Uprawa kukurydzy cieszy się w naszym kraju coraz większym zainteresowaniem. Zarówno na ziarno, jak i na kiszonkę. Na krajowym rynku pojawiła się całkowicie nowa formuła fosforu, dzięki której można zwiększyć plonowanie nawet o 12%!
Uprawa kukurydzy staje się w naszym kraju coraz bardziej popularna. Areał jej uprawy szacuje się w sumie na około milion hektarów, z czego około połowa jest uprawiana na ziarno. Kukurydza to bardzo wartościowa roślina paszowa, szczególnie w żywieniu drobiu i trzody chlewnej (ziarno), ale również i bydła (kiszonka). Znajduje również zastosowanie w przemyśle młynarskim oraz, przy coraz popularniejszej w Polsce, produkcji biogazu.
Kukurydza nie jest rośliną wymagającą co do przedplonu, dobrze również znosi uprawę w monokulturze. Najkorzystniej jest jednak, aby ewentualna uprawa w monokulturze nie trwała dłużej niż 3-4 lata, głównie ze względu na kompensację szkodników oraz duże potrzeby pokarmowe tej rośliny (szczególnie istotne jest to przy przeznaczeniu na kiszonkę). Pamiętajmy, że przy takim kierunku użytkowania, co roku wynosi ona z pola większość pobranych składników.
Kukurydza, na wyprodukowanie 1 t ziarna wraz z plonem ubocznym, pobiera ok. 20 kg N, 10 kg P2O5, 25 kg K2O, 3 kg S, 7 kg MgO, 20 g B i 40 g Zn. W praktyce jednak, roślina ta miejscami uprawiana jest nawet po 10 i więcej lat na jednym stanowisku i często, przy właściwej agrotechnice i nawożeniu, nie powoduje to drastycznego obniżenia plonu.
Kukurydza na ziarno, szczególnie ta uprawiana na oborniku, jest z kolei świetnym składnikiem płodozmianów o dużym wysyceniu zbożami. Wartość nawozowa resztek pożniwnych z udanej kukurydzy, zebranej na ziarno, jest porównywalna z połową dawki obornika, więc jest bardzo dobrym przedplonem dla zbóż, szczególnie jarych, ze względu na późny okres schodzenia z pola tzw. ziarnówki.
Kukurydza jest rośliną średnio wymagającą w stosunku do kwasowości gleby, ale bardzo mocno reagującą na okresowy niedobór wody (szczególnie przed kwitnieniem). Udaje się ona na glebach o lekko kwasowym pH, mniejszym lub równym 5,5. Jeżeli wartość ta jest niższa, zaleca się wapnowanie gleby wapnem magnezowym, najlepiej jesienią. Wiąże się to, między innymi, z dość dużym zapotrzebowaniem tej rośliny na magnez. Kukurydza źle reaguje na jego niedobór, podobnie, jak w przypadku fosforu, którego pobieranie i przyswajanie drastycznie spada, wraz z obniżaniem się pH gleby.
Krytycznym momentem w rozwoju kukurydzy jest okres po wschodach, kiedy roślina przestawia się z odżywiania z ziarniaka na odżywianie jej przez system korzeniowy. Bardzo często można w tym czasie obserwować, szczególnie w fazie 4-6 liścia, problemy z pobieraniem fosforu objawiające się sinofioletowymi przebarwieniami, postępującymi od brzegów liści. Najczęściej dzieje się tak na polach o nieuregulowanym pH i przy chłodnej pogodzie, która w Polsce często zdarza się na przełomie maja i czerwca, utrudniając pobieranie fosforu. Problemy z dostępnością tego składnika już na początku wegetacji, mogą spowodować znaczny spadek potencjału plonowania tej rośliny, który jest budowany już w fazie 6 liścia.
Fosfor, ze wszystkich trzech podstawowych pierwiastków NPK, jest zdecydowanie najbardziej narażony na uwstecznianie, co zdecydowanie ogranicza jego pobieranie przez rośliny. Uwstecznianie fosforu polega na wiązaniu się tego pierwiastka z jonami żelaza i glinu w glebach kwaśnych, w wyniku czego fosfor przechodzi do form niedostępnych dla roślin. Z kolei w środowisku zasadowym łączy się on z jonami wapnia, tworząc niedostępne dla roślin fosforany wapnia. Optymalny dla pobierania fosforu przedział kwasowości gleby, zapewniający jego najlepszą przyswajalność, mieści się w zakresie pH 6,5-7. W praktyce jednak, kukurydza rzadko jest uprawiana na takich stanowiskach.
Tymczasem fosfor jest pierwiastkiem absolutnie niezbędnym w rozwoju, nie tylko kukurydzy, ale i każdej innej rośliny uprawnej. Szczególnie ważna jest jego rola w początkowym okresie rozwoju roślin, tuż po wschodach, kiedy młode rośliny przestawiają się z odżywiania z substancji zapasowych, zgromadzonych w bielmie ziarniaka, na odżywianie korzeniowe. To głównie fosfor, w połączeniu z wapniem i cynkiem, odpowiada za szybki rozwój systemu korzeniowego kukurydzy. Problemy z dostępnością tego składnika na glebach kwaśnych lub silnie zasadowych, mogą stanowić poważne zagrożenie dla wzrostu i rozwoju tej rośliny.
