Jak uratować tegoroczne plony rzepaku? cz. II

Drugim ważnym makroskładnikiem w żywieniu i nawożeniu rzepaku wiosną, zakładając że PK całą dawkę podaliśmy jesienią, jest siarka, zwłaszcza w rejonach o małej emisji tego składnika – na obszarach słabo uprzemysłowionych oraz zawsze przy oczekiwanych dużych plonach roślin, gdyż zakłada się, że zapotrzebowanie roślin rzepaku nie jest pokryte przez ilości S znajdujące się w glebie i powietrzu. Problem niedoboru siarki może wiązać się z jej niską zawartością w glebie lub niedobór może wystąpić na glebach wapnowanych o wysokim pH gleby, gdzie dostępność siarki siarczanowej dla roślin znacznie spada.

Rzepak należy do roślin krzyżowych – siarkolubnych i największe zapotrzebowanie na ten składnik wykazuje w fazie formowania łodygi do początku formowania łuszczyn. Potrzeby pokarmowe rzepaku względem siarki są duże, na tonę nasion rzepaku wynoszą średnio około 20 kg S. Zakładając plon nasion rzędu 3 t z ha, wyniesie to 60 kg S/ha. Siarka w takiej ilości może być dostarczona roślinom tylko w formie nawożenia doglebowego, a w okresie wiosennym najlepiej w formie nawozów siarczanowych. Pierwiastek ten powinien być aplikowany doglebowo zaraz po ruszeniu wegetacji roślin, najlepiej razem z pierwszą dawką azotu. Nawożenie siarką, jak wykazują badania, jest szczególnie efektywne przy wysokim nawożeniu azotem, w intensywnych technologiach, gdzie efektywność nawożenia N może, po zastosowaniu S wzrosnąć nawet 2-krotnie. Dobre zaopatrzenie roślin w siarkę zwiększa także ich oporność na stresy spowodowane atakiem szkodników czy wywołane niekorzystnymi warunkami pogodowymi.

Wczesną wiosną uzupełniamy również nawożenie PK pod rzepak, jeśli zastosowano go w zbyt niskich jesiennych dawkach. Należy wówczas najwcześniej je uzupełnić, stosując do nawożenia roślin np. polifoskę, lub inny nawóz wieloskładnikowy, najlepiej zawierający również magnez. Można tez nawożenie PK (oraz N) uzupełnić stosując nawóz naturalny np. gnojowicę.

Podstawą wyznaczania dawki gnojowicy jest zawartość azotu (tabela 1), a podstawą określenia dawki N jest tzw. N działający", określany przez równoważnik azotowy, który przy wiosennym jej stosowaniu wynosi 0,7. Oznacza to, że każde 100 kg azotu wniesionego do gleby w tym nawozie odpowiada działaniu 70 kg N w nawozach mineralnych.
Stosowanie gnojowicy jako nawozu, pozwala znacznie ograniczać koszty produkcji – koszty związane z kupnem nawozów mineralnych, a umiejętne jej stosowanie i dawkowanie nie stanowi zagrożenia dla środowiska, ale jest bogatym źródłem azotu, potasu i fosforu jak również pozostałych składników pokarmowych, w tym mikroelementów.

Tabela 1. Średnia zawartość (w kg/t nawozu) NPK w poszczególnych nawozach naturalnych.

Nawożenie dolistne roślin
Rzepak ozimy dobrze reaguje na dolistne dokarmianie mocznikiem, magnezem, siarką i mikroelementami, zwłaszcza w okresie ruszenia wegetacji. Azot z mocznika jest dobrze i szybko pobierany przez liście roślin. Już po około 4 godzinach od podania około 50% azotu jest pobrane przez rośliny stąd jego szybkie interwencyjne działanie, szczególnie kiedy gleba jeszcze jest zamarznięta i tylko tą droga można zasilić uprawy rzepaku tym składnikiem. Ponieważ jednorazowo możemy w formie aplikacji dolistnej podać roślinom tylko około 10-15 kg N/ha, więc zabieg dolistnego dokarmiania należy traktować tylko jako uzupełnienie nawożenia doglebowego azotem. Podobne zasady dotyczą nawożenia siarką. Siarki drogą dolistną jednorazowo można podać około 1,5 kg/ha, co przy jej powolnym pobieraniu przez liście i przemieszczaniu w roślinie należy, podobnie jak azot, traktować jako uzupełnienie nawożenia doglebowego.

Mikroelementy, na których zapotrzebowanie roślin jest w porównaniu do makroelementów niewielkie, ale bez których roślina nie może prawidłowo rosnąć i rozwijać się, mogą być w całości podawane roślinom drogą dolistną, a i efektywność ich wykorzystywania jest znacznie większa niż przy podaniu składnika do gleby. W przypadku dolistnego ich stosowania wykorzystuje się znacznie mniejszą dawkę i ilość niż w przypadku podania składnika do gleby, np. w przypadku boru dawka dolistna to 200-400 g B/ha, a do gleby potrzeba by było 2,5-3,0 kg B/ha. Przyjmuje się, iż mikroelementy w aplikacji dolistnej są 10-, a niektóre nawet 30-krotnie lepiej wykorzystywane przez rośliny w porównaniu z ich doglebowym stosowaniem, stąd przy niedoborach tych składników zaleca się, na ogół, ich podawanie w formie oprysku roślin, czyli drogą dolistną.

Jednym z ważniejszych mikroelementem, mogącym być w całości aplikowanym dolistnie w nawożeniu rzepaku jest właśnie bor, ale także mangan i inne. Bor należy do niezbędnych mikroelementów, a jego niedobór w żywieniu rzepaku powoduje jedną z najpoważniejszych chorób fizjologicznych rzepaku – zahamowanie tworzenia owoców. Konieczność nawożenia borem wynika z niskiej zasobności gleb Polski w ten składnik (około 75% gleb ma niedobór B), jak również z faktu, że w warunkach wysokiego pH powyżej 7,0 a także w przypadku gleb świeżo zwapnowanych, nawet przy ich wystarczającej zawartości w glebie, dla roślin z gleby bor jest trudno lub niedostępny. Dokarmianie dolistne roślin jest dość kosztownym zabiegiem, stąd też zabieg ten na ogół stosuje się łącznie z zabiegami ochrony roślin.
Dobre efekty, szczególnie w przypadku regeneracji uszkodzeń, jak i aktywizacji procesów życiowych roślin – szybkiego startu roślin po zimie, daje jak wskazują liczne badania, także z IUNG-PIB w Puławach, zastosowanie biostymulatorów wzrostu. Biostymulator Asahi SL zastosowany po zimie, w formie jednokrotnego oprysku stymulował szybszą regenerację roślin po zimie, szybszy początkowy ich wzrost co w końcowym efekcie zwiększało plon nasion rzepaku o około 10%. Biostymulator może być łączony i podawany w pierwszym wiosennym dokarmianiem dolistnym, jak również ze środkami ochrony roślin przed chowaczami, w terminie ich zwalczania.

"