Kukurydza, ze względu na wysoki potencjał plonowania, wykazuje bardzo duże zapotrzebowanie na składniki pokarmowe. W przeliczeniu na 1 t ziarna z odpowiednią masą słomy, pobiera przeciętnie (w kg): 25 azotu (N), 12 fosforu (P2O5), 28 potasu (K2O), 10 wapnia (CaO), 7,5 magnezu (MgO), 4 siarki (S), zaś z mikroelementów (w g): 75 cynku (Zn), 100 manganu (Mn), 10 miedzi (Cu), 12 boru (B) i 0,9 molibdenu (Mo).
Wynika z tego, że w przeliczeniu na plon 8–12 t suchego ziarna roślina ta wykorzystuje w okresie wegetacji (w kg): 200–300 N, 96–144 P2O5, 224–336 K2O, 80–120 CaO, 60–90 MgO i 32–48 S, zaś z mikroelementów (w g): 600–900 Zn, 800–1200 Mn, 80–120 Cu, 96–144 B i 7,2–10,8 Mo. Przy ustalaniu dawek nawozów, należy brać pod uwagę nie tylko wymagania pokarmowe roślin i prognozowany plon, ale też odczyn i zasobność gleby w przyswajalne składniki pokarmowe oraz przedplon. Wprawdzie kukurydza uważana jest za roślinę tolerancyjną na kwaśny odczyn gleby, jednak przy pH poniżej 5,0 (gleby lżejsze) lub 5,6 (zwięźlejsze), wskazane jest zwapnowanie pola. Lekko kwaśny lub obojętny odczyn, a więc pH w zakresie 5,6–6,8 można uznać za optymalny dla kukurydzy, a jednocześnie gwarantujący dobrą przyswajalność większości składników, w tym fosforu, cynku, boru i miedzi.
Mikroelementy stosuj dolistnie
W uprawach kukurydzy w mniejszym stopniu niż w innych uprawach, wykorzystuje się dolistne dokarmianie roślin. Wynika to z ograniczonych możliwości technicznych, a ściślej dokonania oprysku w późniejszych fazach wegetacji, na wyrośnięty łan roślin. Jednak obecnie, możliwości takiego oprysku w niektórych gospodarstwach są większe, zwłaszcza że dokarmianie dolistne można połączyć ze zwalczaniem szkodników. Przy wyborze nawozu dolistnego pod kukurydzę należy zwracać uwagę na podwyższoną zawartość (w okresie wiosennym) fosforu i cynku, często też (w okresie intensywnego wzrostu) potasu, boru i manganu. Do sporządzanego roztworu można też dodać mocznik (6-proc. stężenie) oraz siarczan magnezu (jednowodny w 3-proc. stężeniu, zaś siedmiowodny w 5-proc.).
Spośród mikroelementów kukurydza jest szczególnie wrażliwa na niedobór cynku i na ogół korzystnie reaguje na dolistne dokarmianie tym składnikiem, zwłaszcza w przypadku wysokich dawek fosforu lub wysokiej zasobności gleby w ten składnik, a także na glebach z wysokim, ale też niskim pH. Niedobór cynku uwidacznia się także na glebach z wysoką zawartością związków organicznych i cząstek spławialnych (gleby ciężkie). Także chłód oraz wilgotna pogoda w okresie wegetacji ograniczają pobieranie Zn przez rośliny. Wówczas wierzchołki liści młodych siewek bieleją, a na liściach pomiędzy nerwami pojawiają się bielejące smugi, które z czasem (przy dużym deficycie) mogą zamierać i wykruszać się. Objawy niedoboru w późniejszym okresie widoczne są w postaci jasnych pasów po obu stronach nerwu głównego. Przy większym niedoborze następuje też skrócenie międzywęźli, w wyniku czego rośliny karłowacieją, bowiem niedobór Zn ogranicza metabolizm azotowy oraz syntezę auksyn (fitohormonów wzrostu). Mogą także nastąpić zaburzenia w rozwoju generatywnym, co skutkuje opóźnieniem terminu wyrzucania wiech i kwitnienia, zaś nasiona przyjmują kolor białawoszary. Dawka schelatowanej formy cynku w ilości 0,5–1,2 kg/ha Zn (w 2–3 opryskach) powinna zaspokoić wymagania pokarmowe tej rośliny.
