Z kwaśnych gleb na ogół dobrze pobierane są mikroelementy (wyjątkiem jest molibden) oraz saletrzana forma azotu (NO3). Niemniej z gleb bardzo kwaśnych (pH poniżej 5), również niektóre mikroelementy (bor, miedź, cynk) przechodzą w formy trudniej dostępne dla roślin. Z kolei w glebach alkalicznych (pH powyżej 7,2), głównie mikroelementy stają się mniej dostępne dla roślin, z wyjątkiem molibdenu.
Poza tym wysokie pH gleby i związana z tym wysoka zawartość wapnia utrudnia pobieranie z gleby magnezu i fosforu. Ten ostatni zarówno w glebach alkalicznych, jak też kwaśnych, przechodzi w formy trudno dostępne dla roślin.
Przy stosowaniu wysokich dawek nawozów azotowych dochodzi do stopniowego spadku w kolejnych latach pH gleby, gdyż większość z nich działa zakwaszająco. W największym stopniu: siarczan amonu, następnie mocznik i saletra amonowa, w niewielkim stopniu zakwasza glebę saletrzak, zaś alkalizująco oddziałują rzadko stosowane w uprawie polowej saletry: wapniowa, magnezowa, sodowa i potasowa.
Niedobór magnezu występuje zazwyczaj w lekkich, a zarazem kwaśnych glebach, ale także w zasadowych, z wysoką koncentracją wapnia i potasu (silny antagonizm). W glebach kwaśnych zachodzi ponadto wyraźny antagonizm pomiędzy jonami wodoru i magnezu oraz wodoru i potasu. Makroelementy te są wówczas słabiej zatrzymywane przez kompleks sorpcyjny, co powoduje ich wymywanie z roztworu glebowego. Kwaśny odczyn gleby zaburza więc prawidłowe odżywianie roślin fosforem, potasem, magnezem i molibdenem. Niekorzystnym następstwem zakwaszenia gleb jest też wzrost rozpuszczalności i przyswajalności metali ciężkich, w tym manganu i żelaza oraz bardzo groźnych dla ludzi i zwierząt: kadmu i ołowiu.
Z punktu widzenia dostępności składników pokarmowych z gleby, a przy tym optymalnym dla większości roślin uprawnych, jest odczyn od lekko-kwaśnego do obojętnego, a ściślej pH w KCl w zakresie: 5.1-5,5 (w przypadku gleb bardzo lekkich), poprzez 5,6-6 (dla gleb lekkich), 6,1-6,5 (średniozwięzłych) oraz 6,6-7,2 (zwięzłych). Niemniej rozpatrując szczegółowo poszczególne składniki, optymalne pH dla ich dobrej przyswajalności zawiera się w następujących przedziałach:
- dla azotu od 5,6 do ponad 7,5 (w zależności od formy N), w glebach kwaśnych (pH
poniżej 5,6), lepiej przyswajane są jony saletrzane – NO3–;
- dla fosforu od 5,6 do 6,8;
- dla potasu powyżej 5,5;
- dla magnezu i wapnia powyżej 6,5;
- dla siarki powyżej 6,0;
- dla boru, miedzi i cynku od 5,0 do 6,5, a nawet (niewielki spadek przysw.) do 7,0;
- dla manganu poniżej 6,5 (im niższe pH tym lepsza przyswajalność);
- dla żelaza poniżej 6,0 (im niższe pH tym lepsza przyswajalność);
- dla molibdenu powyżej 6,5 (im wyższe pH tym lepsza przyswajalność).
