uprawy ekologiczne i znaczne zwiększenie akwakultury ekologicznej. Ponadto nowe strategiczne wytyczne dotyczące zrównoważonego rozwoju akwakultury w UE, które wkrótce zostaną przyjęte przez Komisję, będą dalej promować akwakulturę ekologiczną – dodaje Komisarz do Virginijus Sinkevičius, komisarz UE ds. spraw środowiska, oceanów i rybołówstwa.
