fbpx

Jak i czym skutecznie i bez strat zakiszać zielonki?

Najbardziej racjonalnym i ekonomicznie uzasadnionym sposobem konserwacji zielonek jest ich zakiszanie. Aby uzyskać dobrą kiszonkę z zielonek niskich, należy dokładnie zaplanować całą technologię zbioru, tj. zaczynając od terminu koszenia, a na zakiszaniu kończąc. Trawy z pierwszego pokosu, które najbardziej zalecane są do zakiszania (ze względu na tempo przyrastania runi i plonu odrostu), należy kosić w początkowym stadium kłoszenia, a motylkowe na początku kwitnienia.

Nowoczesne technologie kiszenia zielonek polegają na zakiszaniu roślin podsuszonych, o zawartości suchej masy od 30 do 50%. Podsuszanie traw i motylkowych poprawia jakość kiszonki przez obniżenie jej kwasowości i zwiększa pobranie przez zwierzęta. Zakiszanie traw podsuszonych zmniejsza zużycie energii i paliwa na produkcję kiszonek o ok. 15% w porównaniu z kiszonkami wilgotnymi. Materiał przewiędnięty o zawartości suchej masy 30–40% należy zakiszać w silosach przejazdowych i pryzmach naziemnych, zaś o wilgotności powyżej 40% s.m., w belach cylindrycznych lub w rękawach foliowych.  Na jakość uzyskanej paszy ma wpływ wiele czynników, jak:

Baner Syngenta

  • możliwie jak najkrótszy czas pozostawania skoszonej zielonki na polu (jeden dzień), do uzyskania odpowiedniego udziału suchej masy;
  • przyspieszenie schnięcia skoszonej zielonki przez łączenie koszenia z mechaniczną obróbką pokosu, przez tzw. kondycjonowanie zielonki;
  • dostosowanie szerokości roboczej i wydajności maszyn w procesie technologicznym zbioru.

Zastosowanie intensywnej obróbki mechanicznej podczas koszenia skraca czas suszenia o 30–50% w stosunku do zielonki nieobrobionej i przyczynia się do istotnego zmniejszenia strat suchej masy i składników pokarmowych.

Zgrabioną w wały, podsuszoną zielonkę można zbierać przy użyciu różnych maszyn w zależności od wyboru technologii zakiszania. Wybór technologii zbioru zależy od: wielkości areału użytków zielonych, liczebności stada krów oraz sposobu zakiszania zielonki (w silosie przejazdowym, przez owijanie bel folią, w workach [rękawach] foliowych). Podstawowymi maszynami stosowanymi w technologii zbioru zielonek na zakiszanie są: przyczepa zbierająca, sieczkarnia polowa, prasa zwijająca, prasa do wielkowymiarowych bel prostopadłościennych, prasa silosowa. Z badań wynika, że jeśli przestrzegane są zasady zakiszania zielonek, to metoda zbioru nie ma wpływu na jakość kiszonki, różnią się tylko jego kosztem.

Zestaw koszący Poettinger

Jeżeli zakiszanie odbywać się będzie w silosach przejazdowych, to zbiór należy przeprowadzić przy pomocy sieczkarni zbierających lub przyczep zbierających czy zbieraczy pokosów – najlepiej z zespołem tnącym.

Dobre ubicie i usunięcie powietrza to podstawowy warunek otrzymania dobrej kiszonki w silosie przejazdowym. Istotny wpływ na to ma odpowiednie rozdrobnienie zielonki. Wymagana długość sieczki przy sporządzaniu sianokiszonek z traw i roślin motylkowych wynosi ok. 3–5 cm. Sieczka w silosie musi być systematycznie ugniatana warstwami o grubości max. 40  cm do zagęszczenia ok. 200 kg/m³, począwszy od pierwszej warstwy. Po uformowaniu, pryzmę należy okryć folią o grubości ok. 0,20 mm i obciążyć ją np. workami z piaskiem. Przyczepy zbierające (zbieracze) do zbioru podsuszonych zielonek na kiszonkę mają konstrukcję nieco inną niż do zbioru siana lub słomy: wyposażone są w zespoły rozdrabniające, a ponadto mają wysokie ściany boczne, w całości wykonane z blachy oraz układ bębnów wygarniających sieczkę w miejscu składowania. Zbieracze posiadają zespoły dozujące oraz przenośniki poprzeczne, co umożliwia równomierne rozłożenie zielonki w silosie, a także wykorzystanie ich jako wozów paszowych. Wśród maszyn do zbioru zielonek w postaci sieczki dominują sieczkarnie uniwersalne, przy wykorzystaniu adaptera do zbioru podsuszonej zielonki z wałów. W ciągnikowych sieczkarniach zbierających, stosowany jest najczęściej zespół rozdrabniający toporowy.

