Fungicydy przydatne w ochronie plantacji ziemniaka przed zarazą i alternariozą w ofercie firmy Agrosimex

Wśród wielu agrofagów występujących na plantacjach ziemniaka, największe znaczenie ma patogen grzybopodobny Phytophthora infestans, sprawca zarazy ziemniaka. Choroba towarzyszy uprawom ziemniaka od zawsze i może powodować poważne straty plonu na polach niechronionych, sięgające nawet 70-100%. Wiele wysiłków włożono w badania, prowadzone od przeszło 160 lat, które miały na celu opanowanie choroby. Działania te nie zawsze były skuteczne. Patogen jest bardzo zmienny i stwarza wciąż nowe problemy na polach ziemniaczanych.

Do lat 70. w Europie dominował jeden typ kojarzeniowy patogena tzw. typ A1. Od momentu sprowadzenia z Meksyku partii ziemniaków, zawierających nowy typ kojarzeniowy A2 problemy związane z zarazą ziemniaka znacznie się nasiliły. Obecność w środowisku dwóch typów kojarzeniowych stwarza możliwość rozmnażania generatywnego, co sprzyja mieszaniu materiału genetycznego, a w konsekwencji powoduje większą genetyczną zmienność osobniczą w populacjach patogena. Ponadto, obserwuje się lepsze przystosowanie sprawcy choroby do wyższych lub niższych temperatur, lepszą jego przeżywalność na bulwach, krótsze cykle życiowe i większą produkcję zarodników oraz szerszy zakres gospodarzy.
Konsekwencją zmian w populacjach P. infestans są między innymi: wcześniejsze występowanie epifitozy w sezonie (nawet już w maju), gwałtowniejszy przebieg choroby, sprzyjający zniszczeniu plantacji w ciągu kilku dni, przełamywanie odporności genetycznej odmian, dodatkowe źródła infekcji w środowisku, takie jak oospory (zarodniki przetrwalnikowe powstałe z połączenia typów A1 i A2) czy samosiewy ziemniaka w uprawach następczych i w konsekwencji zwiększenie potencjału infekcyjnego P.infestans oraz większe zagrożenie upraw ziemniaka przez zarazę.
Te wszystkie problemy stawiają przed rolnikami nowe wyzwania i przekonanie, że ochrona plantacji przed zarazą ziemniaka jest koniecznością. Powszechnie wiadomo, że występowaniu i rozwojowi choroby w sezonie sprzyjają przede wszystkim przedłużające się okresy opadów deszczu i podwyższonej wilgotności powietrza (mgły, rosy) oraz umiarkowana temperatura. Przy wyższej temperaturze (optimum 24^oC) rozproszone w środowisku zarodniki patogena kiełkują bezpośrednio, infekując nowe rośliny ziemniaka. Przy niższej temperaturze (optimum 12^oC) zarodniki zmieniają się w zoospory wytwarzające 6-16 drobnych zarodników pływkowych (zoospor), które w warunkach podwyższonej wilgotności zakażają nowe rośliny. Dalszy rozwój choroby przebiega najintensywniej przy temperaturze ok. 200C. W takich warunkach plantacja ziemniaka może zostać zniszczona przez chorobę w ciągu zaledwie kilku dni.
Pierwsze widoczne objawy zarazy na liściach to niewielkie, nieregularne, jasnozielone plamki. Podczas wilgotnej i chłodnej pogody, plamy powiększają się i przybierają barwę brunatną. Wcześnie rano, przy utrzymującej się w powietrzu wilgoci, na brzegach nekroz, na dolnej stronie liścia widoczny jest delikatny, biały nalot złożony z trzonków konidialnych patogena, na których formują się zarodniki (fot.1). W niektóre lata, obserwuje się występowanie nietypowych objawów choroby. Wzrasta liczba masowych zakażeń pierwotnych łodyg, tzw. zaraza łodygowa (fot.2). Na zaatakowanej łodydze pojawia się ciemnobrązowa lub czarna plama rozciągająca się w dół. W warunkach podwyższonej wilgotności powietrza na całej powierzchni plamy można zauważyć obfite zarodnikowanie patogena. Konsekwencją rozwoju patogena na roślinach ziemniaka może być także porażenie zarazą ziemniak bulw. Do zakażenia plonu dochodzi w polu, w czasie zbioru lub w trakcie przechowywania.
