Pojawiające się w ostatnim okresie coraz częstsze susze skutkują poszukiwaniem roślin dobrze radzących sobie w takich warunkach. Jedną z nich jest słonecznik, który charakteryzuje się dobrą wytrzymałością na suszę, dzięki posiadaniu grubej omszonej skórki pokrywającej łodygi i liście. Chroni ona roślinę przed następstwami niedoboru wody, a nawet przed suszą. Słonecznik znacznie lepiej znosi okresowe susze niż inne jare rośliny oleiste.
Największe zapotrzebowanie na wodę słonecznik wykazuje w fazie tworzenia pąków kwiatowych i kwitnienia, które występuje najczęściej w lipcu. Jednak w tym okresie w warunkach klimatycznych Polski mają miejsce największe opady atmosferyczne. Utrzymująca się podczas kwitnienia słonecznika słoneczna pogoda wpływa korzystnie na zapylenie kwiatów przez owady i na zawiązywanie niełupek. Opady w fazie kwitnienia przyczyniają się do rozwoju chorób i negatywnie wpływają na zawiązywanie nasion. Poza tym słonecznik w okresie dojrzewania i zasychania koszyczków potrzebuje ciepłej i suchej pogody.
Słonecznik charakteryzuje się dużymi wymaganiami cieplnymi, a dobre warunki do jego uprawy występują w rejonach, które są odpowiednie do uprawy kukurydzy na ziarno. Powodzenie uprawy słonecznika możliwe jest dzięki występowaniu sumy średnich temperatur w okresie wegetacji na poziomie co najmniej 3000 ºC, przy minimalnych potrzebach cieplnych, które wynoszą 2000 ºC i sumie opadów atmosferycznych w przedziale od 300 do 500 mm. Zagrożeniem w uprawie słonecznika są przedłużające się chłody wiosenne, które mogą doprowadzić do zhamowania kiełkowania i wzrostu roślin, zaś w późniejszym okresie mogą przyczynić się do żółknięcia roślin, a nawet ich zamierania.
Przy planowaniu uprawy słonecznika należy pamiętać, ze roślina ta wymaga pH gleby mieszczącego się w przedziale od 6,6 do 7,2. Słonecznik dobrze plonuje na glebach żyznych kompleksu pszennego bardzo dobrego i dobrego o wyższej zawartości próchnicy. Roślina ta może być również uprawiana na glebach kompleksu pszennego wadliwego i pszennego górskiego, a nawet na kompleksach żytnich, bardzo dobrym i dobrym. Uprawa słonecznika najlepiej sprawdza się po okopowych, w uprawie których wniesiono obornik. Dobrym przedplonem są rośliny bobowate, a nawet zboża, zwłaszcza pszenica.
Zaletą uprawy słonecznika jako przedplonu jest dobre zacienienie gleby i jej oczyszczenie z chwastów, jednocześnie jednak ze względu na znaczną masę roślin dochodzi do wyczerpania gleby ze składników pokarmowych. Po zbiorze słonecznika na polu pozostaje znaczna ilość resztek pożniwnych – korzeni, części łodyg, liści i koszyczków, które należy rozdrobnić (np. broną talerzową) przed uprawą rośliny następczej. Słonecznik, który późno schodzi z pola pozostawia wolno rozkładające się resztki pożniwne. W uprawie tej rośliny ważną role odgrywa fakt, że nie jest ona atakowana przez tak wiele chorób i szkodników jak inne gatunki roślin.
W przypadku uprawy słonecznika z przeznaczeniem na nasiona roślina ta potrzebuje około 60 kg N, 40 – 60 kg P2O5 i 150 – 180 kg K2O. Wyższe niż 60 kg dawki azotu nie wpływają korzystnie na wielkość plonu. Stąd też niskie nawożenie azotowe w uprawie tej rośliny, poza odpornością słonecznika na suszę, również stanowi bardzo dobry argument do jego uprawy, szczególnie przy nadal utrzymujących się wysokich cenach nawozów.