Samojezdne sieczkarnie wyposażone są wyłącznie w zespół typu bębnowego. Transport sieczki na przyczepę objętościową w zespołach toporowych zapewniają łopatki osadzone na tarczy zespołu rozdrabiającego. Natomiast w sieczkarniach samojezdnych instaluje się dodatkowe dmuchawy. Podczas gdy przyczepie zbierającej wystarczy jeden ciągnik, to technologia z sieczkarnią wymaga przynajmniej dwóch zestawów transportowych. Ponadto sieczkarnia swoje możliwości w pełni wykorzystuje dopiero w pracy na dużych i długich polach, przy wysokim plonie i odległościach ok. 5 km od silosu. Wykorzystanie dużej wydajności sieczkarni zbierającej wymaga dobrej organizacji transportu i zagospodarowania sieczki w silosie. Do ugniatania pociętej i posuszonej sieczki w silosie przejazdowym należy stosować ciągniki ciężkie z dodatkowym balastem wraz ładowaczem czołowym do rozgarniania masy zielonkowej, które powinny poruszać się po pryzmie wolno, z prędkością ok. 3 km/h.

Najbardziej pożądana gęstość kiszonki kształtuje się na poziomie ok. 200 kg s.m./m³. Napełnianie silosu lub pryzmy musi być dobrze zorganizowanym i zsynchronizowanym ciągiem technologicznym, zakończonym ich zamknięciem. Wiele błędów popełnianych podczas napełniania silosu podsuszoną zielonką, dotyczy nierównomiernego lub zbyt słabego ugniatania materiału zakiszanego i sposobu jego zamykania.

Zielonki rozdrobnione przez sieczkarnię można również zakiszać specjalnymi prasami silosowymi – w rękawach foliowych. Najczęściej z przyczepy wywrotki sieczka trafia do kosza zasypowego prasy, a następnie przenośnikiem podłogowym i walcami dozującymi podawana jest na wirnik prasujący. Zęby wirnika wtłaczają sieczkę przez gardziel i tunel do zamocowanego na nim rękawa foliowego. Po napełnieniu rękawa należy zabezpieczyć jego końce np. workami z piaskiem, a w ścianach umieścić wentyle odprowadzające gazy kiszonkowe. Wszystkie prasy silosowe maja dużą wydajność, dlatego należy zapewnić szybki i sprawny dowóz bel z pola. Metoda zakiszania w rękawach foliowych ma głównie zastosowanie na terenach, gdzie z przyczyn ekologicznych zabrania się zakiszania zielonek w pryzmach lub zbiornikach przejazdowych, w których występuje wydzielanie i wypływanie soków kiszonkowych. Ta technologia zakiszania jest głównie przeznaczona dla dużych gospodarstw oraz eksploatacji usługowej.

Załadunek bel na przyczepę

W większości gospodarstw rolnych lub gdy ilość paszy z jednego odrostu nie wystarcza na napełnienie silosu przejazdowego, a także w dużych gospodarstwach rolnych, bardzo dobrym rozwiązaniem jest zastosowanie prasy zwijającej, następnie owinięcie bel folią, ich zmagazynowanie, a potem skarmianie porcjami (najlepiej całymi belami). Dla zwiększenia stopnia zagęszczenia bel (o ok. 15–20%), a także dla uformowania ich prawidłowego kształtu, ważne jest pocięcie zbieranego materiału. Pocięcie materiału wpływa korzystnie na zawartość kwasu mlekowego. Ocena punktowa paszy uzyskana z badań, była o ok. 15% wyższa w porównaniu z kiszonką z bel formowanych z materiału bez rozdrobnienia. Również najniższe straty paszy zanotowano w belach o większym stopniu zagęszczenia – o ok. 10%. Najniższe straty stwierdzono przy zawartości ok. 45% s.m., a wartość energetyczna kiszonki była wówczas najwyższa. Sprasowane bele (owinięte sznurkiem lub siatką), należy przetransportować do miejsca składowania i owinąć folią  samoprzylepną. Do transportu bel najlepiej stosować przyczepy platformowe, np.  firma Pronar Narew oferuje kilka modeli przyczep platformowych o ładownościach: 7, 9, 11, 13 t. Są to przyczepy dwu- lub trzyosiowe. Przyczepy np. dwuosiowe T022 i T023 posiadają wysuwaną do tyłu platformę załadunkową. W obu modelach pozwala zmieścić 26 szt. bel cylindrycznych. Każdy z modeli trzyosiowych posiada również tył wydłużony, a firma Wielton oferuje cztery modele przyczep do transportu bel.