Zwalczając zarazę powinno się stosować przede wszystkim działania profilaktyczne takie jak:
niszczenie źródeł zakażenia (przykrywanie stert odpadowych czarnymi plastikowymi płachtami, ochrona upraw ziemniaków wczesnych w sąsiedztwie, usuwanie samosiewów, używanie zdrowych sadzeniaków),
stosowanie wczesnych terminów sadzenia podkiełkowanych lub pobudzonych sadzeniaków, aby rośliny zdążyły wytworzyć większość plonu przed epidemią,
uprawa odmian odpornych. W Polskim Rejestrze Odmian znajduje się obecnie kilkanaście odmian odpornych lub odporniejszych (w skali 90) na zarazę ziemniaka.
Oprócz zabiegów agrotechnicznych i hodowlanych, powszechnie stosuje się ochronę chemiczną. Prawidłowo prowadzona ochrona chemiczna w okresie wegetacji z użyciem fungicydów może powstrzymać lub bardzo spowolnić rozwój choroby, chroniąc rośliny ziemniaka przed całkowitym zniszczeniem. O jej skuteczności decydować będzie kilka czynników, z których najważniejsze są: termin rozpoczęcia ochrony, terminy kolejnych zabiegów oraz dobór i kolejność zastosowanych fungicydów. W praktyce, najczęściej termin pierwszego zabiegu na polu określany jest w sposób uproszczony – wykonuje się go w momencie zwierania roślin w rzędach lub gdy występują pierwsze objawy choroby na plantacjach wcześniejszych odmian. Kolejne zabiegi stosuje się w zależności od warunków pogodowych, przy większym zagrożeniu rozwoju choroby kolejne aplikacje wykonuje się co 7 dni (fungicydy powierzchniowe) – 10 dni (fungicydy wgłębne lub układowe). W warunkach niesprzyjających chorobie odstępy można wydłużyć do 10-14 dni.
Program ochrony, czyli kolejność stosowania fungicydów powinien uwzględniać nie tylko stadium rozwoju patogena na plantacji ale także fazę wzrostu roślin w chronionej uprawie.
Pierwsze zabiegi fungicydowe powinny mieć charakter profilaktyczny zapobiegający infekcji roślin. Najlepsze efekty w tym okresie przynoszą fungicydy działające powierzchniowo lub wgłębnie. Podczas ciepłej wiosny, o umiarkowanych opadach, rośliny rozwijają się szybciej i trudniejsza jest ocena pierwotnej infekcji, która może pochodzić ze środowiska glebowego. W tym przypadku należy stosować fungicydy wgłębne, które dzięki wnikaniu do rośliny na głębokość kilku warstw komórek, mogą jeszcze w ciągu 2-3 dni po zakażeniu roślin być skuteczne i działać leczniczo pomimo rozpoczęcia przegapionego" procesu inokulacyjnego. Jednym z zalecanych środków w tym okresie jest fungicyd Inter Optimum 72,5 WP, zawierający w swoim składzie dwie substancje biologicznie czynne: mankozeb, związek z grupy ditiokarbaminianów (68%) i cymoksanil, związek z grupy iminoacetylomoczników (4,5%). Jest to środek grzybobójczy w formie proszku do sporządzania zawiesiny wodnej o działaniu wgłębnym i kontaktowym do stosowania zapobiegawczego i interwencyjnego w ochronie ziemniaka przed zarazą ziemniaka.
Gwałtowny rozwój roślin, wymaga zastosowania fungicydów układowych lub układowo-wgłębnych. Oba typy mobilności fungicydów powodują, że środki przemieszczając się w roślinie dają możliwość ochrony nowych przyrostów roślin ziemniaka. Fungicydy, o tym typie mobilności należy bezwzględnie zastosować w przypadku wystąpienia zarazy łodygowej na plantacji. Na tym etapie rozwoju plantacji ziemniaka przydatnym fungicydem będzie m.in. Armetil M 72 WP, środek grzybobójczy w postaci proszku do sporządzania zawiesiny wodnej, zawierający w swoim składzie metalaksyl, związek z grupy fenyloamidów (8%) i mankozeb, związek z grupy ditiokarbaminianów (64%).
