Od czego zależy żyzność gleby? Czy zawsze mamy na nią wpływ? Czy może zależy od rodzaju gleby i niekoniecznie możemy ją drastycznie zmienić?
Duży wpływ na żyzność gleby, a przede wszystkim na jej właściwości fizyczne i chemiczne odgrywa tekstura gleby. Występujące w glebie części szkieletowe oraz piasek odgrywają dużą rolę w kształtowaniu właściwości fizycznych gleb.
Znajdujące się w glebie większe przestrzenie między nimi wpływają korzystnie na warunki powietrzne gleb. Sprawiając, że gleby które posiadają większą zawartości tych cząstek szybko się nagrzewają w okresie wiosennym, jednakże tym samym łatwo przepuszczają wodę, co często wiąże się z ich łatwym wysychaniem.
Poza tym takie gleby odznaczają się małą zdolnością do zatrzymywania składników pokarmowych, co prowadzi do ich wymywania w głębsze warstwy gleby. Ma to szczególne znaczenie w przypadku mobilnych form pierwiastków, takich jak azotany, siarczany, czy też jony wapnia i magnezu.
Odmiennymi właściwościami charakteryzują się cząstki pylaste i ilaste, które wykazują zdolność wiązania wody oraz nadają glebie zwięzłość. Cząstki te mogą się utrzymywać w zawiesinie wodnej oraz są aktywne chemicznie, w przeciwieństwie do części szkieletowych gleby oraz do piasku.
Obecność dużych ilości cząstek pylastych i ilastych w glebie warunkuje dużą zdolność do wiązania wody, a przez to wpływa na zwiększanie objętości takiej gleby. Jednak należy pamiętać, że napęczniała gleba po wyschnięciu kurczy się i twardnieje, powstają na niej rysy i szpary, które przecinają glebę w różnych kierunkach.
Występowanie tego zjawiska jest szczególnie niekorzystne z rolniczego punktu widzenia, ponieważ taka gleba bardzo ciężko poddaje się obróbce mechanicznej, co przekłada się na trudne warunki do jej uprawy.
Bardzo ważną cechą gleb zawierających cząstki pylaste i ilaste jest możliwość utrzymywania ich w zawiesinie wodnej. Nadaje to glebie strukturę gruzełkowatą, która jest optymalną strukturą fizyczną dla wzrostu i rozwoju roślin.
Poza tym cząstki pylaste i ilaste, stanowiące element aktywny gleby, biorą udział w procesach chemicznych w niej zachodzących. Wykazują one zdolność sorbowania wody, powietrza i składników stałych, w tym składników pokarmowych, w ten sposób chroniąc składniki nawozowe przed wymyciem w głębsze warstwy profilu glebowego.
Warto jednak pamiętać, że optymalne warunki dla wzrostu i rozwoju roślin uzależnione są od obecności i wzajemnego stosunku w glebie części szkieletowych i piasku oraz cząstek pylastych i ilastych.
Przyjmuje się, że najlepsze środowisko do wzrostu roślin ma miejsce w glebie, która zawiera od 30 do 40% cząstek spławialnych, czyli cząstek o średnicy mniejszej niż 0,02 mm. Taka gleba wykazuje zarówno najlepsze właściwości fizyczne, jak i chemiczne dla uprawianych roślin.
