Drożdże w żywieniu zwierząt

Drożdże (Sacharomyces cerevisiae) to jednokomórkowe grzyby rozmnażające się przez pączkowanie. W sprzyjających warunkach robią to bardzo szybko, stąd powiedzenie: rosnąć jak na drożdżach”. Od wieków miały duże znaczenie gospodarcze. Dziś należą do najczęściej wykorzystywanych mikroorganizmów we współczesnym przemyśle biotechnologicznym oraz rolno-spożywczym.”

Od ponad 100 lat drożdże stosowane były w żywieniu zwierząt, jako bogate źródło witamin z grupy B, niektórych biopierwiastków, enzymów, a przede wszystkim dobrze trawionego białka. Ma to istotne znaczenie wobec zakazu stosowania do pasz mączek pochodzenia zwierzęcego. Dość wysoka jest zawartość energii metabolicznej w drożdżach, na ogół 11-14 MJ/kg, w zależności od ilości tłuszczu, włókna i skrobi. Zawartość białka jest nie mniejsza niż 50% w s.m. Jest ono szczególnie cenne z uwagi na dużą ilość lizyny.

Badania żywieniowe potwierdziły korzystny wpływ drożdży na florę przewodu pokarmowego, a także stymulację wzrostu i rozwoju młodych zwierząt oraz ich zdrowotność i produkcyjność. Znalazło to odzwierciedlenie w rozwoju nowych technologii produkcji drożdżowych dodatków paszowych i wzroście stosowania samych drożdży w praktyce żywienia zwierząt gospodarskich. Drożdże i preparaty drożdżopochodne wykorzystuje się bezpośrednio w żywieniu zwierząt jako komponent pasz lub jako składnik premiksów i probiotyków.

Drożdże są wskazane w żywieniu krów, szczególnie zalecane jest podawanie żywych komórek. Zwiększają one syntezę mikroorganizmów w żwaczu i tym samym produkcję łatwo dostępnego dla przeżuwaczy białka. Białko zawarte w drożdżach jest naturalnie chronione przed rozkładem żwaczowym. Dodatkową zaletą jest zawartość witamin – są źródłem witaminy B1, a także soli mineralnych i enzymów. Te ostatnie wspomagają układ trawienny, szczególnie zwierząt młodych, o nie w pełni wykształconym systemie trawienia. Stosowane w żywieniu krów zwiększają wydajność mleczną średnio o 4-7%. Stymulując produkcję lotnych kwasów tłuszczowych (LKT) w żwaczu, zwiększają zawartość tłuszczu w mleku. Zapobiegają zaburzeniom przemian metabolicznych w żwaczu (np. kwasica). Wspomagają odbudowę prawidłowej flory bakteryjnej w trakcie i po leczeniu antybiotykami oraz po odrobaczaniu. Stosowanie w żywieniu krów mlecznych kultur drożdży Saccharomyces cerevisiae jest szczególnie uzasadnione w okresie przejściowym, który obejmuje ostatnie 2-3 tygodnie zasuszenia i pierwszy miesiąc laktacji, gdy w dawce pokarmowej po wycieleniu dominują pasze treściwe. Dodatek drożdży w tym okresie wpływa stymulująco na pobranie suchej masy w pierwszym miesiącu po wycieleniu. Drożdże ułatwiają również adaptację środowiska żwacza do nowych warunków. Mają wyraźnie pozytywny wpływ na kondycję krów, jakość mleka i mięsa. Nie odnotowano negatywnego wpływu paszy zawierającej drożdże na stan gruczołu mlekowego i strzyków. Szczególnie zalecane są żywe drożdże serwatkowe, zawierające cenne białko serwatkowe.

Ze względu na zawartość związków wpływających na płodność (selen, witamina E, kwas foliowy) dodatek drożdży zalecany jest dla zwierząt rozpłodowych. Dzięki temu u loch obserwuje się wyraźniejsze objawy rui, korzystny wpływ na rozwój płodów, zwiększenie liczby żywo urodzonych prosiąt i masy ich ciała, zmniejszenie liczby upadków prosiąt, a także obniżenie ilości przypadków występowania zapalenia macicy i wymienia oraz pozytywny wpływ na stan racic. U knurów hodowlanych poprawia się kondycja i witalność, oraz obserwuje się zwiększenie ilości ejakulatu i poprawę jego jakości, czego wymierną korzyścią jest dłuższe użytkowanie rozpłodowe. U prosiąt dodatek drożdży wspomaga efektywność działania układu enzymatycznego, co przejawia się poprawą pobierania paszy i zwiększeniem przyswajalności składników pokarmowych, a zatem lepszymi wynikami odchowu. Obserwuje się poprawę zdrowotności i odporności oraz zmniejszenie infekcji i ograniczenie występowania biegunek, wywołanych takimi bakteriami chorobotwórczymi jak np. Escherichia coli, Salmonella, oraz ochronę przed grzybami patogennymi (np. Candida albicans). Pozytywny efekt w żywieniu prosiąt występuje już przy podawaniu preparatów od drugiego dnia życia. Badania przeprowadzone na tucznikach wskazują na możliwość uzyskania lepszych, nawet o 20%, przyrostów masy ciała zwierząt oraz zmniejszenie występowania biegunek od 20 do 50%.

