Po zbiorze kukurydzy na ziarno lub CCM pozostaje na polu duże ilości słomy. Warto umiejętnie zagospodarować tę cenną masę organiczną.
Przy uprawie kukurydzy na ziarno, stosunek suchej masy ziarna do suchej masy resztek pożniwnych wynosi przeciętnie 1:1,5, podczas gdy przy uprawie na CCM 1:1,2.
Tak więc przy plonie suchej masy ziarna w wysokości 6-10 t/ha, pozostaje na polu 9-15 t suchej masy resztek pożniwnych, co odpowiada 18-30 t świeżej masy. Warto umiejętnie zagospodarować tę cenną masę organiczną, z korzyścią dla żyzności gleby i udostępnienia roślinom następczym, znacznych ilości składników mineralnych.
Po ich wprowadzeniu do gleby, następuje w okresie do dwóch lat (niekiedy dłużej) proces mineralizacji i humifikacji. W wyniku tych procesów tworzą się związki próchniczne oraz udostępniane są roślinom następczym (w tym kukurydzy uprawianej w monokulturze) znaczne ilości składników pokarmowych
Do prawidłowej mineralizacji niezbędny jest azot i wapń
Przy pełnej mineralizacji – z 1 t resztek pożniwnych wprowadza się do gleby przeciętnie: 12 kg azotu (N), 4,5 kg fosforu (P2O5) i magnezu (MgO), 22 kg potasu (K2O) oraz 6 kg wapnia (CaO), a także mikroelementy, szczególnie mangan, cynk i bor.
Wynika stąd, iż po przyoraniu 10 t/ha suchej masy resztek pożniwnych, pozostaje w glebie dla roślin następczych: 120 kg N, po 45 kg P2O5 i MgO, 220 kg K2O, 60 kg CaO oraz mikroelementy.
Dla ich prawidłowej mineralizacji, a ściślej namnażania mikroorganizmów prowadzących ten proces, niezbędny jest azot, często także wapń, a ściślej optymalne pH gleby.
Dlatego w słabszych stanowiskach (z objawami niedoboru N na roślinach), celowa jest dawka 4-6 kg N na 1 t przyorywanych resztek, przeciętnie do 100 kg mocznika lub 100 l RSM 32 na 1 ha.
Jeszcze lepsze wyniki powinna dać niewielka (do 20 hl/ha) lub dwukrotnie większa dawka gnojowicy. Mniejsza ma sens, przy zasiewie późną jesienią (w XI) pszenicy ozimej lub przewódkowych odmian pszenicy jarej, zaś większa pod kukurydzę uprawianą w monokulturze lub rośliny okopowe.
Nie wysiewaj w tym samym czasie nawozów N i Ca
Należy dodać, że azot i inne składniki wniesione w tych nawozach, nie są w tym przypadku tracone, będą dostępne po pewnym okresie, dla kolejnej rośliny w zmianowaniu.
W przypadku niskiego pH gleby (poniżej 5,5), korzystny wpływ na humifikację i mineralizację słomy kukurydzianej da wysiew przed jej przyoraniem wapna węglanowego, np. kredy (do 3 t/ha).
Stosowanie N jest wówczas niewskazane, z uwagi na jego możliwe straty w postaci ulatniającego się amoniaku. Dotyczy to zwłaszcza okresu z wyższą temperaturą (powyżej 10 st. C), przy niższej (poniżej 5 st. C) można go wysiać, najlepiej bezpośrednio przed przyoraniem słomy.
Podczas mineralizacji resztek niszczone są patogeny chorób i szkodników
Zbiór ziarna lub kolb, a także całych roślin na kiszonkę, nie powinien kończyć prac polowych na plantacji kukurydzy. Także z uwagi na fakt, iż w resztkach pożniwnych zimują zarodniki grzybów chorobotwórczych, przetrwalniki wirusów i bakterii oraz szkodniki.
Szczególne groźne są grzyby z rodzaju Fusarium, będące sprawcą zgorzeli siewek oraz fuzariozy łodyg i kolb, co często skutkuje wytwarzaniem w ziarniakach, groźnych dla ludzi i zwierząt mikotoksyn.
W resztkach zimują także zarodniki głowni guzowatej i pylącej kukurydzy oraz drobnej i żółtej plamistości liści, a przede wszystkim larwy najgroźniejszego szkodnika, jakim jest omacnica prosowianka.
Resztki pożniwne kukurydzy należy przed przyoraniem pociąć
Dlatego słomę kukurydzianą oraz wysoką ścierń należy w miarę dobrze rozdrobnić (na 8-12 cm odcinki), przy czym im większa biomasa tym krócej. Wysoką ścierń najlepiej rozdrobnić mulczerem lub rozdrabniaczem gałęzi.
Dobre pocięcie łodyg, osadek kolb i ścierni jest szczególnie istotne z uwagi na możliwość eliminacji (do 70 proc.) zimujących w dolnej części łodyg (zwykle w ścierni i osadkach kolb) larw omacnicy prosowianki.
Następnie należy je dobrze wymieszać z glebą, np. ciężką broną talerzową, która dodatkowo rozdrobni resztki pożniwne. Ostatnim zabiegiem jest w miarę głęboka orka (do 25 cm), najlepiej pługiem z przedpłużkiem.