W gospodarstwach specjalizujących się w hodowli bydła coraz trudniej wyobrazić sobie technologię produkcji kiszonek bez udziału pras czy przyczep zbierających niewyposażonych w noże tnące. Dlatego w tym numerze postaramy się odpowiedzieć na pytanie, jak o nie zadbać, aby cieszyć się jak najwyższą jakością cięcia i jak najdłuższą żywotnością tych elementów.
Sezon zielonkowy zbliża się wielkimi krokami; wiele rzecz jasna zależy od regionu kraju i przebiegu pogody, jednak prawdopodobnie już w drugiej połowie maja na łąki wyjadą masowo zestawy koszące. Odpowiednio przygotowane noże pras i przyczep rotorowych mają niebagatelne znaczenie w kontekście przede wszystkim jakości cięcia, a więc jakości uzyskiwanej paszy, obciążenia i eksploatacji układów napędowych maszyny, a także zużycia paliwa, które w przypadku tępych noży poprzez stawiane przez nie wysokie opory może wzrosnąć nawet o kilkadziesiąt procent. Dlatego warto zadbać o ich odpowiednią ostrość.
Noże przyczep rotorowych
Tutaj opcji mamy co najmniej kilka. Możemy skorzystać z usługi ostrzenia, zdać się na siebie czy wreszcie, o ile to możliwe, wybrać maszynę z automatycznym systemem ostrzenia noży (jak chociażby Pöttinger AutoCut czy Krone Speed Sharp w przyczepach zbierających) . Ostatni przypadek to opcja bardzo komfortowa; ostrzenie noży jest wtedy wygodne i szybkie (trwa maksymalnie 4 minuty), ponadto czynność można wykonać na łące. Nie każdy jednak na taki komfort może sobie pozwolić.
Jeżeli chcemy ostrzyć noże sami, nic nie stoi na przeszkodzie. Tak naprawdę do ostrzenia noży wystarczy nam szlifierka i kilka wskazówek. Zacznijmy jednak od sprzętu do ostrzenia. Najlepiej będzie, jeżeli do tej czynności użyjemy szlifierki wolnoobrotowej z obrotami na poziomie ok. 130 obr./min. Ważny jest także system chłodzenia, czyli zbiornik, w którym zanurzona jest dolna część kamienia szlifierskiego, lub dozownik wody, aplikujący ją na kamień. Jeśli chodzi o rodzaje kamieni szlifierskich używanych w tego typu zastosowaniach, najczęściej są kamienie o ziarnistości 60 lub 80.
Do ostrzenia noży nie są zalecane szlifierki szybkoobrotowe, podczas ostrzenia bowiem łatwo jest doprowadzić do rozhartowania ostrza. Jeżeli jednak nie mamy wyjścia i nie dysponujemy innym narzędziem, koniecznie zadbajmy o odpowiednie chłodzenie noża podczas ostrzenia. Pod pewnymi warunkami do ostrzenia można użyć też szlifierki kątowej, jednak tylko wtedy, kiedy zastosujemy ściernicę lamelkową, która umożliwia przepływ powietrza i chłodzenie powierzchni noża.
Pamiętajmy, aby noże zawsze ostrzyć od strony gładkiej, a nie karbowanej. Noże pras, przyczep rotorowych czy wozów paszowych hartowane są właśnie od strony karbowanej, więc „zdjęcie” tej powierzchni właściwie uczyni nóż bezużytecznym. Podczas ostrzenia przyciskajmy nóż do kamienia pod niewielkim kątem, z niedużą siłą, wykonując równomierne ruchy ręką.
Jeżeli w gospodarstwie noże ostrzone są często, warto pomyśleć o profesjonalnej ostrzarce do noży używanych w maszynach rolniczych. Ciekawe możliwości oferuje narzędzie MS100 oferowane przez firmy Granit i Göweil. Poza nożami o których wspominaliśmy do tej pory można nimi bowiem ostrzyć nie tylko noże wklęsłe, ale i proste z jakimi mamy do czynienia chociażby w sieczkarniach do kukurydzy. Wszystko to dzięki wykorzystaniu wielu otworów, w których można montować uchwyty i ograniczniki, dostosowując ostrzarkę do ostrzenia różnego rodzaju noży (prawdopodobnie) wszystkich producentów. Ostrzarka Granit MS100 to w podstawowej wersji koszt prawie 7 tys. zł brutto.
Ciekawym urządzeniem jest ostrzarka do ostrzenia na mokro Aqua Non Stop Comfort produkowana przez firmę Claas. Do jej zalet należą przede wszystkim wygoda użytkowania (ostrzenie i odkładanie naostrzonych noży odbywa się automatycznie), bardzo precyzyjne ostrzenie, wydłużające żywotność noży (dzięki systemowi szablonów), oraz uniwersalność (można nią ostrzyć niemal wszystkie noże pras, przyczep i wozów paszowych). Nie jest to jednak raczej sprzęt dla gospodarstw, ale bardziej dla przedsiębiorstw rolnych i firm usługowych, bowiem cena ostrzarki Aqua Non Stop Comfort to przeszło 70 tys. zł.
Jest jeszcze jeden sposób, mianowicie zdanie się na usługę ostrzenia noży. Cena naostrzenia noża wynosi wówczas zazwyczaj od 8 do 10 zł.
Nożyki kosiarek
O ile noże w przyczepach rotorowych czy prasach jak najbardziej można ostrzyć, to w przypadku nożyków do kosiarek producenci raczej odradzają takie działanie. Jest to podyktowane kilkoma czynnikami. Po pierwsze podczas ostrzenia może pojawić się problem z wyważeniem nożyków; jeżeli niewyważone nożyki znajdą się na dyskach kosiarek dyskowych, podczas pracy będą powodowały wibracje, a te z kolei szybszą eksploatacje elementów napędowych maszyny bądź w ogóle jej uszkodzenie. Problem ten ma nieco mniejsze znaczenie w kosiarkach bębnowych, a to ze względu na niższą prędkość obrotową bębnów. Poza tym nożyki do kosiarek są zwykle hartowane powierzchniowo, zatem po naostrzeniu i zdarciu hartowanej powierzchni dość szybko ulegają zużyciu.
Warto w końcu wspomnieć o cenach nożyków, które raczej nie są wygórowane; oryginalne nożyki do kosiarek zachodnich marek kosztują zwykle od 6 do 14 zł brutto, a ceny zamienników zaczynają się od ok. 2 zł i rzadko przekraczają 6-7 zł/szt.
Artykuł ukazał się w kwietniowym wydaniu Wiadomości Rolniczych Polska