Prasa silosująca – widok od strony załadunku

Owijarki mogą być zawieszane lub przyczepiane do ciągnika. Droższe owijarki samozaładowcze, umożliwiają szybkie owijanie bel (ok. 2–3 min) również na polu, nie wymagają zastosowania do załadunku ciągnika z chwytakiem bel. Do stacjonarnego owijania bel, można zastosować owijarkę z napędem elektrycznym lub od ciągnika. Bele zielonki owija się specjalną rozkurczliwą folią o dużej przyczepności, która dokładnie przylega do powierzchni. Ponieważ ilość zużytej folii praktycznie decyduje o koszcie całej operacji sporządzania kiszonki, za najlepszy należy uznać taki sposób owijania, w którym szerokość zakładki wynosi ok. 50%, co przy dwukrotnym owinięciu beli folią, daje nałożenie czterech warstw. Wówczas następuje całkowite zabezpieczenie zielonki przed dostępem powietrza, wilgoci i światła. Jedna rolka folii wystarcza do owinięcia od 20 do 25 bel siana. Baloty owinięte folią w ciągu kilku pierwszych dni fermentacji pęcznieją na skutek wydzielającego się dwutlenku węgla i tlenków azotu, a po zakończonej fermentacji szczelnie przylegają do kiszonki. Nie należy przebijać folii i upuszczać zgromadzonych w środku gazów. Aktualnie są stosowane prasoowijarki, dzięki czemu bela jest natychmiast owijana po jej uformowaniu. Oferta owijarek do bel na rynku jest bogata. Ogólnie należy stwierdzić, że z zielonki przewiędniętej lub podsuszonej, przestrzegając zasad sporządzenia kiszonek, można uzyskać wartościową paszę.

Jak wynika z badań, najmniejsze straty suchej masy występują w kiszonce zakiszanej w balotach owiniętych folią i w rękawach foliowych (ok. 5–8%), większe (10–15%) w zbiornikach przejazdowych i największe w pryzmach (ok. 20%). Jednym z podstawowych czynników decydujących o stratach i jakości kiszonki jest stopień zagęszczenia formowanej beli lub silosu i zabezpieczenie kiszonego materiału przed dostępem powietrza. Ponadto, zakiszanie zielonki w balotach i w rękawach foliowych cechuje łatwość pobierania i porcjowania oraz ochrona środowiska naturalnego ze względu na brak wydzielania i wypływania soków kiszonkowych. Jeśli chodzi o koszt zbioru podsuszonej zielonki z wałów, to stwierdzono, że najtańszą technologią zakiszania traw jest zbiór przy pomocy zbieracza pokosów i zakiszenie w silosie przejazdowym.

Artykuł ukazał się w czerwcowym wydaniu Wiadomości Rolniczych Polska

McHale - baner
Danko baner marzec 2024
Webinarium konopie - baner
POZ 2024 - baner

ZOSTAW KOMENTARZ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

Najpopularniejsze artykuły
NAJNOWSZE WIADOMOŚCI
[s4u_pp_featured_products per_row="2"]
INNE ARTYKUŁY AUTORA




ARTYKUŁY POWIĄZANE (TAG)

NAJNOWSZE KOMENTARZE

Newsletter

Zapisz się do Rolniczego Newslettera WRP.pl, aby otrzymywać informacje o tym co aktualnie najważniejsze w krajowym i zagranicznym rolnictwie.