W okresie tworzenia się bulw, dla utrzymania ciągłości ochrony, mamy do dyspozycji szerszy zakres przydatnych fungicydów, których dobór powinien być uzależniony od występujących warunków meteorologicznych. W warunkach wilgotnych, sprzyjających rozwojowi choroby lepiej stosować fungicydy o wyższej skuteczności, skracając także odstępy między kolejnymi zabiegami. Bardzo przydatne na tym etapie mogą być fungicydy -wgłębnie działający Inter Optimum 72,5 WP lub powierzchniowo działający Ranman 400 SC TwinPack.
Do końcowych zabiegów najlepiej zastosować fungicydy charakteryzujące się skutecznością w ochronie bulw, posiadające właściwości antysporulacyjne, zdolne do niszczenia zarodników pływkowych (zoospor), które najczęściej są przyczyną porażania się bulw. W tym przypadku można zastosować jeden z nowszych środków Ranman 400 SC TwinPack, wykazujący wysoką skuteczność ochrony bulw przed zarazą. Fungicyd ten to środek grzybobójczy w formie koncentratu (stężona zawiesina) do stosowania zapobiegawczego w ochronie ziemniaka przed zarazą ziemniaka. Substancją aktywną tego fungicydu jest cyjazofamid (400 g w litrze środka). Fungicyd Ranman 400 SC TwinPack składa się z 2 pojemników znajdujących się w jednym opakowaniu zbiorczym oznaczonych jako: Ranman 400 SC TwinPack "A" – (środek ochrony roślin) + Ranman TwinPack "B" – (adiuwant krzemoorganiczny), przeznaczonych wyłącznie do jednoczesnego stosowania.
Ostatnim zabiegiem ochrony plantacji ziemniaka, w tym także przed zarazą jest desykacja roślin. Czynność tą można wykonać mechanicznie lub chemicznie. Zabezpiecza ona bulwy przed porażeniem przez wirusy, zarazę ziemniaka i rizoktoniozę. Ponadto, przyspiesza osiągnięcie dojrzałości fizjologicznej bulw, powoduje lepsze przygotowanie plantacji do zbioru, czego następstwem jest zmniejszenie liczby uszkodzeń mechanicznych.
Fungicydy Inter Optimum 72,5 WP i Armetil M 72 WP są zarejestrowane także do ochrony plantacji ziemniaka przed alternariozą, którą dość często można spotkać na polach ziemniaczanych. Choroba wywoływana jest przez dwa grzyby z rodzaju Alternaria: A.solani i A.alternata. Rozwojowi choroby sprzyjają wyższe temperatury w okresie wegetacji (ok. 300C) i krótkotrwałe ale dość intensywne opady deszczu. Objawy choroby są charakterystyczne. Są to różnej wielkości nekrozy na blaszkach liściowych, przypominające tarczę strzelniczą (fot.3). Choroba w dużym nasileniu niszczy powierzchnię asymilacyjną roślin ziemniaka, prowadząc do zmniejszenia plonu. Ochronę przed alternariozą prowadzi się na ogół "przy okazji" profilaktycznych zabiegów przed zarazą ziemniaka. W tym celu należy wybrać fungicydy zawierające w swoim składzie mankozeb. Ochronę jedynie przed alternariozą stosuje się na odmianach bardzo podatnych na tę chorobę.

Tabela 1. Proponowane fungicydy do ochrony plantacji ziemniaka przed alternariozą i zarazą ziemniaka.

 <!–

Badania rejestracyjne prowadzone w Zakładzie Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka IHAR-PIB w Boninie, wykazały dużą przydatność obu fungicydów Armetil M 72 WP i Inter-Optimum 72,5 WP w zwalczaniu zarazy na plantacjach ziemniaka, porównywalną z innymi najpopularniejszymi fungicydami o działaniu wgłębnym (rys.1).

Rys.1. Porażenie roślin zarazą ziemniaka (%) na różnie chronionych poletkach.

Należy pamiętać, że prawidłowo prowadzona ochrona plantacji ziemniaka przed chorobami to nie tylko dobry, zdrowy plon ale także dodatni efekt ekonomiczny.

Dr hab. Józefa Kapsa, prof. IHAR-PIB
Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin w Radzikowie
Zakład Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka w Boninie

"