Ziemniak należy do głównych roślin rolniczych naszego kraju, chociaż obecnie powierzchnia uprawy ciągle się zmniejsza. Wszechstronność użytkowania bulw ziemniaka, czyli jako produkt do bezpośredniej konsumpcji, surowiec do przetwórstwa spożywczego, skrobiowego i w gorzelnictwie oraz jako pasza stanowi uzasadnienie, że ponad 1 mln gospodarstw w kraju zajmuje się uprawą tej rośliny.
Z punktu widzenia wymagań rynkowych i organizacyjnych jest to zjawisko niezbyt korzystne, z uwagi na silne rozproszenie produkcji, ale z punktu widzenia agronomicznego udział ziemniaka w zmianowaniu jest bardzo cenny, gdy ma się na myśli zrównoważony system gospodarowania w rolnictwie a taki w Polsce jest preferowany. Tradycyjny system produkcji ziemniaka w Polsce oznacza w większości gospodarstw bardzo niski stopień chemizacji technologii, ale coraz więcej przybywa gospodarstw, w których ilość zużywanych środków ochrony roślin i poziom nawożenia są bardzo wysokie. Oferta rynkowa ziemniaka z jednych i z drugich gospodarstw nie jest rozpoznawalna, bo nie jest określona żadnym znakiem lub certyfikatem z wyjątkiem marginalnej skali gospodarowania metodami ekologicznymi Stąd zaistniała pilna potrzeba wprowadzenia systemu integrowanej produkcji ziemniaka jako wyróżnika dla towaru produkowanego w systemie, którego efektem jest bezpieczny produkt żywnościowy, wyprodukowany z zachowaniem ochrony środowiska rolniczego.
Pojęcie integrowanej produkcji (IP) zrodziło się w krajach o wysokim stopniu chemizacji rolnictwa. Powszechne stosowanie środków ochrony roślin oraz dużych dawek nawożenia mineralnego w rolnictwie konwencjonalnym spowodowało wzrost plonowania roślin, ale w dłuższej perspektywie czasu stanowi zagrożenie dla środowiska naturalnego, a przede wszystkim dla konsumentów, którzy poszukują zdrowej, bezpiecznej i dobrej jakości żywności.
Integrowana produkcja rolnicza jest systemem gospodarowania w rolnictwie, uwzględniającym najnowsze osiągnięcia nauki i techniki w zakresie ochrony otaczającego środowiska i rolniczego krajobrazu, którego celem jest uzyskanie produktów rolnych o najwyższej jakości, bezpiecznych dla zdrowia ludzi oraz zapewniających konkurencyjność na rynku i ułatwiającym ich sprzedaż. Integrowana produkcja jest połączeniem Dobrej Praktyki Rolniczej (zgodny z prawami przyrody sposób gospodarowania), Integrowanej Ochrony Roślin (kombinacja zabiegów uprawowych, biologicznych i chemicznych utrzymujących występowanie agrofagów poniżej progów ich ekonomicznej szkodliwości) oraz Postępu Biologicznego (wprowadzenia do uprawy odmian o wysokiej odporności na choroby i szkodniki oraz stresy środowiskowe). Integrowana produkcja jest więc drogą do obniżenia poziomu chemizacji rolnictwa.
Jest to metoda wymagająca od producenta dużej wiedzy, doświadczenia i przestrzegania ustalonych zasad oraz procedur w uprawie. Podstawową zasadą systemu jest stosowanie się do opracowanej instrukcji i prowadzenie szczegółowej dokumentacji całego procesu produkcyjnego.
– właściwa agrotechnika, nawożenie i zmianowanie,
– dobór odpowiedniej odmiany pod kątem odporności na agrofagi,
– wysokiej jakości materiał sadzeniakowy,
– umiejętność rozpoznawania przez producenta najgroźniejszych agrofagów, ocena wizualna stanu zdrowotności uprawy,
– znajomość progów szkodliwości dla agrofagów,
– dobór zarejestrowanych środków ochrony roślin,
– dobór dawki, właściwy termin zabiegu,
– znajomość łącznego stosowania środków ochrony roślin,
– stosowanie atestowanego sprzętu ochrony roślin,
– ochrona organizmów pożytecznych (pszczoły, biedronki),
– zapobieganie skażeniom środowiska naturalnego (wody, powietrza, gleby),
– kontrola jakości produktu (zawartość azotanów, metali ciężkich w bulwach),
– przestrzeganie zasad bezpieczeństwa.
ekonomiczny – osiąganie dochodów z produkcji ziemniaka na poziomie wyższym od dochodu z produkcji konwencjonalnej, oszczędne aplikowanie środków ochrony roślin i nawozów mineralnych, stabilizacja plonowania, poprawa jakości plonu, a ponadto aktywizacja sprzedaży zbiorów, wynikająca z identyfikacji produkcji (umieszczenie znaku IP na opakowaniu),
ekologiczny – ograniczenie skażenia środowiska przyrodniczego, ochrona zdrowia i bezpieczeństwo producentów oraz kupujących ziemniaki, rozwój infrastruktury ekologicznej na poziomie gospodarstwa i większego ekosystemu poprzez zmniejszenie stopnia chemizacji technologii produkcji oraz zwiększenie bioróżnorodności w rolnictwie.
Ziemniak jest gatunkiem bardzo trudnym w produkcji z uwagi na zagrożenie ze strony szeregu chorób i szkodników oraz łatwość zachwaszczania się plantacji w niektórych okresach wegetacji (od posadzenia do zwarcia rzędów i przy zasychaniu plantacji). Do najważniejszych chorób ziemniaka należą: zaraza ziemniaka, alternarioza, rizoktonioza, parch zwykły i srebrzysty, czarna nóżka oraz fuzariozy. Do szkodników o największym znaczeniu należą: stonka ziemniaczana, szkodniki glebowe – rolnice, drutowce i pędraki oraz mszyce – wektory chorób wirusowych. Ziemniak narażony jest dodatkowo na różne organizmy kwarantannowe, wśród których najważniejsze to: bakterioza pierścieniowa ziemniaka, rak ziemniaka, mątwik ziemniaczany.
Ziemniak należy do gatunków o wysokiej produktywności biomasy z ha, wynoszącej niekiedy 50 a nawet 60 ton, a więc wymaga odpowiedniego odżywienia roślin. Stosowanie nawozów organicznych i nawozów zielonych, jako podstawy nawożenia, powinno być uzupełnione nawożeniem mineralnym doglebowym lub poprzez dolistne dokarmianie. Właściwe bilansowanie składników pokarmowych jest możliwe poprzez monitorowanie stanu odżywienia roślin oraz uzupełniające nawadnianie w okresach suszy.
Z jednej strony wysoki stopień trudności w uprawie ziemniaka, a z drugiej fakt, że Polacy dużo konsumują ziemniaków (blisko 130 kg/osobę/rok), uzasadnia do wprowadzenia w kraju integrowanej produkcji na szeroką skalę.
Producenci zainteresowani tą formą produkcji uzyskać mogą pełną informację na temat integrowanej produkcji w Wojewódzkim Inspektoracie Ochrony Roślin i Nasiennictwa i jego oddziałach na terenie województwa.