Rezultat zabiegu ochrony roślin zależny jest od tak wielu czynników, że po jego złym przeprowadzeniu trudno wskazać jednoznacznie czynnik odpowiadający za złą jakość zabiegu. Na czynniki techniczne człowiek ma największy wpływ. Również w największym stopniu przyczyniają się one do wysokiej jakości zabiegu ochrony roślin. Sprawność opryskiwacza jest jednym z kryteriów, o które trzeba zadbać w pierwszej kolejności.
Okresowe badania stanu technicznego opryskiwaczy w Polsce są przeprowadzane co 3 lata, choć od 2014 roku termin pierwszego badania nowo zakupionego sprzętu został wydłużony do 5 lat. Jednak największy wpływ na stan techniczny ma operator i jego wiedza w tym zakresie. Jednym z najważniejszych czynników jest dobór odpowiedniego rozpylacza dla rodzaju uprawy, warunków pracy, rodzaju używanego środka, rozstawu rozpylaczy na belce. Wysokość ustawienia belki opryskiwacza nad powierzchnią opryskiwaną, jest również ważnym czynnikiem wpływającym na jakość zabiegu. Zmniejszenie odległości belki do 0,3 m od powierzchni opryskiwanej powoduj redukcje znoszenia o 50% mimo większej prędkości wiatru o 0,5 m/s niż przy badaniu na optymalnej wysokości rozpylaczy.
Należy jednak brać pod uwagę, iż obniżenie wysokości belki niweluje zjawisko znoszenia, natomiast podnosi nierównomierność oprysku. Według badań, zmiana odległości belki opryskiwacza od opryskiwanych roślin z wartości 0,4 m do 0,6 m wpływa na zmniejszenie nierównomierności oprysku w zakresie 8,70 do 5,56%. Za jakość oprysku odpowiadają również układy niwelujące wychylenia belki w płaszczyźnie poziomej i pionowej oraz systemy poziomujące belkę opryskiwacza. Ich podstawowym zadaniem jest utrzymywanie belki opryskiwacza równolegle do podłoża przy równoczesnym zminimalizowaniu efektów wychyleń poprzecznych i pionowych belki wywołanych poruszaniem się opryskiwacza.
Ważnym elementem opryskiwacza jest układ zawieszenia belki polowej, każde najmniejsze wahania maszyny przenoszone są na belkę tworząc nieprawidłowości strumienia rozpylonej cieczy na powierzchnie opryskiwaną. Przyczynia się to do większej nierównomierności oprysku. Istnieje wiele układów stabilizujących, które mają wpływ na zachowanie się belki opryskiwacza w czasie jazdy po polu. Stan taki nie ułatwia wyboru najlepszego rozwiązania operatorowi. Ważnym zjawiskiem podczas tłumienia drgań poprzecznych belki jest różna częstotliwość drgań własnych i momentu wymuszającego drgania, zapewniane jest to najczęściej dzięki amortyzatorom i sprężynom, które przeciwdziałają niepożądanymi ruchom belki.
Przy dużych rozpiętościach belki każde najmniejsze wahanie maszyny przenoszone są na belkę tworząc nieprawidłowości strumienia rozpylanej cieczy na powierzchnie opryskiwaną. Przez znaczne wychylenie belki podczas zabiegu pryskania występuje zjawisko niedopryskania i przedawkowania środka ochrony roślin na uprawie, czego następstwem jest najczęściej straty plonu rośliny. Nie posiadając dobrego układu amortyzacji belki można zmniejszyć prędkość jazdy podczas zabiegu dostosowując przy tym dawkę, co istotnie zwiększy jakość oprysku, a pogorszy wydajność.
Kolejnym niebagatelnym czynnikiem wpływającym na jakość nanoszenia środka ochrony roślin jest wysokość ustawienia belki nad opryskiwanymi roślinami. W większości przypadków optymalna jest wysokość 0,5 m przy optymalnym ciśnieniu cieczy. Zmniejszenie wysokości belki powoduje większe nakładanie się stożków opryskowych co zwiększa nierównomierność oprysku. Natomiast zwiększenie wysokości belki np. do 0,6 m sprzyja równomierniejszemu pokryciu roślin środkiem ochrony roślin, lecz powoduje większą wrażliwość na ruchy powietrza, co sprzyja znoszeniu oprysku.
Utrzymanie poziomu belki wraz ze zmieniającym się ukształtowaniem terenu w nowoczesnych opryskiwaczach jest realizowane za sprawą nowoczesnej automatyki. Za pomocą czujników, mikrokontrolerów i standardu ISOBUS belka opryskiwacza jest prowadzona całkowicie automatycznie. Taka aktywna regulacja belki opryskowej w zmiennych warunkach terenowych przyczynia się do polepszenia jakości oprysku w znaczącym stopniu. Jak widać belka opryskiwacza ma spory wpływ na prawidłową jakość zabiegu, dlatego należy zwrócić uwagę na nią przy zakupie nowej maszyny oraz jej ustawienia podczas pracy.
Michał Ośko
