Wysokie ceny nawozów, które mocno nadszarpnęły ostatnio portfele rolników, te jeden z powodów, aby jak największa liczba gospodarzy przyjrzała się bliżej zagadnieniu poplonów.
Należy jasno podkreślić, że nazwa poplon jest nieco bardziej tradycyjnym stwierdzeniem, a w najnowszym piśmiennictwie i nomenklaturze jest najczęściej zastępowana mianem międzyplonu. Poza wspomnianym wykorzystaniem, jako nawóz, roślin uprawianych między głównymi plonami, poplony (w zależności od zastosowanej technologii i rzecz jasna potrzeb) nadają się bardzo dobrze na paszę.
Warto przypomnieć, że stosowanie międzyplonów (poplonów) to element wykorzystywany w poszczególnych zadaniach programów rolno środowiskowych. Gwoli uzupełnienia, trzeba pamiętać, że poplony poza składnikami odżywczymi (przy pozostawieniu do zaorania) wzbogacającymi glebę, oferują poprawę warunków powietrzno-wodnych, min. poprzez zapobieganie wysuszeniu pól pozostawianych bez okrywy po zbiorach. Owszem, bardzo zaawansowane technologicznie sprzęty zmaksymalizują możliwości wybranego przez nas poplonu, jednak wygląda, że międzyplony to nie jest żadna technologia NASA a pomysł maksymalnego wykorzystania pola do uprawy jest niemal tak stary jak samo rolnictwo.
Odpowiadając sobie na pytanie jak siać poplony najlepiej zagłębić się w ten temat „od ogółu do szczegółu”. Kiedy już określimy cel, jaki chcemy osiągnąć stosując poplony, od początku musimy pamiętać o kamieniu milowym praktycznie każdej uprawy – czyli o terminie siewu. Z jednej strony jest do dla nas oczywiste, że zbyt późny siew może spowodować bardzo skąpy plon, i to, że jednak istotny wpływ ma czas zbioru plonu głównego, ale istnieją również formalne ograniczenia, jakich należy przestrzegać. Przykładem jest wymóg posiania międzyplonu ścierniskowego, (jeżeli taki zadeklarowaliśmy) między 7 lipca a 20 sierpnia. To, jakie rośliny wybierzemy na nasz poplon jest silnie związane z rodzajem międzyplonu, jaki zastosujemy. Obowiązującym podziałem międzyplonów jest wyróżnienie 3 grup:
- a) ścierniskowe, które wysiewamy po zbiorze plonu głównego jeszcze latem, wykorzystujemy takie rośliny jesienią, jako paszę czy też nawóz, lub np. pozostawiamy do wiosny z przeznaczeniem na mulcz,
- b) ozime, wysiewane również po zbiorze, ale dopiero jesienią, taki plon wtóry wykorzystujemy wiosną najczęściej, jako wczesną paszę,
- c) wsiewki międzyplonowe (wydaj się, że bardziej skomplikowane od poprzednich), siejemy poplon wiosną jednocześnie z plonem głównym lub w trakcie wegetacji i pozostawiamy po zbiorze do jesieni tego samego roku.
Oczywiście gatunków roślin na poplony jest sporo i zależy czy będziemy chcieli wykorzystać je na paszę lub nawóz, jednak można powiedzieć o kilku uniwersalnych zasadach. Poplony to rośliny, które powinny się charakteryzować szybkim wzrostem i dużą ilością biomasy (zarówno nad i pod ziemią). Istotne jest trzymanie się zasady, że na poplon wybieramy rośliny z innych rodzin niż plon główny.
Co do kwestii, czym siać poplony, to ważną sprawą jest, czy faktycznie chcemy czy tylko musimy je zastosować. Zwyczajnie chodzi o te, że rolnik, który świadomie decyduje się na technologię wzbogaconą międzyplonami, ma możliwość zakupu rożnego rodzaju dokładnych siewników poplonów. Sprzęty te zazwyczaj mają dosyć duże szerokości robocze (uzależnione od maszyny, na której są montowane), i precyzyjne technologie dozowania materiału siewnego. Takie siewniki wyposażone są w dmuchawy, w zależności od modelu napędzane elektrycznie lub hydraulicznie. W przypadku wyboru tego typu sprzętu jest możliwość współpracy z najnowszymi technologiami jak GPS, jednak co oczywiste, są to ewidentnie wysokie koszty przy zakupie maszyny. Co prawda, przemyślana agregacja ich z maszynami uprawowymi, pozwala na to, że po amortyzacji zakupionego siewnika, praktycznie kosztem wysiewu poplonów, będzie wyłącznie zakup materiału siewnego.
Po „drugiej stronie” tematyki siewu poplonów jest wykorzystanie bardziej uproszczonego sposobu. Zacząć można od zakupu najtańszych siewników poplonów dostępnych na rynku. Takie sprzęty najczęściej posiadają napęd elektryczny, i trudno mówić o bardziej precyzyjnej równomierności siewu. Plusem takich siewników jest to, że jak w poprzednim przypadku, dzięki zamontowaniu go na maszynie uprawowej, koszty siewu poplonów z czasem ograniczają się tylko do wartości materiału siewnego. Nie sposób pominąć wykorzystywanie tradycyjnych siewników nawozu, ale od praktyków zawsze trzeba zaczerpnąć informację, czy przy konkretnych nasionach należy je mieszać i z czym (np. piasek lub nawóz).
Mając na uwadze to, że ostatecznym celem powinna być rentowność prowadzenia gospodarstwa, warto poplony/międzyplony rozważyć nie tylko, jako niewygodną konieczność, której popularnym przykładem jest zostawianie samosiewów rzepaku wyłącznie „dla oka”.
Józef Woś