Diagnoza niedoboru cynku, podobnie jak wielu innych składników na roślinach, w oparciu o zewnętrzne objawy nie zawsze jest rozpoznawalna „gołym okiem”. Często są to ukryte niedobory, gdzie jedynym skutkiem deficytu jest spadek plonu. Niedoborowym mikroelementem na plantacjach kukurydzy jest też bor (pierwiastek młodości). Jego deficyt występuje często na glebach kwaśnych i alkalicznych, poza tym w okresach z niedoborem wody i w warunkach dużego usłonecznienia. Niedobór boru objawia się zamieraniem lub zniekształceniem stożków wzrostu i najmłodszych liści, a także włośników korzeni, które śluzowacieją. W późniejszym okresie odpowiada za żywotność pyłku, co przekłada się na prawidłowe tworzenie nasion. W odróżnieniu od cynku, którego niedobór występuje najczęściej w początkowym okresie wzrostu kukurydzy, największe zapotrzebowanie na bor wykazuje ta roślina na 2–3 tygodnie przed kwitnieniem wiech, choć przy dużym deficycie, również wcześniej i później. Przy dolistnej aplikacji zaleca się w 2–3 opryskach 0,25–0,4 kg B/ha.
Spośród mikroelementów kukurydza w największej ilości pobiera mangan. Występuje on na ogół w dużych ilościach w glebie, problem tkwi w jego przyswajalności. Na glebach kwaśnych występuje w formach łatwo przyswajalnych (Mn2+), natomiast wraz ze wzrostem pH powyżej 6, jego przyswajalność maleje i wówczas celowa jest dolistna aplikacja, w dawce 0,6–0,9 kg/ha Mn (w 2–3 opryskach). Odwrotnie na odczyn gleby reaguje molibden (odpowiada, podobnie jak mangan, za wykorzystanie azotu), którego niedobór notuje się na glebach kwaśnych (pH poniżej 6) i wówczas celowa jest dolistna dawka 10–20 g/ha Mo. Korzystnie na przebieg wegetacji kukurydzy (większa odporność na suszę i choroby) mogą też oddziaływać nawozy dolistne zawierające krzemionkę.
Dokarmianie dolistne podnosi plony o 8–15%
Przed dokonaniem oprysku w pierwszej kolejności do wypełnionego w 2/3 wodą zbiornika opryskiwacza (z włączonym mieszadłem) daje się mocznik, następnie siarczan magnezu (jednowodny ociepli sporządzony roztwór) oraz nawozy mikroelementowe. Warto wiedzieć, że na ogół lepsze efekty plonotwórcze uzyskuje się w wyniku naniesienia roztworu również na dolną stronę liścia, gdyż wzrasta wówczas przyswajalność składników. W tym celu wskazany byłby opryskiwacz z zamontowanym rękawem powietrznym.
Ważna jest też ilość roztworu nanoszonego na roślinę. W przypadku kukurydzy nadmiar jest szczególnie niewskazany, gdyż spływa do lejka pomiędzy łodygą a nasadą liścia i może powodować poparzenia. Pierwszy oprysk należy przeprowadzić w fazie 5–7 liści, drugi po 10–14 dniach oraz trzeci łącznie z preparatem owadobójczym. W wyniku dodatkowego wniesienia w okresie wegetacji (w 2–3 opryskach) niezbędnych składników, można liczyć na wzrost plonów w zakresie 8–15%. Przy ich zauważalnych niedoborach oraz dostarczeniu w miarę wcześnie i w odpowiednich dawkach, efekt plonotwórczy powinien być większy.