Drożdże nie tylko można, ale należy stosować w żywieniu drobiu, zarówno brojlerów jak i kur niosek. Dodatek drożdży do pasz dla drobiu ma wpływ na poprawę jakości mięsa oraz jaj. Blade” mięso drobiu i jasne żółtka jaj to właśnie wynik niewłaściwego żywienia, w tym niedobór naturalnych witamin i niepełnoaminokwasowego białka. Drożdże wyrównują te niedobory.

Wiele badań poświęca się też wiązaniu mykotoksyn przez drożdże. Poziom mykotoksyn podczas podawania drożdży suszonych zmniejszał się nawet o 30-50%, zarówno w przypadku bydła, świń jak i drobiu (co jest możliwe dzięki dezaktywującym właściwościom oligosacharydów uzyskiwanych ze ścian komórkowych drożdży) oraz wpływowi drożdży na obniżenie ilości komórek somatycznych w mleku. Drożdże poprawiają również smakowitość paszy.

Jako dodatek do pasz, to najczęściej drobne kuleczki o średnicy 1-2 mm – otoczkowane – zalecane do wszystkich rodzajów pasz, w tym granulowanych i premiksów (są odporne na wysokie temperatury granulacji – do 82oC). Na rynku krajowym działają tacy producenci i dystrybutorzy preparatów zawierających drożdże paszowe, jak InterYeast, Leiber, Alltech, Agrobi, Polmarche, Nutrition itd. Poniżej zamieszczono dawki dzienne drożdży, zalecane w żywieniu poszczególnych grup zwierząt:

Preparaty na bazie drożdży zawierają żywe kultury drożdży oraz martwe, suszone metodą rozpyłową, drożdże. Gównym celem stosowania w żywieniu zwierząt drożdży martwych jest uzyskanie źródła wysokowartościowego białka, witamin i minerałów. Wykazują one także pewne działanie prebiotyczne, jak też probiotyczne. Polega ono na pozytywnym oddziaływaniu na mikroflorę i środowisko przewodu pokarmowego, poprzez hamowanie rozwoju patogenów, z którymi drożdże konkurują o dostęp do składników pokarmowych. Oligosacharydy drożdży, takie jak mannany i betaglukany, wyizolowane z ich ścian komórkowych, stanowią grupę cennych związków o szerokim spektrum działania. Dzięki powiązaniu mannanów z różnymi związkami biologicznie czynnymi, jak lipidy, glikoproteiny czy chityna, ściany komórkowe drożdży charakteryzują się szczególnie stabilną i rozbudowaną strukturą o właściwościach silnie wiążących wodę oraz bakterie patogenne i mikotoksyny. Patogeny i toksyny wiążą się z cząsteczkami mannozy, znajdującymi się w ścianach komórkowych drożdży i zostają unieszkodliwione lub wydalone. Dzięki tym właściwościom mannanów istotnie ograniczone zostaje występowanie mikroorganizmów chorobotwórczych (bakterie E.coli lub Salmonella) oraz zwiększona ilość pożądanych bakterii kwasu mlekowego. Ich działanie z kolei pozwala na obniżenie pH treści przewodu pokarmowego, co dodatkowo eliminuje patogeny wrażliwe na niskie pH. Wpływa to zatem na namnażanie się korzystnej mikroflory w jelicie i zapobiega namnażaniu flory patogennej, wywołującej biegunki. Beta-glukany pochodzące z drożdży tworzą szczególne struktury, które stymulują aktywność układu odpornościowego.

W handlu można znaleźć preparaty drożdżowe wzbogacone w makroelementy i pierwiastki śladowe. W określonych warunkach inkubacji, drożdże można wzbogacać w wapń, magnez, sód, potas. Drożdże łatwo też bioakumulują sole miedzi, litu, selenu, cynku oraz chromu. Szczególnie z tym ostatnim wiąże się duże nadzieje, gdyż jest on pierwiastkiem śladowym, niezbędnym do prawidłowego metabolizmu glukozy, insuliny, kwasów tłuszczowych, białek oraz wzrostu mięśni. Sądzi się, że jego odpowiednia podaż może wywierać wpływ na redukcję otłuszczenia tusz wieprzowych. Drożdże wzbogacone w mikroelementy w organizmie zwierzęcia zachowują się jak chelaty. W wyniku skarmiania organicznych form mikroelementów jest lepsze przyswajanie i wykorzystanie, co ma duże znaczenie fizjologiczne i ekologiczne. Ograniczeniu ulega skażenie środowiska przez pozostałości metali ciężkich.

“