Zagadnienie stare jak świat – niedobór wapnia we krwi krów mlecznych – hipokalcemia. Dotyczy najczęściej krów starszych, a związany jest z jego wchłanianiem i przyswajaniem przez krowę. Szczególnie podatne są krowy rasy jersey oraz nadmiernie otłuszczone.
Choroba występuje najczęściej po porodzie i objawia się osłabieniem, które nie pozwala krowie wstać, apatią, często brakiem apetytu, osłabionym czuciem w okolicy zadu i tylnych kończyn. Krowa leży na mostku z szyja zagiętą na bok lub głową skierowaną do dołu głodowego.
Przyczyną schorzenia jest obniżony poziom wapnia w surowicy w okresie okołoporodowym, spowodowany rosnącym zapotrzebowaniem rozwijającego się kośćca płodu i intensywną laktacją, powodującą dużą utratę wapnia z siarą i mlekiem, ograniczonym wchłanianiem wapnia z przewodu pokarmowego, zmniejszającą się wraz z wiekiem zdolnością mobilizacji wapnia z kości, nadmiarem jonów sodu i potasu w stosunku chloru i siarki, zbyt wysokie pH krwi oraz zaburzenia hormonalne w układzie: parathormon- kalcytonina-witamina D-3.
Pozaustrojową przyczyną jest niewłaściwy stosunek wapnia do fosforu w paszy – dla krów wysokoprodukcyjnych powinien wynosić 1,3:1, zaś dla zasuszonych – 2:1. Do rozwoju choroby przyczynia się też duża zawartość w paszy słabo przyswajalnych związków wapnia, zasadowy odczyn diety, nagła zmiana paszy oraz stany zapalne przewodu pokarmowego.
Hipokalcemia występuje w dwóch postaciach: z pobudzeniem oraz w postaci śpiączkowej. W przebiegu obydwu obserwuje się istotny spadek mleczności, aż do całkowitego zatrzymania wydzielania mleka. Około 70% nieleczonych krów pada w ciągu kilku godzin, zaś śmiertelność krów leczonych wynosi 3-4%.
Zapobieganie schorzeniu to prawidłowe zasuszenie krowy przed porodem. Okres ten jest bowiem najlepszym czasem na zrobienie zapasów wapnia w organizmie krowy, ponieważ nie występują wówczas jego straty w trakcie dojenia. Poród to stres, brak łaknienia, słabe pobranie paszy, a krowa ma ogromne zapotrzebowanie na duże ilości wapnia. Szczególnie wapń jest potrzebny do budowy kośćca rosnącego płodu, zaś rozpoczęcie laktacji sprawia, że ogromne ilości tego pierwiastka wydalane są z siarą, a potem mlekiem. Z każdym kilogramem siary krowa traci ok. 2 gramy, zaś z mlekiem 1,2 grama wapnia.
Inną metodą zapobiegania hipokalcemii jest tzw. dieta anionowa, czyli zwiększenie w dawce pokarmowej udziału anionów chlorkowych i siarczanowych. Najczęściej stosuje się siarczan miedzi, wapnia i amonu oraz chlorek amonu i wapnia. Ich wadą jest gorzki smak, przez co są one niechętnie zjadane przez krowy. Stosując dodatek soli anionowych należy pamiętać o zwiększeniu podaży wapnia (150 g/dzień).
Gdy dojdzie do zalegania poporodowego, leczenie polega na dożylnym podawaniu preparatów wapnia, działają szybko, bo podawane są w kroplówce bezpośrednio do krwi. Podawanie preparatów doustnych, to jedynie wspomaganie leczenia. Gotowe preparaty wapnia dostępne są w specjalnych butelkach, łatwych w użyciu. Należy je stosować 2 lub 3 razy dziennie przed kilka kolejnych dni po porodzie.
