Uprawa sorgo lub sorgo z kukurydzą metodą pasową może być alternatywą dla uprawy kukurydzy w rejonach gleb okresowo suchych i zagrożonych niskimi plonami kukurydzy na kiszonkę, szczególnie na zapleczu stad krów mlecznych i bydła mięsnego.
Kiszonka z sorgo w dawkach dla bydła. Wyniki badań
Badania przeprowadzone przez różne ośrodki naukowe w kraju potwierdzają przydatność sorgo w żywieniu zwierząt, jednak wartość pokarmowa kiszonki z tej rośliny w porównaniu z kukurydzą jest znacznie niższa. Wyższa zawartość włókna surowego oraz niższa zawartość energii nie pozwalają na stosowanie jej samodzielnie w żywieniu krów wysokomlecznych.
Zobacz także: Kiszonka z sorgo zamiast z kukurydzy. Jaką ma wartość odżywczą?
Z tych względów skarmiana jest najczęściej razem z kiszonką z kukurydzy lub sianokiszonkami z traw. Kiszonka z sorgo nadaje się natomiast do żywienia krów mlecznych w drugiej połowie laktacji, krów zasuszanych, jałówek cielnych, mamek, bydła mięsnego oraz wszystkich innych zwierząt mających mniejsze zapotrzebowanie na energię.
W tabelach 1-3 zawarto wyniki badań przeprowadzonych w Instytucie Zootechniki-PIB w Krakowie. Krowy o wydajności mlecznej powyżej 7,7 tys. kg. mleka skarmiano kiszonką sporządzoną z roślin sorgo uprawianych pasowo wraz z kukurydzą jak 4:4. Grupa kontrolna otrzymywała kiszonkę z kukurydzy.
Zawartość suchej masy w kiszonce z sorgo i kukurydzy uprawianej pasami była niemal identyczna jak w kiszonce z kukurydzy uprawianej w siewie czystym (tab.1). Zawartość białka ogólnego była znacznie niższa dla kiszonki z sorgo i kukurydzy. Kiszonka ta zawierała też wyższy poziom NDF. Komponenty paszowe TMR w świeżej masie przedstawiono w tab.2.
Tab.1 Skład chemiczny kiszonek i mieszanki ze stacji paszowej (g/kg s.m.) (Brzóska, Śliwiński, 2009)
| Wyszczególnienie | Kiszonki | Siano | Mieszanka paszowa | Mieszanka B | ||
| kukurydza | kukurydza/sorgo | lucerna | ||||
| pH
Azot amonowy (% N ogólnego) Sucha masa (%) Białko ogólne Tłuszcz surowy Włókno surowe NDF Popiół surowy |
3,58
2,8 32,2 81 30 196 388 38 |
3,87
1,9 32,3 60 19 298 554 55 |
5,30
1,7 46,0 154 39 239 442 103 |
–
– 92,6 108 16 391 606 75 |
–
– 89,3 211 55 56 150 66 |
–
– 90,3 229 26 40 114 105 |
Tab.2. Skład paszy TMR (kg świeżej masy) (Brzóska, Śliwiński, 2009)
| Wyszczególnienie | Grupa z sorgo/kukurydza | Grupa z kukurydzą |
| Kiszonka z sorgo
Kiszonka z kukurydzy Sianokiszonka Mieszanka paszowa B Śruta kukurydziana Promilk Siano łąkowe
Suma pasz objętościowych Suma pasz treściwych Sucha masa TMR (%) |
25,3
– 10,2 4,0 1,0 1,0 0,5
36,0 6,0 44,7 |
–
29,5 10,2 4,0 1,0 1,0 0,5
40,2 6,0 40,4 |
Nie stwierdzono istotnych różnic w pobraniu paszy TMR w grupach krów, przy nieznacznie wyższym pobraniu TMR zawierającego kiszonkę z sorgo i kukurydzy (tab.3). Nie stwierdzono też istotnych różnic w składzie mleka i jego cechach fizyko-chemicznych.
Wyniki doświadczenia wskazują, że uprawa pasowa kukurydzy wraz z sorgo i podawanie kiszonki sporządzonej z obu tych roślin nie różnicuje istotnie produkcyjności krów otrzymujących kiszonki w paszy TMR, w odniesieniu do krów otrzymujących TMR z kiszonką z kukurydzy. Wskazuje to na wyrównaną wartość energetyczną obu kiszonek
Tab.3.Pobranie pasz i produkcyjność krów (Brzóska, Śliwiński, 2009)
| Wyszczególnienie | Grupy | |
| Z kukurydzą (kontrolna) | Sorgo/kukurydza (doświadczalna) | |
| Masa ciała krów (kg):
-początkowa -końcowa Pobranie s. m. TMR (kg/dzień) Pobranie s. m. ze stacji paszowej (kg/dzień) Pobranie s. m. razem (kg) Wydajność: – mleko (kg/dzień) – tłuszcz (%) -tłuszcz (kg/dzień) -białko (%) -białko (kg/dzień) Cechy mleka: – gęstość (g/ml) – kwasowość (o SH) – krzepliwość (sek) |
582 623 16,2 1,60 17,80
21,8 4,29 934 3,66 792
1,03 6,95 269 |
607 628 17,3 1,63 18,93
20,5 4,26 844 3,69 743
1,04 6,83 236 |
Podsumowanie
W warunkach suszy glebowej i niskiego plonu kukurydzy na kiszonkę uprawa sorgo lub uprawa pasowa z kukurydzą jest jedynym sposobem na wyprodukowanie paszy objętościowej dla krów mlecznych i utrzymania stada bydła do następnego sezonu. Sorgo daje kiszonkę średniej jakości, z tendencją do nadmiernej fermentacji, o zawartości suchej masy poniżej 30%. Uprawa pasowa oraz zakiszanie sorgo z zielonką z kukurydzy podwyższa zawartość suchej masy oraz poprawia skład chemiczny i wartość pokarmową kiszonek.
Dla zwiększenia suchej masy w kiszonce warto dodawać pasze osuszające, szczególnie otręby zbożowe w ilości 20-30 kg/tonę zakiszanego materiału. Kiszonka z sorgo lub sorgo z kukurydzą, ze względu na niższą koncentrację suchej masy oraz brak kolb i ziarna, zawiera ok. 15-20% mniej energii w porównaniu do kiszonki z kukurydzy. Niższe pobranie energii można regulować ilością skarmianej paszy treściwej.
Kiszonki z sorgo lub sorgo z kukurydzą skarmiane krowami nie powodują istotnych zmian składu mleka, w tym tłuszczu i białka, w porównaniu do krów otrzymujących kiszonkę z kukurydzy. Kiszonka z sorgo lub sorgo z kukurydzą może być stosowana w żywieniu młodego bydła, cieląt, jałówek oraz bydła mięsnego. Niższa zawartość energii w kiszonkach nie powoduje nadmiernego otłuszczania się zwierząt.