Drugim problemem, związanym z tym pierwiastkiem, jest szybko spadająca w czasie dostępność tego składnika w glebie po jego zastosowaniu. Rola fosforu nie kończy się bowiem na fazie początkowego wzrostu roślin. Jest to również pierwiastek absolutnie niezbędny w tworzeniu organów generatywnych, czyli tych, które dają nam plon ziarna. Rośliny potrzebują więc fosforu, który, po pierwsze, będzie maksymalnie dostępny, niezależnie od pH gleby, a po drugie takiego, którego dostępność będzie zapewniona podczas całego okresu wegetacji.
Zagadnienia te od lat były przedmiotem badań wielu naukowców oraz firm produkujących nawozy. Rynek rolniczy potrzebował bowiem produktu, który zapewniłby lepszą i dłuższą dostępność fosforu dla roślin, znacznie podnosząc wykorzystanie tego pierwiastka w nawożeniu upraw rolniczych, którego dotychczasowa efektywność w Polsce szacowana jest na poziomie jedynie 20-30%.
W październiku 2014 r., na polskim rynku pojawiło się rozwiązanie powyższych problemów. Na polskim rynku pojawiła się całkowicie nowa formuła fosforu. Prace nad projektem trwały w kilku krajach ponad 6 lat, a ich zwieńczeniem okazała się całkowicie nowa, chroniona forma fosforu. Na bazie tej cząsteczki powstała całkowicie nowa linia nawozów Top-phos, zawierająca fosfor chroniony przed uwstecznianiem, zarówno w glebach kwaśnych, jak i alkalicznych.
Top-phos jest nową cząsteczką zawierającą fosfor. Jest to całkowicie nowy związek chemiczny, w którym połączono fosfor z cząsteczką organiczną – mostkiem wapniowym. Nie jest więc to tylko składnik zmieszany z inną substancją w celu zwiększenia jego aktywności. Zadaniem tej nowej formuły jest rozwiązanie wspomnianego problemu nawozowego, polegającego na uwstecznianiu się fosforu podanego w nawożeniu do związków nierozpuszczalnych w wodzie, o czym wspomniano wcześniej.
Dzięki zastosowaniu tej innowacyjnej formuły, efektywność nawożenia fosforowego w stosunku do nawozów tradycyjnych może wzrosnąć nawet o kilkadziesiąt procent. To ogromny postęp w tej dziedzinie. Do tego dochodzi także dłuższy czas działania w stosunku do tradycyjnych form tego składnika. Przeprowadzone doświadczenia z nową formułą (również w Polsce) jednoznacznie wskazują na to, że lepsze wykorzystanie fosforu w nowej technologii pomaga roślinie wydać wyższy plon: w zbożach o ok. 10%, w ziemniakach o ok. 13%. Jeśli chodzi o kukurydzę, puławski IUNG przeprowadził w 2014 r. wielopowtórzeniowe doświadczenie ścisłe, w którym uzyskano ponad 12% przyrost plonu w stosunku do nawożenia tradycyjnego nawozem fosforowym. Zwyżka plonu biomasy kukurydzy na kiszonkę sięgnęła tam prawie 5ton z ha!
Nowa linia nawozów wieloskładnikowych zawierających formułę Top-phos od października br. dostępna jest również w Polsce. W jej gamie znajduje się specjalistyczny nawóz Eurofertil Top 35 NP dedykowany do nawożenia zlokalizowanego (podczas siewu nasion) w uprawie kukurydzy. Zawiera on startową dawkę azotu, szybko działający fosfor w technologii Top-phos, wapń, siarkę, magnez oraz dużą dawkę cynku. Wartością dodaną tego nawozu w stosunku do innych tego typu produktów dostępnych na rynku, oprócz formuły Top-phos, jest Physio+, czyli aminopuryna: substancja poprawiająca wschody roślin i wspomagająca szybki rozwój systemu korzeniowego. Technologia nawożenia wymaga, oczywiście, wcześniejszego zastosowania nawozu potasowego, jeśli nie występuje nawożenie organiczne, zapewniające zaopatrzenie w potas na odpowiednim poziomie. Dawkę azotu możemy podzielić na przedsiewną i pogłówną, pamiętając jednak, że opóźnienie dawki może skutkować większą zawartością wody w zbieranym plonie.
Rośliny, które są odpowiednio odżywione wszystkimi niezbędnymi składnikami, mają optymalny start, który procentuje właściwym rozwojem roślin w dalszej części okresu wegetacyjnego. Stała, wysoka dostępność fosforu umożliwia szybkie wytworzenie większej masy wegetatywnej oraz tworzenie kolb, czyli organów generatywnych. Trzeba nadmienić, że im gorsze będą warunki rozwoju, szczególnie w początkowych fazach rozwoju roślin, tym większe korzyści przyniesie stosowanie nowoczesnych rozwiązań w nawożeniu. Bo tylko skutecznie odżywiona kukurydza wyda wysoki plon.
Wojciech Prokop
