Zimotrwałość to nie to samo co mrozoodporność. Zimotrwałość to jedna z cech oceniana przez COBORU.
Zimotrwałość roślin to odporność roślin zarówno na chłód i mróz, jak też na szereg niekorzystnych czynników zewnętrznych, które panują w okresie zimowym. Poza wymarzaniem roślin w tym czasie może dochodzić do ich wymakania, wysuszania zimowego, wypierania oraz do porażenia przez różnego rodzaju patogeny i szkodniki. Warto podkreślić, że nie zawsze mrozoodporności roślin uprawnych, zwłaszcza zbóż ozimych, towarzyszy wysoka odporność na inne niekorzystne czynniki występujące w okresie zimowym.
Wymarzanie roślin
Wymarzanie roślin związane jest przede wszystkim z tworzeniem się kryształków lodu w przestrzeniach międzykomórkowych, a także pomiędzy tkankami i organami. W związku z silnym odciąganiem wody z komórek następuje ich odwodnienie, przez co ulegają one skurczeniu oraz prowadzi to do ich nieodwracalnych deformacji. Poza tym obecność dużych złogów lodowych może uszkadzać ich struktury komórkowe.
Wymakanie roślin
Natomiast wymakanie roślin występuje najczęściej na glebach ciężkich, charakteryzujących się małą przewiewnością i słabą przepuszczalnością. Na takich glebach następuje szybkie zamarzanie zalegającej wody, które ma miejsce nawet przy słabych przymrozkach. Dodatkowo niedotlenienie korzeni, występujące w glebach zalanych wodą, może wiązać się z nieodwracalnymi uszkodzeniami mrozowymi.
Wysuszenie zimowe
Kolejnym zjawiskiem, na które narażone są rośliny w okresie zimowym, jest wysuszanie zimowe, wynikające z przerwania pobierania wody przez ich system korzeniowy. Zjawisko to zachodzi w temperaturze poniżej 0 ºC, przy występujących stratach wody w efekcie parowania z nadziemnych części roślin. Dodatkowo parowanie wody wzmagane jest przez mroźne wiatry, co w znacznym stopniu prowadzi do wysychania roślin. Szczególnie duże straty obserwowane są w przypadku roślin zawsze zielonych, zwłaszcza w trakcie bezśnieżnych mroźnych zim, z występującymi silnymi wiatrami.
Wypieranie i wyprzenie
Natomiast występujące w okresie zimowym wypieranie roślin polega na odsłanianiu podziemnych części roślin, które prowadzi do uszkodzeń tych części w efekcie działania mrozu lub silnego wiatru. Dla przykładu wypieranie roślin ma miejsce u zbóż ozimych, w przypadku których następuje odsłanianie węzłów krzewienia, jak też korzeni przybyszowych. Wyprzenie roślin polega na ich zamieraniu pod warstwą śniegu. Związane jest to przede wszystkim z wygłodzeniem lub uszkodzeniami roślin, które związane są głównie z niedostatecznym zaopatrzeniem roślin w składniki pokarmowe, względnie z brakiem światła.
Występujące w okresie zimowym porażenie roślin przez patogeny lub też ataki ze strony szkodników, wpływają na zmniejszenie szansy roślin ozimych lub wieloletnich na przetrwanie zimy. Wynika to z faktu, że uniemożliwiają one lub też osłabiają skuteczność hartowania roślin, co wiąże się ze zmniejszeniem ich mrozoodporności. Poza tym pojawiające się w roślinach zakłócenia metaboliczne prowadzą do przyspieszenia ich starzenia, a także wpływają na zmiany degradacyjne oraz wiążą się z ich porażeniem, na przykład przez pleśnie śniegowe.
