Rzepak ozimy to roślina wymagająca. Do prawidłowego wzrostu i rozwoju potrzebuje zbilansowanego nawożenia. Ma określone wymagania glebowe i klimatyczne. Wymaga odpowiedniego umiejscowienia w strukturze zasiewów.
Rzepak wymaga gleb zasobnych w składniki pokarmowe, znajdujących się w wysokiej kulturze i odznaczających się odpowiednim odczynem. Dobrze udaje się na glebach lekko kwaśnych do obojętnych (pHKCl wynoszące od 5,1 do 6,5).
Dobrymi glebami są średnie i mocne czarnoziemy, gleby brunatne oraz mady. Rzepak dobrze rośnie na glebach żyznych, o głębokiej warstwie próchnicznej i wysokiej zasobności w wapń. Może być uprawiany na lżejszych glebach, ale takie stanowisko uniemożliwia uzyskanie wysokich plonów.
Nie zaleca się natomiast uprawiać rzepaku na torfach i murszach. Pod rzepak nie nadają się także gleby, które nie są drenowane i występują na nieprzepuszczalnym podłożu oraz zakwaszone piaski i gleby podmokłe.
Prawidłowy wzrost i rozwój rzepaku ozimego ma miejsce na obszarach o dużej względnej wilgotności powietrza, a także na terenach o rocznej sumie opadów wynoszącej od 600 do 700 mm i ich równomiernym rozkładzie. Reakcja rzepaku na wielkość opadu oraz jego rozkład zależy od fazy rozwojowej rośliny.
Jesienią rzepak ozimy wykazuje mniejsze potrzeby wodne w stosunku do okresu wiosennego. Jednak odpowiednia wilgotność gleby jest niezbędna do szybkich i równomiernych wschodów roślin oraz umożliwia właściwy rozwój i przygotowanie rzepaku do spoczynku zimowego. Do rozpoczęcia kiełkowania rzepak wymaga niewielkich ilości wody, w przedziale od 48 do 52% masy nasienia. Jednak ze względu na małą siłę ssącą nasion zawartość wody w glebie powinna wynosić od 32 do 35% polowej pojemności wodnej.
Zbyt niska wilgotność gleby występująca jesienią wpływa na niewyrównane i opóźnione wschody roślin oraz stwarza problemy z właściwym przeprowadzeniem ochrony chemicznej. Silne zróżnicowanie plantacji uniemożliwia określenie fazy rozwojowej roślin, ponieważ część rzepaku dopiero wschodzi, podczas gdy inne rośliny wytwarzają już liście właściwe.
Rzepak ozimy charakteryzuje się bardzo dużą wrażliwością na niedobory wody w okresie wiosenno-letniego rozwoju roślin. Największe potrzeby wodne wykazuje w fazie kwitnienia, zawiązywania łuszczyn oraz w okresie rozwoju i dojrzewania nasion, a mające miejsce w tych okresach niedobory wody mogą prowadzić do obniżenia plonowania roślin.
Występująca w okresie kwitnienia rzepaku susza może wpływać na zbyt wczesne opadanie kwiatków, natomiast niedobór wody mający miejsce w czasie zawiązywania łuszczyn skutkuje istotnym spadkiem liczby łuszczyn, zarówno na pędzie głównym, jak i na pędach bocznych. Susza glebowa w czasie rozwoju i dojrzewania nasion wpływa natomiast na zmniejszenie ich masy.
Czynnikiem warunkującym prawidłowe przezimowanie rzepaku jest właściwa temperatura powietrza panująca w okresie zimowym, bowiem występujące w tym czasie okresy z wyższą temperaturą prowadzą do rozhartowania roślin, które przy ponownym obniżeniu temperatury mogą ulec uszkodzeniu, a nawet zniszczeniu. W celu właściwego przezimowania rzepak przed okresem spoczynku zimowego powinien wytworzyć 8 – 9 liści właściwych, a korzeń rośliny powinien mieć średnicę powyżej 1 cm.
Występujące w okresie zimowym nawet kilkudniowe bardzo niskie temperatury w granicach od -15°C do -18°C nie stanowią zagrożenia dla roślin, pod warunkiem obecności okrywy śnieżnej, która jednak nie powinna być zbyt gruba, ze względu na niebezpieczeństwo wyprzenia roślin. Niekorzystny wpływ na przezimowanie rzepaku mają również silne i mroźne wiatry, które powodują wysmalanie roślin.
dr hab. Marzena S. Brodowska, prof. uczelni
TAGI: rzepak ozimy, woda, wymagania glebowe, niedobory wody, potrzeby wodne, susza, przezimowanie, czarnoziemy, temperatura
