Od 1 sierpnia 2021 roku mocznik granulowany będzie można stosować wyłączenie w formie mocznika zawierającego inhibitor ureazy lub powłokę biodegradowalną. Dlaczego?
Zabieg ten ma na celu ograniczenie strat azotu spowodowane ulatnianiem się amoniaku do atmosfery. Dodatkowo ma to zwiększyć efektywność wykorzystania azotu nawozowego przez rośliny.
Stosowanie inhibitora ureazy jako dodatku do mocznika wynika z przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1009 z dnia 5 czerwca 2019 roku ustanawiającego przepisy dotyczące udostępniania na rynku produktów nawozowych UE. Ograniczenie emisji amoniaku do atmosfery dobrze się również wpisuje w strategię Europejskiego Zielonego Ładu.
Mocznik otrzymany został po raz pierwszy syntetycznie już w roku 1828, jednak dopiero po drugiej wojnie światowej rozpoczęto jego produkcję na szerszą skalę do celów nawozowych. W Polsce produkcję mocznika nawozowego datuje się na początek lat 60. XX wieku. W roku 1970 stanowił on 25,6% produkcji wszystkich nawozów azotowych.
Co to jest inhibitor ureazy?
Inhibitor ureazy ma za zadanie kontrolowanie procesu hydrolizy mocznika. Polega to na zmniejszeniu lub zahamowaniu aktywności ureazy, czyli enzymu katalizującego reakcję rozkładu mocznika do amoniaku i dwutlenku węgla. Enzym ten występuje w bakteriach, drożdżach i niektórych roślinach wyższych. Co ciekawe, amerykański chemik James Sumner za odkrycie ureazy otrzymał Nagrodę Nobla.
W środowisku glebowym mocznik, w przeciwieństwie do innych nawozów azotowych, ulega hydrolizie pod wpływem enzymu ureazy wydzielanego przez bakterie i grzyby, której końcowym produktem są jony amonowe. Odpowiednie ilości enzymu ureazy warunkujące szybką hydrolizę występują w temperaturze 20 – 25°C. Na glebach zasadowych może dochodzić do ulatniania się amoniaku w wyniku szybko postępującej amonifikacji mocznika. Dodatkowo duże stężenie amoniaku powstające wokół granul może uszkadzać rośliny. Roślina pobierając jon amonowy wydziela do gleby równoważną ilość jonów H+, co powoduje zakwaszenie gleby, stąd też mocznik jest nawozem fizjologicznie kwaśnym. Nieco gorsze działanie tego nawozu na glebach lekkich i bardzo kwaśnych może być spowodowane dalszym zakwaszeniem i gorszym pobieraniem jonu amonowego przez rośliny.
Dodanie inhibitora ureazy do mocznika zmniejsza straty wywołane ulatnianiem się amoniaku oraz wpływa na wydłużenie czasu działania azotu nawozowego dla roślin, co skutkuje zwiększeniem efektywności nawożenia azotem. Obecność w nawozie związków o charakterze inhibicyjnym ma więc na celu spowolnienie procesu hydrolizy mocznika. Nie bez znaczenia jest również fakt, że dodatek inhibitora ureazy ogranicza straty azotu z rolnictwa, wpływając korzystnie na poprawę parametrów środowiska naturalnego. Wynika to z faktu, że jony amonowe mogą ulegać przemianie do azotanów, będących najbardziej mobilną formą azotu w glebie. Jony te przedostając się do wód powierzchniowych mogą przyczyniać się do ich zanieczyszczenia, a w skrajnych przypadkach przy dużej kumulacji składników biogennych do ich eutrofizacji.
