Rozrzutnik obornika staje się maszyną coraz bardziej uniwersalną. Trudno się dziwić – w dobie rosnących kosztów produkcji, rolnicy dążą do tego, aby raz zakupioną maszynę wykorzystywać w ciągu sezonu w maksymalnym stopniu.
Obecnie rozrzutnik nie służy już tylko do nawożenia organicznego, ale także do wapnowania, czy też do transportu materiałów objętościowych, np. zielonki z pola do silosu. Warunkiem wszechstronnego wykorzystania takiej maszyny jest odpowiednie jej doposażenie.
Odpowiedni adapter
O rodzajach adapterów do rozrzutników, ich zastosowań oraz efektach pracy można pisać wiele. Najważniejsze, aby pamiętać, że każdy typ adaptera jest przeznaczony do innych rodzajów nawozu. Podczas gdy adaptery pionowe najlepiej sprawdzają się przy rozwożeniu obornika (4-walcowe wręcz niemal wyłącznie do tego typu nawozu), adaptery poziome oraz bijakowe, wyposażone w tarcze rozrzucające, powstały głównie z myślą o wapnowaniu oraz nawożeniu innymi materiałami łatwo rozdrabniającymi się. Właściwy dobór tegoż kluczowego zespołu maszyny zapewni optymalny efekt pracy. I o ile w pewnym zakresie można oczekiwać uniwersalności, o tyle w przypadku nawozów o skrajnie różnych właściwościach fizycznych warto rozważyć zakup dwóch różnych adapterów, z których jeden będzie służył np. do wywozu obornika, drugi zaś – do wapna czy torfu. Wówczas jedną uniwersalną maszyną uzyskujemy efekt taki, jakiego oczekuje się od dwóch maszyn specjalistycznych, oszczędzając przy tym na kosztach zarówno zakupu, jak i utrzymania sprzętu.
Zasuwa skrzyni
Coraz większa część rozrzutników obecnych na rynku już w standardzie wyposażona jest w zasuwę skrzyni, czyli unoszoną hydraulicznie ścianę, która oddziela przestrzeń ładunkową od adaptera. Ma ona na celu zapobieganie wydostawaniu się materiału ze skrzyni, co przeciwdziała z jednej strony zanieczyszczaniu drogi czy podwórka podczas transportu, zaś z drugiej – opadaniu obornika na walce adaptera, co w konsekwencji utrudniałoby rozruch maszyny oraz powodowało nierównomierny rozkład nawozu na uwrociach. Opadający w dużych ilościach obornik zalegający na walcach nie jest odpowiednio rozdrobniony, co dodatkowo prowadzi do zapychania się maszyn uprawowych. Dlatego warto zwrócić uwagę na obecność zasuwy skrzyni w standardowym wyposażeniu rozrzutnika i ewentualnie rozważyć tę opcję doposażenia.
Rozrzutnik w transporcie
Tylnej ściany nie należy mylić z przystawką objętościową. Przystawka, czyli nic innego, jak tylna burta o kształcie wyprofilowanym w taki sposób, aby zwiększać objętość skrzyni ładunkowej, jest montowana w miejscu adaptera rozrzucającego (po jego zdemontowaniu). Na czas transportu jest unoszona hydraulicznie, co pozwala na płynny wyładunek materiału za pomocą przenośnika podłogowego.
Użycie samej zasuwy skrzyni również umożliwia wykorzystanie rozrzutnika jako przyczepy, ale nie zapewnia tak dużej pojemności skrzyni. Zatem przystawka jest chętnie wybieraną opcją doposażenia m.in. przez rolników wykorzystujących dużą liczbę środków transportowych podczas zbioru zielonek – mimo że użycie przystawki objętościowej wiąże się z koniecznością demontażu adaptera, a zazwyczaj także zasuwy skrzyni.
Dodatkowym elementem wyposażenia przydatnym podczas prac transportowych jest dwubiegowa przekładnia napędu przenośnika podłogowego, która znacznie skraca czas wyładunku materiału. Nie każdy rozrzutnik ma przewidzianą taką opcję, ale z drugiej strony nie każdy takiej potrzebuje. Jeżeli maksymalna prędkość posuwu taśmy osiągana przy jednobiegowej przekładni sięga ok. 3 m/min, wydajność pracy będzie satysfakcjonująca.
Deflektory i osłony
Tylnej klapy nie należy również mylić z osłoną adaptera pionowego. Osłona to element ochronny, opuszczany na walce adaptera jedynie na czas transportu. Nie jest wykorzystywany podczas pracy. Natomiast ciekawą propozycją są deflektory, które niejednokrotnie pełną również funkcję osłony adaptera – po ich zamknięciu.
Deflektory przede wszystkim mają ograniczać szerokość rozrzutu, co jest przydatne podczas przejazdu roboczego na skraju pola. Dzięki nim możliwe jest osiągnięcie równomiernej i pełnej dawki nawozu aż do samej miedzy. A z uwagi na proekologiczne znaczenie, jest to element premiowany przy obecnych naborach na dotacje na zakup maszyn rolniczych. Producenci oferują różne wersje deflektorów – od tych tańszych, regulowanych mechanicznie, po wygodniejsze w obsłudze deflektory hydrauliczne.
Komfort i precyzja
Elementem wyposażenia rozrzutników, który w ostatnim czasie zyskuje na popularności, jest sterownik lub komputer sterujący. Funkcjonalność tego typu urządzeń jest różna. Komputer, który pozwala utrzymać określoną dawkę nawozu niezależnie od prędkości jazdy, nadzorować pracę maszyny oraz sterować funkcjami hydraulicznymi, to atrakcyjny element, za który wielu rolników skłonnych jest dopłacić od kilku do kilkunastu tysięcy złotych. W dobie postępującej optymalizacji produkcji taka inwestycja staje się uzasadniona.
Inne elementy
Wśród pozostałych elementów wyposażenia, na które zwracają uwagę rolnicy, można wymienić choćby niestandardowe rozmiary ogumienia, dostosowane do warunków danego gospodarstwa. Szersze ogumienie lepiej zachowuje się na grząskim terenie, ale również w mniejszym stopniu niszczy strukturę gleby poprzez ugniatanie. Często wpływa także na wyższy komfort jazdy, choć pod tym względem znacznie większe znaczenie ma układ amortyzacji dyszla. Nie jest to zazwyczaj opcja doposażenia, lecz cecha określonego modelu maszyny, jednak w wielu przypadkach decyduje o wyborze określonego modelu rozrzutnika.
Łukasz Wasak
