Nawożenie cebuli może znacząco wpływać na późniejszy plon. Najważniejszy jest azot, ale niedobór lub nadmiar każdego ze składników mineralnych szkodzi roślinom.
Nawożenie mineralne cebuli jest istotnym czynnikiem plonotwórczym i musi być dostosowane do wyników badania zasobności gleby przeprowadzonego wiosną. Racjonalne nawożenie i odżywianie roślin ma kluczowe znaczenie z powodów ekonomicznych – wielkości i jakości uzyskiwanych plonów. Cebula ma wysokie wymagania względem składników pokarmowych zawartych w wierzchniej części gleby, gdyż jej system korzeniowy znajduje się dość płytko – jego główna masa sięga do głębokości 20 cm.
Istnieją dwa popularne sposoby aplikacji nawozów – doglebowe – posypowe (w formie granulowanej) oraz dolistne w formie płynnej. Nawożenie „pod korzeń” jest tym podstawowym sposobem dostarczania składników pokarmowych roślinom, zaś odżywianie dolistne stanowi jego uzupełnienie w momencie, kiedy to korzeń z powodu niekorzystnych warunków nie może pobrać pewnych składników z gleby (np. susza, podtopienie plantacji) oraz w celu uzupełnienia składników pokarmowych przez liście już w trakcie wegetacji, w momencie stwierdzenia ich niedoboru (np. w badaniu fluorymetrycznym).
Najważniejszym czynnikiem plonotwórczym w uprawie cebuli jest azot. Jeżeli brakująca dawka tego pierwiastka jest większa niż 100 kg/ha – ze względu na powodowanie dużego zasolenia gleby, którego cebula nie toleruje – aplikowany azot należy podzielić na dwie równe dawki, z czego drugą stosujemy po 3 tygodniach od wschodów, nie później niż do połowy czerwca. Roślina o niedoborach azotu oznajmia zasychaniem końcówek, usztywnieniem i żółknięciem szczypioru oraz zahamowaniem wzrostu. Optymalna zawartość azotu w glebie wynosi 100-140 kg N/ha w czystym składniku.
Niedobory fosforu powodują jaśniejsze zabarwienie liści oraz opóźnione dojrzewanie cebuli – przedłużający się okres wegetacji nie sprzyja dobremu przechowaniu plonu. Z kolei potas jest odpowiedzialny za gospodarkę wodną rośliny. Powoduje lepsze wykorzystanie wody przez komórki rośliny, ogranicza transpirację, co jest istotne w przypadku długotrwałej suszy. Brak potasu także niekorzystnie wpływa na jakość przechowalniczą cebuli. Z kolei wysokie dawki tego pierwiastka powodują obniżenie zdolności pobierania magnezu z gleby przez korzeń. Należy wtedy uwzględnić ten czynnik w planowaniu odżywiania dolistnego tym pierwiastkiem.
Kolejnym ważnym składnikiem odżywczym, ale także istotnym elementem w agrotechnice cebuli, jest wapń. Stosowanie nawozów wapniowych ma na celu dostarczenie roślinom wapnia odżywczego oraz zredukowanie niekorzystnego wpływu kwasowości, tj. ograniczenie szkodliwego działania jonów glinu i wodoru w glebie, a przez to, poprawę dostępności dla roślin składników pokarmowych. Cebula nie znosi kwaśnego środowiska, dlatego też optymalne pH w glebie powinno zawierać się w przedziale 6,5-7,5 dla gleb mineralnych oraz 5,5-6,5 dla upraw znajdujących się na glebach torfowych. Rola wapnia w roślinie jest bardzo ważna. Buduje on ściany komórkowe – tworząc kompleksy z pektynami i celulozą, co zwiększa ich stabilność i wytrzymałość na czynniki mechaniczne, a także na patogeny. Dzięki właściwej zawartości wapnia budowa tkanek jest stabilna. Ponadto wapń oddziałuje na gospodarkę hormonalną roślin, wpływa na podziały komórek, ich wzrost oraz funkcjonowanie. Jest składnikiem enzymów oddechowych, co także przekłada się na jakość już zebranych warzyw – przy niskiej zawartości tego pierwiastka oddychają one intensywniej i szybciej tracą turgor.
Chociaż mikroelementy są potrzebne roślinie w znacznie mniejszych ilościach od makro pierwiastków, to odgrywają one niebagatelną rolę w produkcji wysokiej jakości cebuli.
Mangan ma bezpośredni związek z kwasowością gleby – w silnie kwaśnym środowisku pierwiastek ten powoduje zamieranie siewek w skutek swojej toksyczności, zaś pH powyżej 7,5 powoduje konieczność dokarmiania tym mikroelementem w wyniku słabszego jego pobierania z gleby w środowisku zasadowym. Mangan jest ważny ze względu na funkcję aktywatora enzymów odpowiadających za redukcje azotanów w roślinie. Jego niedobór powoduje także wolniejszy wzrost roślin oraz jaśniejsze zabarwienie i skręcanie się szczypioru.
Niedobór molibdenu sprawia, że siewki cebuli stają się wiotkie, a końcówki szczypioru zamierają. Miedź w cebuli ma istotne znaczenie z kilku przyczyn: jest niezbędna do pobierania azotu mineralnego z gleby, uczestniczy w syntezie chlorofilu oraz procesie fotosyntezy. Problemy z pobieraniem miedzi przez cebulę mogą być spowodowane suszą oraz intensywnym nawożeniem mineralnym, co w konsekwencji prowadzi do zaburzenia w wykształcaniu się oraz wybarwianiu łusek zewnętrznych. Cynk bierze udział w syntezie tryptofanu – ważnego aminokwasu, który z kolei wspomaga syntezę auksyn (regulator wzrostu). Jego brak objawia się karłowaceniem roślin, co ogranicza plon cebuli. Z kolei żelazo jest odpowiedzialne za tworzenie się chlorofilu, metabolizm kwasów nukleinowych oraz za fotosyntezę i oddychanie. Jego niedobory zdarzają się jedynie na glebach alkaicznych, bogatych w siarkę, fosfor i miedź oraz świeżo wapnowanych. Generalnie gleby w Polsce są dosyć ubogie w miedź.
Pamiętajmy, że tylko odpowiednio dobrany program nawożenia pozwala uniknąć potencjalnych problemów w uprawie i uzyskać satysfakcjonujący plon cebuli.
Łukasz Peroń
