Jakie są przyczyny niedoborów składników pokarmowych w roślinach? W jakich warunkach nawożenie dolistne sprawdzi się najlepiej i co zrobić, aby przyniosło jak najlepszy skutek? O tym w najnowszej odsłonie serii Ekspert radzi.
Przyczyny niedoborów składników pokarmowych
Przyczyną niedoboru składników pokarmowych w roślinach może być zarówno ich niedoborowa zawartość w glebie, jak też nieodpowiednie pH. Często też słabiej rozbudowany system korzeniowy, na glebach zbitych, zaskorupionych, nadmiernie wilgotnych lub przesuszonych, również w wyniku uszkodzeń przez choroby i szkodniki, jak też ruchomy glin (gleby o pH poniżej 5).
Niedobór składników może też wynikać z ekstremalnego przebiegu pogody. Przy niskiej temperaturze gorzej przyswajany jest z gleby P i Mg. Również wysokie temperatury i związany z tym niedobór wilgoci, zwłaszcza przy wnoszeniu nawozów w wierzchnią, przesuszoną warstwę gleby, ograniczają przyswajalność większości z nich. Podane przyczyny gorszej przyswajalności składników powodują, że rolnik nie uzyskuje zakładanych plonów. Zalecić można wówczas dolistne dokarmianie roślin.
Nawożenie dolistne jest bardzo skuteczne
Dotyczy to zwłaszcza gospodarstw uzyskujących wysokie plony, bowiem w krytycznych okresach wegetacji, podczas intensywnego wzrostu i rozwoju roślin, system korzeniowy nie zawsze jest w stanie sprostać tym potrzebom. Poprzez dokarmianie dolistne w większym stopniu można zaspokoić potrzeby pokarmowe roślin w mikroelementy, gdyż są one pobierane w niewielkich dawkach. Poza tym ich wykorzystanie po wniesieniu na część nadziemną jest przeciętnie 10-krotnie większe, niż z gleby. Niemniej w określonych sytuacjach dobre wyniki daje także dolistne dokarmianie makroelementami. Dla przykładu widoczne objawy niedoboru P w okresie jesiennym i wiosennym (fioletowo-różowe przebarwienia dolnej części łodyg i liści zbóż i rzepaku) można złagodzić po dolistnej aplikacji nawozów z podwyższoną zawartością P. Podobnie efekt można uzyskać w przypadku azotu, dodając do roztworu mocznik. Z kole Mg i S wnoszone są dolistnie w postaci 1- lub 7-wodnego siarczanu magnezu (jednowodny ociepli sporządzany roztwór).
W niektórych uprawach obserwuje się choroby fizjologiczne spowodowane niedoborem wapnia w roślinach. Powodem są trudności w jego pobieraniu, głównie z gleb kwaśnych oraz w okresach suszy, jak też z powodu utrudnionego przemieszczania w roślinie, zwłaszcza do tworzących się owoców, niekiedy też w wyniku antagonizmu z K lub Mg. Oznaki niedoboru Ca występują na najmłodszych liściach i owocach, poza tym gorzej wykształcają się korzenie włośnikowe, które śluzowacieją i zamierają. Do chorób fizjologicznych spowodowanych niedoborem Ca należą także: sucha zgnilizna wierzchołkowa owoców pomidora i papryki (czerniejący suchy wierzchołek), gorzka plamistość podskórna jabłek, szklistość miąższu jabłek, pękanie owoców wiśni i czereśni, brunatnienie brzegów liści kapusty pekińskiej (tip burn), rzadziej rzepaku (młodsze liście), również w postaci zwisających (zwiędłych – z powodu niedorozwoju korzeni i zaopatrzenia w wodę), kwiatostanów: rzepaku, gorczycy, słonecznika i innych roślin.
Dobre zaopatrzenie roślin w wapń zwiększa jędrność owoców, korzystnie wpływa na ich smak oraz ułatwia transport i przechowywanie. Szczególnie duże ilości Ca pobierają rośliny z rodziny kapustowatych, w tym rzepak, a także rośliny strączkowe i dynia. Przy widocznych objawach jego niedoboru, wskazane jest dolistne dokarmianie roślin nawozami z podwyższoną zawartością Ca. W tym celu polecić można np. ActiCal, gdzie Ca skompleksowany jest z aminokwasami, które ułatwiają jego przyswajalność i przemieszczanie w roślinie.
Jak zwiększyć skuteczność nawożenia dolistnego?
Lepszą przyswajalność składników i lepsze efekty plonotwórcze zapewnia wniesienie tej samej ilości składnika w kilku opryskach, a nie w jednej skoncentrowanej dawce. Podczas zakupu nawozów należy zwracać uwagę na schelatowanie mikroelementów metalicznych (Cu, Zn, Mn i Fe). Występujące na rynku sole lub tlenki tych metali są wprawdzie bardziej skoncentrowane i na ogół tańsze, ale ich przyswajalność jest 3-5 krotnie niższa. Najlepszy efekt z dokarmiania dolistnego uzyskuje się przy aplikacji roztworu w dni pochmurne, umiarkowanej temperaturze (12-18 st. C), w godzinach wieczornych. W załączonej tabeli podano skład wybranych nawozów uniwersalnych, na ogół z niską zawartością mikro-, zaś wysoką makroelementów. Niemniej niektóre z nich zawierają także w dość wysokiej koncentracji mikroelementy. Wyłączne stosowanie nawozów wieloskładnikowych nie zawsze daje zadawalające rezultaty, gdyż niektóre ze składników są zbędne, zaś niedoborowe występują w tego typu nawozach w zbyt małej ilości, by zaspokoić potrzeby pokarmowe roślin. Dlatego wskazany jest dodatek, wybranych pod poszczególne uprawy pojedynczych skoncentrowanych nawozów mikroelementowych.
